مکانیسم ماشه یا همان اسنپ‌بک، بخشی از سازوکار حل و فصل اختلافات در برجام یا به‌عبارت دیگر ساز و کار بازگشت تحریم‌های شورای امنیت ذیل قطعنامه‌های پیش از 2231 است که این‌روزها ابزار بهانه‌جویی و سوءاستفاده برخی کشورهای اروپایی قرار گرفته است.

جدای از این مسئله که اروپا حقی برای فعال‌سازی مکانسیم ماشه علیه ایران ندارد، این سوال مطرح می‌شود که در صورت اجرایی شدن این تهدیدات و با فرض برقراری مکانیسم ماشه، چه تأثیری روی صادرات نفت ایران خواهد گذاشت؟

درحال حاضر طبق تأکید وزیر نفت، صادرات نفت ایران به‌اندازه‌ای که ایران در برنامه داشته در حال انجام است. همچنین بر اساس داده‌های ورتکسا، میانگین صادرات نفت خام ایران در بازه‌ی اول تا بیستم ژوئن 2025 به 1.8 میلیون بشکه در روز رسید که بالاترین سطح ثبت‌شده تاکنون است.

در واقع ایران با حداکثر ظرفیت خود در حال فروش نفت است. این درحالی است که شدیدترین تحریم‌ها از سوی امریکا بر فروش نفت ایران اعمال شده؛ بسته‌های تحریمی که تمامی ابعاد تجارت نفت ایران را در برمی‌گیرد. با این وجود، صادرات نفت ایران با قوت درحال انجام است.

در صورت فعال‌سازی مکانیسم ماشه، تحریم جدیدی نسبت به شرایط فعلی، بر تجارت نفت ایران قابل تعریف و اعمال نیست، چرا که هرآنچه قابل تحریم بوده، پیش از این از سوی امریکا و همپیمانانش، اعمال شده است.

در این صورت، فعال‌سازی مکانیسم ماشه، در خصوص صادرات نفت ایران نمی‌تواند مانع و محدودیت جدیدی ایجاد کند. از سوی دیگر، صادرات نفت ایران و افراد حقیقی و حقوقی فعال در این زمینه، حتی وزیر نفت ایران و مدیرعامل شرکت ملی نفت، هم‌اکنون نیز تحت تحریم هستند، و سالهاست امریکا در تلاش برای کاهش و حتی به‌صفر رساندن فروش نفت ایران است، اما جمهوری اسلامی ایران و مقامات مسئول و تصمیم‌گیر در زمینه صادرات نفت، هر بار با اتخاذ تصمیمات جدید، راههایی را برای فروش نفت کشور در شرایط اعمال شدیدترین تحریم‌های ظالمانه پیدا کرده و در زمینه بی‌اثرسازی و دورزدن تحریم‌ها، سالها تجربه اندوخته‌اند.

اگرچه تحریم‌ها در منطق تجارت آزاد جهانی، برای ایران هزینه‌زا و در مواقعی دردسر‌‌آمیز بوده و هست، اما مانعی بر سر راه درآمدزایی از طریق نفت و متوقف‌کننده تجارت نفت ایران نبوده و نخواهد بود. آنچه نظام استبدادی و ظالمانه غرب با پرچم‌داری امریکا برای متوقف‌سازی و محدودسازی تجارت نفت ایران بلد بوده و امکانش را داشته، تمام و کمال به‌اجرا گذاشته، و نقطه‌ای باقی نمانده که با اجرای احتمالی مکانیسم ماشه، قابل اعمال در زمینه تحریم‌ها و محدودسازی جدید باشد.