خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: اربعین حسینی، تنها یک مناسبت مذهبی نیست؛ بلکه آیینه‌ای از ایمان، عشق و پیوند عمیق شیعیان با آرمان‌های امام حسین (ع) است. این روز در سراسر جهان، میلیون‌ها دلداده را به کربلا می‌کشاند و در جای‌جای ایران اسلامی، مجالس و آیین‌هایی برگزار می‌شود که ریشه در فرهنگ کهن عزاداری این سرزمین دارد.

استان سمنان نیز با پیشینه‌ای غنی از آئین‌های مذهبی و مردمی، در ایام اربعین رنگ و بوی ویژه‌ای به خود می‌گیرد.

پیشینه تاریخی

از دیرباز، حسینیه‌ها، تکایا و مساجد شهرها و روستاهای استان سمنان در این ایام میزبان عزاداران و هیئت‌های مذهبی بوده است.

علم‌بندان دامغان، نخل‌برداران شاهرود، و نوحه‌خوانان گرمسار و مهدی‌شهر، همگی بخشی از یک منظومه فرهنگی هستند که اربعین را نه تنها یادبود یک واقعه، بلکه فرصتی برای بازسازی هویت دینی و اجتماعی می‌دانند.

برای بررسی جلوه‌های فرهنگی و اجتماعی این آئین در استان، با دو کارشناس فرهنگ عام گفتگو کردیم که در ادامه آن‌را مطالعه خواهید کرد.

آئین ویژه استان سمنان در اربعین

حسین عباسی پژوهشگر فرهنگ‌عام در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: اربعین در سمنان تنها به عزاداری محدود نمی‌شود در حقیقت اینجا اربعین فرصتی است برای همدلی و همیاری است.

عباسی از برگزاری مراسم‌مختلف ویژه اربعین در زین‌مردم سخن می‌گوید و می‌افزاید: مردم بسیاری از محلات به برپایی ایستگاه‌های صلواتی و موکب‌های کوچک می‌پردازند و پذیرایی از زائران و عزاداران را وظیفه خود می‌دانند. حتی در شهرهایی که فاصله زیادی از مسیر اصلی پیاده‌روی کربلا دارند، پیاده‌روی‌های نمادین برگزار می‌شود تا حس همراهی با زائران عتبات حفظ شود.

وی می‌گوید بسیاری از این آئین‌ها نسل به نسل منتقل شده و بخشی از حافظه جمعی مردم استان شده است.

این ‌پژوهشگر ادامه می‌دهد: با نزدیک شدن به روز اربعین، در خیابان‌های اصلی شهرهای استان، پرچم‌های سیاه و سبز برافراشته می‌شود و نوای مداحی و نوحه‌خوانی در کوچه‌ها می‌پیچد. در شاهرود، هیئت‌ها با لباس‌های متحدالشکل و سازهای سنتی عزاداری، به یاد کاروان اسرا حرکت می‌کنند و در دامغان، آئین‌های قدیمی همچون سینه‌زنی و زنجیرزنی دسته‌جمعی، جلوه‌ای خاص به این ایام می‌بخشد.

سنگ تمام سمنانی‌ها

یک کارشناس میراث فرهنگی و فرهنگ عام نیز در گفتگو با خبرنگار مهر از ابعاد فرهنگی، هویتی و تمدنی عاشورا و جایگاه پیاده‌روی اربعین نزد شیعیان می‌گوید: فرهنگ عاشورایی، یک منظومه کامل از ارزش‌ها، نمادها و رفتارهای اجتماعی است که نه تنها در حوزه دین، بلکه در عرصه‌های فرهنگی، هنری و حتی اجتماعی و سیاسی نقش‌آفرین بوده است.

هانی رستگاران می‌افزاید: پیاده‌روی اربعین، اوج تبلور این فرهنگ است؛ حرکتی که فراتر از مرزها، زبان‌ها و ملیت‌ها، همه را زیر یک پرچم واحد گرد می‌آورد.

وی ادامه می‌داد: این آئین، یادآوری جمعی است که امام حسین (ع) و پیام او فراموش‌نشدنی است. در استان سمنان، گرچه مسیر اصلی کربلا از این خطه نمی‌گذرد، اما حضور پرشور زائرانی که از اینجا عازم عتبات می‌شوند و برپایی موکب‌ها در مسیرهای فرعی، نشان‌دهنده پیوند ناگسستنی مردم این استان با فرهنگ عاشورایی است.»

ریشه در قلوب مردم

این کارشناس همچنین می‌گوید: اربعین در سمنان، جلوه‌ای از پیوستگی دین و فرهنگ است. آیین‌هایی که در روستاهای کوچک و شهرهای بزرگ برپا می‌شود، نه تنها بیانگر عشق به اهل بیت (ع) است، بلکه فرصتی برای تقویت همبستگی اجتماعی و احیای سنت‌های کهن نیز به شمار می‌آید. نسل جوان، با مشارکت در این مراسم، میراث‌دار آیین‌هایی می‌شود که قرن‌ها در دل این سرزمین جاری بوده و همچنان خواهد بود.

رستگاران گفت: بی‌تردید، استمرار چنین حرکت‌هایی، چه در قالب مراسم محلی و چه با حضور در پیاده‌روی عظیم اربعین در عراق، باعث می‌شود که پیام عاشورا و آرمان‌های حسینی همواره زنده بماند. اربعین حسینی در استان سمنان، گواهی است بر اینکه عشق به حسین (ع) و فرهنگ عاشورایی، مرز جغرافیا را در می‌نوردد و در قلب مردمانی ریشه دارد که تاریخ و هویت خود را وامدار این حماسه می‌دانند.