حجت الاسلام والمسلمین دکتر غلامرضا پرهیزکار، عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، در گفت‌وگو با گروه حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم به تبیین ابعاد حماسه اربعین پرداخت و گفت: اگر اربعین را یکی از مناسک دینی جمعی در نظر بگیریم، می‌توانیم همچون سایر مناسک دینی، آثار آن را توضیح دهیم. در مناسک اربعین انواع آثار فردی، معنوی، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و حتی تمدنی قابل مشاهده است.

وی در تبیین آثار معنوی و اخلاقی تصریح کرد: در مراسم اربعین، ما تجارب معنوی که در اربعین کسب می کنیم کاملا با تجارب ما در زندگی مدرن و زندگی در شهر متفاوت است و نکته جالبش اینجا است که این تجربه را به صورت آشکار و واضح همه در می یابیم و فرقی هم نمی کند زائر باشیم یا خادم. یکی از این تجربه ها، دریافت توجه و محبت عمیق از کسانی است که اصلا آنها را نمی شناسیم و در ظاهر همه برای ما غربیه هستند. با این حال نسبت به آنها احساس نزدیکی بسیار داریم.  این تجربه کاملا با تجربه های ما در جهان مدرن که قرار است همه غریبه باشیم و صرفا با یک سری قرارداد و حساب و کتاب مادی با هم ارتباط برقرار کنیم، متفاوت است.

رنگ باختن خطوط تمایز و تحقق برادری

مدرس دانشگاه، تجربه عمیق از ایثار و دیگردوستی و از خودگذشتگی را دیگر اثر معنوی پیاده روی اربعین برشمرد و افزود: در این گردهمایی جهانی همچنین تمام عوامل نمادین و قیودی که در زندگی شهری افراد را از هم متمایز می‌کند، رنگ می‌بازد؛ اگر شهر، نوع پوشش ما باعث تمایز و برتری ما می شود اما در اینجا شرط و ورود قلبی به این مناسک عظیم،  استفاده  از لباس‌های ساده و معمولا  یک رنگ و مشکی است.  اینجا ما کلا یک سبک زندگی متفاوت را تجربه می کنیم. از خوراک، خواب، گرفته تا محل اقامت و ارتباطات و… اینها همه ما ره به یکدستی و برابری و در نتیجه برادری می‌رساند.

تجربه عمیق و داوطلبانه برای مقابله با مشکلات

پرهیزکار اظهار کرد: دیگر دستاورد معنوی اربعین، تجربه عمیق و داوطلبانه زائران از صبر و تلاش برای غلبه بر مشکلاتی چون کم‌خوابی، گرما و … است که در زندگی عادی از آن‌ها فراری هستند ولی در این سفر آگاهانه به جان می‌خرند، از آن لذت هم می‌برند و کسب معنا می‌کنند؛ چنین حالتی اگر به زندگی مابعد اربعین هم برسد، مغتنم است.

وی با بیان اینکه این تجارب معنوی و دریافت‌های اخلاقی طی سفر اربعین همه در ذیل باور به انسان کامل رخ می‌دهد، اضافه کرد: در این سفر همه درصدد اتصال به انسان کامل هستند که مظهر ایثار، از خودگذشتگی، فداکاری، محبت، ظلم‌ستیزی، عزت‌خواهی، بندگی و خلوص و… است.

زائر اربعین نمی‌تواند از مقاومت جدا باشد

عضو هیات علمی موسسه امام خمینی ادامه داد: می‌رویم که به انسان کامل برسیم و یاد بگیریم چطور مثل او زندگی کنیم بنابراین زائر اربعین نمی‌تواند از مقاومت جدا باشد یا توجهی به مظلومان زمان نداشته باشد زیرا خوب می‌داند که امامی که پیاده عازم زیارتش است، هرگز تحمل ظلم و بی‌تفاوتی ندارد و امروز هم اگر در قید حیات بود، پرچمدار مبارزه با ظالمان می‌شد.

فرصتی کم‌نظیر برای هویت‌بخشی گروهی

پرهیزکار با بیان اینکه امام حسین(ع) به واقع کشتی نجات امت اسلام است، یادآور شد: در بعد اجتماعی نیز در اجتماع اربعین شاهد احساس تعلق خاطر و اعتمادی عجیب و عمیق میان زائران و خادمان هستیم که تقویت همبستگی امت اسلام را در پی دارد؛ در حالی که اگر اربعین یک سفر تفریحی بود و نه معنوی، نه تنها چنین اعتمادی نبود بلکه این جمعیت و شرایط می‌توانست منشأ بسیاری آسیب‌ها باشد.

وی گردهمایی بزرگ اربعین را فرصتی کم‌نظیر برای هویت‌بخشی گروهی دانست و افزود: حضور در این گردهمایی فرصتی مناسب است تا افراد خود را به صورت خودآگاه،  با اهل بیت(ع) تعریف کرده و هویت‌یابی کنند. فضای حاکم بر پیاده روی اربعین، نه ایرانی نه عراقی بلکه حسینی است. یعنی خیلی از امور هویت ساز قبلی مثل نژاد، زبان و کشور، کم رنگ می شود و همه با محوریت حب الحسین به هم پیوند می‌خورند.

ترسیم نگاه متفاوت به انسان در گردهمایی اربعین

استاد دانشگاه با تأکید براینکه انسان‌گرایی موجود در اربعین، متفاوت از اومانیسم و محوریت انسان در جهان است، ابراز کرد: اینجا انسان کاملی به نام امام وجود دارد که مظهر صفات پسندیده است و زائران با اعتماد و ارتباط درونی عمیق به سمتش می‌روند در حالی که در تمدن غرب و مدرنیته، انسان ها درگیر تنازع بقا و رقابت بر سر منافع و … هستند.

پرهیزکار با اشاره به نگاه متفاوت به انسان که در گردهمایی اربعین ترسیم می‌شود، گفت: در این سفر همه از امکانات استفاده می‌کنند ولی حتی وقتی از امکانات بهره می‌گیرند،  خودخواهانه نیست بلکه به عشق امامشان؛ خدمت میزبانان عراقی را می‌پذیرند چون می‌دانند این خدمت از روی محبت به امام است؛ بنابراین بهره‌های مادی و روحی و معنوی کنار هم قرار می‌گیرد و دنیا و آخرت در کنار هم جمع می شود.

وی خاطرنشان کرد: اربعین با ظرفیت تمدنی بالای خود به راحتی می‌تواند امت اسلام را حول محور انسان کامل(اهل بیت) یا محبت به اهل بیت پیامبر(ص) که یک توصیه قرآنی است، کنار یکدیگر جمع کند و پرچم انسانیت و معنویت، ظلم‌ستیزی، زندگی مسالمت آمیز، رعایت حقوق دیگران و … را بالا برد. چیزی که نیاز و گمشده بشر امروز است.

خبرنگار: زهرا شریعتی

انتهای پیام/