اگر طرفدار پر و پا قرص ورزش‌های موتوری باشید، می‌دانید که تیم‌ها به‌طور منظم خودروهای خود را سال به‌سال به‌روزرسانی می‌کنند. این امر اغلب به‌دلیل تغییر قوانین و مقررات به شکل دائم یا صرفا تلاش تیم‌ها برای بهبود و تکامل خودروها به‌منظور سریع‌تر شدن در فصل بعدی است. بازنشستگی خودروهای مسابقه‌ای برخلاف آن‌چه تصور می‌شود، پایان مسیر آن‌ها نیست؛ بلکه آغاز چرخه‌ای اقتصادی است که دلالان نقشی کلیدی در آن ایفا می‌کنند. با هر فصل جدید، تیم‌های مسابقه‌ای برای به‌روزرسانی ناوگان خود، خودروهای قدیمی را از دور خارج می‌کنند.

این‌جاست که دلالان با استفاده از ارتباطات گسترده، خودروهای از رده خارج شده را خریداری و در بازارهای خاص به علاقه‌مندان عرضه می‌کنند. در بسیاری از موارد، این خودروها با وجود عملکرد بالای فنی، به علت تغییر مقررات یا ارتقای تکنولوژی دیگر قابل رقابت نیستند؛ اما همچنان ارزشی تاریخی و مهندسی دارند.

دلالان با تقسیم خودروها به قطعات جداگانه، مثل موتور، سیستم تعلیق یا بدنه، سود بیشتری نسبت به فروش کامل خودرو به‌دست می‌آورند و برخی نیز از مسیر مزایده‌ها بهره‌مند می‌شوند. تقاضا در بازار کلکسیون‌داران، علاقه‌مندان به‌مسابقات تاریخی و حتی سرمایه‌گذاران باعث شده این دلالی صرفا یک فعالیت تجاری نباشد؛ بلکه به یک اکوسیستم مالی تبدیل شود که سرنوشت خودروها را به‌جریان سرمایه بدل می‌کند.

سرنوشتی در اوج افتخار

شاید برجسته‌ترین مثال این موضوع فرمول‌یک باشد؛ در این رشته، تیم‌ها دائما خودروهای جدید را توسعه می‌دهند یا خودروهای موجود را اصلاح می‌کنند که ممکن است هواداران را به این فکر بیندازد که سرنوشت خودروهای فرمول‌یک استفاده‌شده پس از پایان فصل چه می‌شود؟

گاهی این خودروها به‌سادگی در انبار، چه در تاسیسات تیم یا موزه‌ها نگهداری می‌شوند؛ درحالی ‌که گاهی تیم‌ها تصمیم به فروش آن‌ها می‌گیرند. این موضوع اغلب در مورد انواع خودروهای مسابقه‌ای صدق می‌کند؛ زیرا با تغییر قوانین یا توسعه خودروهای پرشتاب‌تر، این خودروها عمدتا برای تیم‌ها بی‌ارزش می‌شوند. گاهی برای جبران بخشی از هزینه‌ها، تیم‌های مسابقه‌ای قطعات خاصی از خودروهای استفاده‌شده را می‌فروشند و سپس بدنه آن‌ها را برای ضایعات می‌فرستند. خرید یک خودرو مسابقه‌ای دست‌دوم قطعا پیشنهاد جالبی برای بسیاری از علاقه‌مندان به خودرو است و خبر خوب این‌که خرید این مدل خودروها به بودجه نجومی و افسانه‌ای نیز احتیاجی ندارد.

البته، قیمت پرداختی برای یک خودرو مسابقه‌ای قدیمی به نوع خودرو بستگی دارد. به‌عنوان مثال وقتی خودرو فرمول‌یک فراری که به قهرمان سابق، شوماخر اختصاص داشت برای فروش عرضه شد، توجه بسیاری از کلکسیونرهای سراسر جهان را به خود جلب کرد و با پیشنهادهای بالای قیمت، به یکی از گران‌ترین خودروهای فرمول‌یک تاریخ تبدیل شد. با این حال، یک خودرو فرمول فورد قدیمی ممکن است تنها حدود ۱۵ هزار دلار هزینه داشته باشد.

خودروهای جاده‌ای با تغییرات نسبتا سبک

نیازی به محدود شدن به خودروهای تک‌نفره هم نیست. بازار خودروهای مسابقه‌ای دست‌دوم مملو از مدل‌های جذاب است؛ از خودروهای رالی قدیمی WRC گرفته تا خودروهای مسابقه‌ای GT دهه ۱۹۶۰ با آمادگی بی‌نقص. اگرچه آن‌ها دیگر نمی‌توانند در کلاس‌هایی که برایشان طراحی شده‌اند رقابت کنند، اما به‌عنوان اسباب‌بازی‌های پیست عالی هستند و اکنون اغلب برای مسابقات تاریخی واجد شرایط هستند.

در برخی موارد، خودروهای مسابقه‌ای قدیمی به قطعات مختلف تجزیه می‌شوند؛ فرآیندی که طی آن از موتورهای آماده مسابقه تا سیستم‌های تعلیق تنظیم‌شده برای پیست به بازار عرضه می‌شود. این روش ممکن است برای فروشنده سود بیشتری نسبت به فروش کل خودرو داشته باشد یا صرفا نتیجه تلاش برای بازگرداندن بخشی از هزینه‌های خودرویی باشد که در پیست آسیب دیده است.

روندی که با آن خو گرفته‌ایم

پس از پایان عمر رسمی، خودروهای مسابقه‌ای وارد مرحله‌ای جالب از زندگی خود می‌شوند. برخی در انبارهای تیم‌ها یا موزه‌ها نگهداری می‌شوند و به‌یادگار تاریخ رقابت‌ها تبدیل می‌شوند؛ اما بسیاری دیگر به حراجی‌ها، کلکسیون‌داران یا پیست‌های تمرینی خصوصی راه می‌یابند. این خودروها دیگر نمی‌توانند در کلاس رقابت اصلی حضور یابند؛ اما در مسابقات تاریخی یا رویدادهای غیررسمی همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرند.

قیمت آن‌ها متغیر است؛ از خودروهای فرمول فورد با قیمت پایین گرفته تا خودروهای قهرمان سابق فراری که با پیشنهادهای میلیون‌دلاری معامله می‌شوند. بخش دیگری نیز به‌قطعات قابل‌استفاده تفکیک شده و با فروش جداگانه موتور، ترمز، گیربکس و تجهیزات مهندسی، سهمی در بازار قطعات تخصصی دارند. به‌این ترتیب، بازنشستگی خودروهای مسابقه‌ای نه‌تنها پایان رقابت نیست، بلکه شروع مرحله‌ای نوین در صنعت‌خودرو و اقتصاد چرخشی مربوط به آن است.