به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، چند روز پس از امضای اعلامیه سه‌جانبه ارمنستان-آمریکا-آذربایجان در واشنگتن، نخست‌وزیر ارمنستان در حال ارائه توضیحات درباره توافقات حاصل‌شده به سران کشورهای خارجی است.

دولت ارمنستان از گفتگوی تلفنی پاشینیان با امانوئل ماکرون خبر داد. همچنین در حالی که علی‌اف دو روز پیش با رئیس‌جمهور ترکیه گفتگو کرده بود، روز گذشته پاشینیان با رجب طیب اردوغان تماس گرفت و پروژه موسوم به جاده ترامپ را به او معرفی کرد؛ این نامی است که قرار است بر جاده اتصال‌دهنده جمهوری آذربایجان به نخجوان از طریق خاک ارمنستان گذاشته شود.

در این گفتگو همچنین بر مساعد بودن فضا برای اجرای توافقات پیشین در راستای عادی‌سازی روابط ارمنستان و ترکیه تأکید شد.

نیکول پاشینیان همچنین نتایج مذاکرات واشنگتن را به اطلاع رؤسای جمهور روسیه و ایران، کشورهایی که روابط پیچیده‌ای با آمریکا دارند، رساند. تحلیل‌های مختلف پیش‌بینی می‌کردند که واکنش این کشورهای منطقه‌ای به این توافق، مثبت و بدون ابهام نخواهد بود.

واکنش قاطع تهران: کریدور قفقاز نباید به مسیر اهداف بیگانگان تبدیل شود

پس از گفتگوی تلفنی پاشینیان و پزشکیان، که در آن نخست‌وزیر ارمنستان اطمینان داده بود رفع انسداد مسیرها در چارچوب تمامیت ارضی، حاکمیت و بر اساس اصل عمل متقابل خواهد بود، طرف ایرانی بیانیه‌ای قاطع صادر کرد.

به گزارش منابع ایرانی، رئیس‌جمهور پزشکیان اعلام کرده است: «باید اطمینان حاصل کرد که این مسیر، واقعاً مسیر صلح و توسعه خواهد بود، نه ابزاری برای تحقق اهداف سلطه‌جویانه بیگانگان».

وی افزوده است: «هرگونه تلاش و اقدامی که با هدف برهم زدن روابط تاریخی و عمیق دو کشور صورت گیرد، از سوی هر دو طرف قاطعانه رد شده و غیرقابل قبول خواهد بود.»

این نگرانی‌ها پیشتر نیز از سوی مقامات رسمی ایران ابراز شده بود. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، پیشتر گفته بود که موضوع «کریدور» کنار گذاشته شده و «صحبت بر سر یک جاده ترانزیتی است». با این حال، نگرانی تهران از حضور آمریکا پابرجاست.

تلاش پاشینیان برای اطمینان‌بخشی به ایران و روسیه

در تماس تلفنی پاشینیان با ولادیمیر پوتین که به ابتکار ایروان انجام شد، کرملین بار دیگر بر توافقات سه‌جانبه (2020-2022) با مشارکت روسیه برای رفع انسداد ارتباطات حمل‌ونقلی تأکید کرد؛ نکته‌ای که در بیانیه طرف ارمنی به آن اشاره‌ای نشده بود.

پاشینیان در تماس با رئیس‌جمهور ایران نیز ضمن تشکر از «ارزیابی‌های عینی» تهران درباره توافق واشنگتن، بر اهمیت سفر آتی رئیس‌جمهور ایران به ارمنستان تأکید کرده است.

با این حال، به نظر می‌رسد این تلاش‌ها برای فرونشاندن نگرانی‌ها کافی نبوده و قرار است امروز واهان کوستانیان، معاون وزیر خارجه ارمنستان که مسئول روابط با ایران است، به تهران سفر کند.

کارشناس ارمنی: ایروان نتوانسته نگرانی‌های تهران را به طور کامل برطرف کند

آلن شادونتس، ایران‌شناس ارمنی، معتقد است که ایروان نتوانسته تهران را به طور کامل متقاعد کند که توافقات واشنگتن خطری به همراه ندارد.

او می‌گوید: «در بیانیه نوامبر 2020 نیز نکات مبهمی وجود داشت و هرکس که قوی‌تر بود، آن را به نفع خود تفسیر کرد. امروز نیز چنین خطری وجود دارد و ایران نگران است که اگر جایی برای تفسیر متفاوت وجود داشته باشد، طرف قدرتمندتر آن را تحمیل خواهد کرد. ترس ایران از این است که یک منطقه تحت اصل لیزینگ به مدت 99 سال به یک شرکت آمریکایی واگذار شود.»

این کارشناس افزود: «ایران نگران از دست دادن ارتباط جایگزین خود با ارمنستان و همچنین حضور آمریکا در مرزهای خود است. جاده عبوری از ارمنستان همیشه برای ایران یک جایگزین راهبردی بوده است.»

ماهیت مبهم توافق؛ اعلامیه سیاسی یا قراردادی با پیامدهای حقوقی؟

سیرانوش ساهاکیان، کارشناس حقوق بین‌الملل، می‌گوید اعلامیه سه‌جانبه واشنگتن یک سند سیاسی است و نه حقوقی، و از آنجا که تعهدی ایجاد نمی‌کند، نیازی به تصویب در پارلمان ندارد. با این حال، او یادآوری می‌کند که بیانیه 9 نوامبر 2020 نیز یک سند سیاسی تلقی می‌شد اما پیامدهای حقوقی مشخصی به دنبال داشت.

جزئیات توافق اخیر همچنان نامشخص است. دونالد ترامپ از یک «مشارکت انحصاری» 99 ساله برای «توسعه کریدور» صحبت کرده است. سخنگوی نخست‌وزیر ارمنستان اجاره زمین را رد کرده، اما خود پاشینیان از «حق توسعه و ساخت‌وساز» سخن گفته است.

مقامات آمریکایی نیز پیشتر تأکید کرده بودند که این یک پروژه خیریه نیست و 9 شرکت، از جمله سه شرکت آمریکایی، به آن علاقه‌مند هستند.

انتهای پیام/