سیدحسین شرف الدین، عضو هیأت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) در گفت‌وگو با گروه حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، راهپیمایی اربعین را نوعی رفتار آیینی و تجسم عینی و عملی تعلق داشتن عمیق فرد به یک نظام اعتقادی و ارزشی توصیف کرد و گفت: مؤمنان بسته به میزان التزام نظری و عملی، آگاهی به اهمیت و ضرورت یک آیین، زنده و فعال بودن رسوبات اعتقادی مربوط در ذهن و ضمیر جمع، وجود تمهیدات و اقتضائات زمینه‌ای و محیطی و فقدان موانع انگیزشی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی، با رغبت و اشتیاق در اقامه آن مشارکت می‌جویند.

وی افزود: البته تبلیغات محیطی، امید به دریافت پاداش مورد انتظار(روحی و معنوی)، لذت‌بخشی و ارضاءکنندگی، جایگاه و اعتبارفرهنگی- مذهبی یک آیین در سلسله مراتب آیین‌های پذیرفته شده، میزان اهتمام جامعه مومنان به اقامه مرتب یا موسمی آن و فشار هنجاری گروه یا اجتماع ایمانی نیز در ترغیب و تشدید اراده‌ها به اقامه یک آیین در شرایط مقتضی، نقش جدی دارند.

استاد دانشگاه، راهپیمایی اربعین در شکل و شمایل موجود را رویدادی قدسی، نوپدید، برنامه‌ریزی‌نشده، خودجوش و مردمی و دارای اقتضائات ثابت و متغیر دانست که به دلیل ویژگی‌های خاص، استعداد و ظرفیت بالایی برای تولید و بازتولید آثار مختلف و متنوع دارد و غالبا تحت عنوان کارکردها، پیامدها، آثار و نتایج از آن‌ها یاد می‌شود.

آثار فردی و اجتماعی و فرهنگی سیاسی اربعین

شرف الدین، رهایی هرچند موقت از قفس تنگ زندگی نهادینه و قرارگرفتن در وضعیتی سراسر معنوی و روحانی، نمایش طیفی از مشترکات فرهنگی در قالبی همگن، یکپارچه و منسجم فراتر از تمایزات و تفاوت ها، تجربه نوعی سلوک روحانی و سیر از خود به سوی خداوند، خودیابی هویتی و درخشش تاریخی شیعه در موقعیت و موجودیتی متفاوت را از آثار و فواید فردی این رستاخیز عظیم معرفی و خاطرنشان کرد: از جمله آثار اجتماعی نیز می‌توان تجسم یک سرمایه اجتماعی عظیم و زاینده و قدرت فرهنگی اجتماعی دارای اثرات معنوی منحصر به فرد، تحکیم روح اخوت، محبت، صمیمیت و عشق مومنانه میان شیعیان و محبان اهل بیت(ع) با یکدیگر، نمایشی عینی از حضور پررنگ نوعی فراروایتِ مذهب در عصری که بناست عصر افول آن باشد و تقویت ارتباطات و مناسبات انسانی بر پایه محبت، مودت، ایثار، اکرام و تعاون را نام برد.

به گفته وی، ایجاد زمینه برای بازخوانی مکرر واقعه عاشورا و شناخت عمیق تر حماسه‌آفرینان آن به‌ویژه توسط غیرشیعیان، عبور از مرزهای دولت – ملت و سلطه هژمونیک ملیت و ارضای میل به ایجاد جهانی گشوده و متنوع، نمایش عینی توحید عملی در تمام حالات، حرکات، سکنات و کنش های ذهنی و عینی؛ تقویت و تشدید حسی آخرالزمانی از پایان تاریخ و نقش مومنان در ایجاد آن، ترسیم نوعی بیعت عملی و تجدیدشونده با ارزش‌ها و آرمان‌های عاشورائیان و حضرت حجت(ع) از جمله آثار فرهنگی سیاسی گردهمایی جهانی اربعین است.

عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی در ادامه، رزمایش استراتژیک از توانمندی و اقتدارعظیم توده‌ای برای مبارزه با دشمنان و معاندان اسلام، خنثی‌سازی بخشی از توطئه‌های فرهنگی دشمنان تحت عنوان اسلام هراسی، شیعه هراسی یا ایران هراسی، امکان‌یابی شیعیان ساکن کشورهای مختلف برای تشریع اوضاع سیاسی اجتماعی خود برای سایرین، جلب توجه جهانیان به موجودیت تاریخی اجتماعی شیعه و ظرفیت‌های ایدئولوژیک آن(ایجاد یک مزیت ارزشی برای شیعه در مقایسه با سایر گروه‌های اسلامی)، تقویت اراده و انگیزه برای ابراز تولی و تبری نسبت به خودی‌ها و بیگانگان و فرصتی استثنایی برای معرفی آرمان‌ها و اهداف انقلاب اسلامی به عنوان احیاکننده اسلام ناب در جهان معاصر را از دیگر برکات سیاسی پیاده‌روی اربعین معرفی کرد.

شرف الدین با اشاره به اینکه برخی از این آثار، عینیت یافته و برخی نیز محتمل یا مختص شیعیان یا قابل تعمیم به عموم مسلمین هستند و برخی دیگر بالقوه حتی عموم موحدان عالم را هم در برمی‌گیرند، افزود: راهپیمایی اربعین برای جبهه مقاومت هم بالقوه می‌تواند دستاوردهای مادی و غیرمادی داشته باشد؛ بعد از واقعه طوفان‌الاقصی و حملات وحشیانه دشمن صهیونی به مردم غزه، حزب الله، یمن، سوریه و اخیرا هم ایران، جریان مقاومت وارد مرحله جدیدی از حیات خود شده و مردم عادی چه در ایران و چه برخی کشورهای منطقه به گونه‌های مختلفی با آن درگیر شده‌اند و راهپیمایی اربعین در صورت مدیریت درست، ظرفیت بالایی برای بهره برداری‌هایی از این دست دارد.

راهکارهای حفظ و تقویت دستاوردهای اربعین

وی همچنین انجام مطالعات میدانی مستمر از طریق مشاهدات مشارکتی و ثبت و ضبط رویدادهای به یاد ماندنی آن توسط محققان متعهد همراه حمایت همه‌جانبه مراکز پژوهشی دغدغه‌مند از حوزه و دانشگاه، بحث و گفتگو پیرامون ابعاد آشکار و پنهان گردهمایی اربعین در طول سال توسط اندیشمندان، برگزاری نشست‌ها و همایش‌ها در مقیاس ملی و بین المللی با مشارکت اندیشمندان مختلف به صورت موسمی، کشاندن برخی محورهای آن به کتاب‌ها و واحدهای درسی، تبلیغ مستمر و هدفمند ابعاد مختلف آن در رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی، شناسایی نقاط قوت و تلاش در جهت تقویت آن‌ها و متقابلا شناسایی ضعف‌ها و آسیب‌ها و تلاش در جهت تقلیل و ترمیم آن‌ها، انعکاس جلوه‌های ویژه آن در قالب محصولات هنری و… را از راهکارهای حفظ و  تقویت دستاوردهای گردهمایی اربعین نام برد.

کارویژه حوزویان در اربعین اربعین

شرف الدین درباره ظرفیت‌های نخبگان حوزه علمیه در پردازش تمدنی رویداد بزرگ اربعین و نیز روایت آن تاکید کرد: انتظار این است که حوزه‌های علمیه با توجه به ظرفیت‌ها و امکانات متنوعی که به لحاظ آموزشی، پژوهشی، تربیتی، تبلیغی، فرهنگ‌سازی، نهادسازی، ارتباطی و بسیج توده‌ای که در اختیار دارند، از طریق اتخاذ مواضع متناسب و چندوجهی نسبت به این رویداد عظیم در شناسایی و معرفی ابعاد هستی‌شناختی، ظرفیت‌شناختی، کارکردشناختی، زیبایی‌شناختی، غایت‌شناختی، آسیب‌شناختی، روندشناختی، آینده‌شناختی و نحوه بهره‌گیری از ظرفیت‌های مختلف آن در پیشبرد اهداف و آرمان‌های اسلام و انقلاب، به صورت قوی مشارکت داشته باشند.

خبرنگار: زهرا شریعتی

انتهای پیام/