به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران، آلودگی هوا تأثیرات بسیاری بر سلامت افراد دارد. بر اساس پژوهش‎های انجام شده در سال 1402، 14.7 درصد از مرگ‌ومیر افراد ناشی از بیماری‎های قلبی، به دلیل مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق است.

دکتر عباس شاهسونی، معاون مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییر اقلیم و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به این موضوع می‎گوید:«دوباره غلظت ذرات معلق افزایش یافته به طوری که در برخی از ایستگاه‎ها، شاخص کیفیت هوا ناسالم و خطرناک گزارش می‎شود. اما علت اصلی این گرد و غبار، پیامدهای ناشی از تغییر اقلیم، خشکسالی‎ها و کاهش بارندگی طی چند سال گذشته است. همین موضوع باعث شده بسیاری از مناطق اطراف تهران مستعد گرد و غبار شوند و با کمترین میزان افزایش وزش باد، ذرات گرد و غبار وارد اتمسفر شود.»

وی با اشاره به تفاوت‎ ذرات گرد و غبار و ذراتی که از آلاینده‎ها در هوا وجود دارد، می‎گوید:«فقط ذرات زیر 10 میکرون می‎توانند وارد سیستم تنفسی بدن شوند، اما ذرات گرد و غبار معمولاً بزرگ‎تر از 10 میکرون هستند به همین دلیل باید میان ذرات ناشی از طوفان گرد و غبار و ذرات ناشی از احتراق خودروها تفکیک قائل شویم. جنس ذراتی که در طوفان‎های گرد و خاک وجود دارد، بیشتر از سیلیس، آهن، آلومینیوم و سایر عناصری که در خاک یافت می‌شوند، است.

اما ذراتی که ناشی از آلاینده‌های خودروهاست، شامل ترکیبات آلی و فلزات سنگین هستند. بررسی‎هایی در مورد شاخص کیفیت هوا از ابتدای شروع فصل تابستان 1404 تا 31 تیرماه انجام شده است که نشان می‎دهد در شهر تهران فقط شش روز هوای خوب (پاک)، 74 روز هوای قابل قبول، 37 روز ناسالم برای گروه‌های حساس، 4 روز ناسالم، یک روز بسیار ناسالم و دو روز خطرناک را پشت سر گذاشته‌ایم. در سال گذشته در همین بازه زمانی 5 روز هوای خوب (پاک)، 94 روز هوای قابل قبول، 24 روز ناسالم برای گروه‎های حساس و یک روز ناسالم برای همه گروه‌ها داشتیم. نتایج این بررسی نشان می‎دهد طوفان‎های گرد و غبار سبب افزایش ذرات معلق در تهران و کاهش کیفیت هوا نسبت به سال گذشته شده‎اند.»

شاهسونی با اشاره به مقایسه کیفیت هوا از یکم فروردین تا 31 تیرماه با مدت مشابه سال‎های 1401 تا 1404 می‎گوید:«در بازه 124 روز فروردین تا 31 تیرماه، تعداد روزهای قابل قبول به نسبت روزهای قابل قبول سه سال گذشته تقریباً 7 درصد کاهش داشته و در همین مدت، تعداد روزهای ناسالم برای گروه‎های حساس، ناسالم برای همه افراد جامعه و خطرناک هم افزایشی بوده است.»

بیش از 30 هزار مرگ منتسب به ذرات معلق 2.5 pmآلودگی هوا به عنوان دومین عامل مرگ‌ومیر زودرس در دنیا شناخته شده است. شاهسونی درباره آمار مرگ‌ومیر منتسب به آلودگی هوا در کشور می‎گوید:«طبق آخرین نتایج کتاب کمی‌سازی مرگ‎های منتسب به ذرات معلق در سال 1402 که توسط مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییر اقلیم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شده است، 30 هزار و 600 مرگ منتسب به ذرات معلق
 2.5 pm در 57 شهر کشور داشتیم. آلودگی هوا مهم‌ترین عامل مرگ‎های ناشی از منابع غیرواگیر محسوب می‎شود. بخشی از شهروندان به ذرات هوای آلوده حساس‌تر هستند از جمله زنان باردار، کودکان، سالمندان و افراد با بیماری‎های خاص که این آلودگی باعث افزایش بیماری‎های تنفسی در این گروه می‎شود.

همچنین طوفان‎های گرد و غبار بیماری‎های قلبی و عروقی را تشدید می‎کند و میزان مصرف داروهای تنفسی را هم افزایش می‎دهد. به طور میانگین 14.7 درصد از مرگ‎ها به دلیل ایسکمیک قلب (انسداد عروق کرونری) در سال 1402 منتسب به مواجهه طولانی با ذرات معلق  2.5 pm در کشور بوده است، همچنین 14.9 درصد از مرگ‎های سکته مغزی هم منتسب به همین ذرات است. این اعداد در مناطقی که طوفان گرد و غبار در بازه زمانی بیشتری وجود دارد، مثل زابل در سیستان و بلوچستان، اهواز، ایرانشهر و... بیشتر است.»

به گفته معاون مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییر اقلیم، زمانی که وضعیت هوا در شرایط ناسالم است، مردم تا می‎توانند کمتر در فضای باز حضور پیدا کنند، اما در صورتی که مجبور به خروج از منزل هستند، حتماً از ماسک‎های مناسب استفاده کنند. همچنین فعالیت‎های ورزشی را کاهش دهند. همواره توصیه می‎شود، بیشتر سبزیجات، میوه‎ها و غذاهای سبک میل کنند، حتی آب زیاد در این ایام می‎تواند کمک‌کننده باشد.

زمانی که شاخص کیفیت هوا روی عدد 0 تا 50 باشد، هوای خوب (پاک) خوانده می‎شود اما این عدد هر چه افزایش پیدا ‎کند و در عدد 101 تا 150 قرار ‌گیرد، کیفیت هوا برای گروه‎های حساس جامعه ناسالم است؛ مثل زنان باردار، کودکان، سالمندان، افراد با بیماری‎های خاص، افراد چاق و حتی سیگاری‎ها هم در این دسته قرار می‎گیرند. شاهسونی توضیح می‎دهد:«گروه‎های حساس جامعه 30 درصد جمعیت شهری مثل تهران را تشکیل می‎دهند. اگر جمعیت تهران را 10 میلیون نفر در نظر بگیریم، حدود سه میلیون نفر در شاخص کیفیت هوای بالاتر از 100 دچار مشکل می‎شوند.

حالا اگر این عدد بیشتر شود، یعنی به 150 تا 200 برسد، هوا ناسالم برای همه گروه‎های جامعه است و اگر روند آلودگی به بالای 300 برسد، وضعیت هوا خطرناک محسوب می‎شود. افرادی که در چنین هوایی مجبور به خروج از منزل هستند، باید ساعت حضورشان را به کمترین زمان ممکن برسانند و حتماً از ماسک‎های استاندارد از جمله N 95 استفاده کنند. اگر این ماسک‎ها در دسترس نبود، ماسک‎های طبی مورد تأیید وزارت بهداشت هم کمک‌کننده است به شرطی که به درستی روی سیستم تنفسی دهان و بینی قرار گرفته باشد.»