رای اخیر هیات عمومی دیوان عدالت اداری که به‌موجب آن، اجرای آیین‌نامه تعرفه‌ای دولت موقتا متوقف شده به‌نوعی ورود خودرو به‌کشور را در وضعیت نیمه‌تعلیق قرار داده است؛ آن‌ هم در شرایطی که واردات به سختی در حال احیاست.

شکایت از مصوبه هیات وزیران درباره تعرفه‌های وارداتی، با این استدلال که تعرفه‌های کمتر از ۱۰۰ درصد برخلاف قانون بودجه ۱۴۰۴ است، منجر به‌صدور دستور موقت دیوان عدالت اداری شد.

اگرچه ظاهر این حکم بازگشت به اجرای دقیق قانون است، اما در عمل، تعلیق اجرای مصوبه دولت به معنای نبود سازوکار قانونی برای ادامه واردات است. به‌بیان دیگر، واردات خودرو در فضای قانونی مبهمی فرو رفته که هم ترخیص کالاها و هم ثبت‌سفارش‌های جدید را در معرض توقف قرار داده است.

از سوی دیگر، بی‌اعتمادی گسترده فعالان بازار به سیاست‌های وارداتی به‌ویژه در حوزه تخصیص ارز، صدور مجوز، نوسانات تعرفه و تکرار تجربیات تلخ گذشته باعث شده استقبال از طرح‌های وارداتی پایین باشد.

خریداران، همچنان با تردید به این فرآیند نگاه می‌کنند و واردکنندگان نیز ترجیح می‌دهند تا روشن شدن تکلیف قانونی، جانب احتیاط را نگه دارند. با این حال، رونمایی از نخستین فهرست خودروهای وارداتی در ۱۴۰۴، حامل یک پیام کلیدی برای بازار بود؛ پیامی که می‌تواند جهت‌گیری تقاضا را تحت‌تاثیر قرار دهد. بررسی این فهرست نشان می‌دهد خودروهای هیبریدی به‌واسطه تعرفه ۱۶ درصدی، جایگاه ویژه‌ای در میان گزینه‌های عرضه‌شده دارند.

این امتیاز تعرفه‌ای درمقایسه با خودروهای بنزینی (که مشمول تعرفه‌های بالاتر هستند)، یک مزیت رقابتی آشکار برای هیبریدی‌ها ایجاد کرده است؛ مزیتی که می‌تواند نقشه بازار وارداتی‌ها را دگرگون کند.

اکنون درحالی ‌که آینده واردات به تصمیم نهایی دیوان عدالت اداری و اصلاح احتمالی مصوبه دولت گره خورده، عرضه محدود خودروهای کم‌مصرف با تعرفه پایین، شاید تنها روزنه‌ای باشد که در کوتاه‌مدت بتواند بازار را از انسداد کامل نجات دهد.

نخستین عرضه خودروهای وارداتی از روز شنبه آغاز شد و به‌گفته مدیر پروژه واردات خودرو در وزارت صمت، مهلت وکالتی کردن حساب‌ها نزد بانک‌های منتخب تا روز چهارشنبه ۱۵ مرداد و ثبت‌نام در سامانه یکپارچه عرضه خودرو وارداتی تا ساعت ۲۴ روز پنج‌شنبه مورخ ۱۶ مرداد تمدید شده است.

در این طرح متقاضیان باید اقدام به دپوی ۵۰۰‌ میلیون‌تومان در حساب بانکی خود کنند. این در شرایطی است که از دیگر موارد محدودکننده خرید، در این طرح خبری نیست. اما آن‌چه در عرضه وارداتی‌های ۱۴۰۴ جلب‌توجه می‌کند، پیچیدگی قیمتی خودروهاست؛ به‌طوری ‌که در سامانه فروش یکپارچه دو لیست شامل شرکت‌های واردکننده، خودروها و برندهای واردشده در کنار اعلام قیمت‌های علی‌الحساب دیده می‌شود.

در جدول اول عنوان شده که قیمت‌های مندرج در مبادی ورودی کشور بوده و هزینه‌ها و عوارض قانونی پس از ترخیص از قبیل بیمه شخص‌ثالث، مالیات بر ارزش افزوده، هزینه‌های شماره‌گذاری، اسقاط خودرو فرسوده، کرایه حمل و... قابل اضافه شدن به قیمت‌های مذکور است. قیمت خودروهای وارداتی به‌طور مشخص طیفی میان حدود یک‌میلیارد و ۸۰۰ میلیون‌تومان تا بیش از ۳‌ میلیاردتومان را شامل می‌شود.

البته که همان‌طور که عنوان شد، این قیمت‌ها تماما علی‌الحساب است و نرخ قطعی نیست. در میان شرکت‌های واردکننده، اسامی آشنایی مانند سایپا و ماموت‌خودرو دیده می‌شود. اما در کنار آن‌ها، برخی شرکت‌های کمتر شناخته‌شده نیز فعال شده‌اند.

در مقابل، در این فهرست خبری از خودروهای تمام‌برقی نیست و مدل‌های بنزینی نیز عمدتا متعلق به برندهای چینی و ژاپنی مانند چانگان، مزدا و سوزوکی هستند. غیبت برخی از واردکنندگان بزرگ در این دوره نیز بسیار قابل‌توجه است. سه شرکت بهمن‌موتور، کرمان‌موتور و معین‌خودرو که در دو سال گذشته در صدر جدول واردات خودرو قرار داشتند و حجم قابل ‌توجهی ارز دریافت می‌کردند، این‌ بار نقشی در عرضه ندارند.

در مقابل سایپا همچنان حضور پررنگی در این فهرست دارد؛ اما ایران‌خودرو، دیگر غول خودروسازی کشور غایب این میدان است. همان‌طور که عنوان شد، در این دوره از عرضه، شاهد ورود برخی بازیگران جدید به‌عرصه واردات خودرو هستیم؛ شرکت‌هایی که تاکنون نقش جدی در واردات نداشتند، اما حالا توانسته‌اند با دریافت مجوز و ارز، به این بازار وارد شوند که بر این اساس به‌نظر می‌رسد سیاست‌گزاران با هدف ایجاد توازن در بازار و کاهش انحصار، در حال بازتوزیع منابع ارزی و فرصت‌های وارداتی بین بازیگران جدید هستند.

درمجموع این‌که نخستین عرضه خودروهای وارداتی سال ۱۴۰۴، هرچند از نظر تنوع برند و مدل قابل‌قبول ارزیابی می‌شود و با تمرکز بر خودروهای هیبریدی و کراس‌اوورها تلاش دارد خود را با سیاست‌های کلان همسو نشان دهد، اما با موانع و چالش‌هایی مانند قیمت‌های بالا، خدمات پس از فروش مبهم، واردکنندگان غیرمتخصص و بی‌اعتمادی مشتریان مواجه است.

کاهش قیمت‌ها همچنان ادامه دارد

خودروهای داخلی روز گذشته افت بهای یک تا ۱۵ میلیون‌تومانی را تجربه کردند. جایی که کارون (پادرا دوکابین) (۱۴۰۴) با ۱۵ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۱۲۰ میلیون‌تومان، کاپرا دو کابین (۱۴۰۴) با ۱۰ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۶۴۰ میلیون‌تومان، دنا پلاس (۵ دنده) (۱۴۰۴) با ۵ میلیون‌تومان کاهش ۹۳۴ میلیون‌تومان، نیسان آپشنال (دریچه‌برقی) (۱۴۰۴) با ۴ میلیون‌تومان کاهش ۷۹۵ میلیون‌تومان و دنا پلاس توربو ۶ دنده (بدون رینگ) (۱۴۰۴) با ۳ میلیون‌تومان کاهش ۹۸۳ میلیون‌تومان قیمت‌گذاری شد.

همچنین در میان خودروهای مونتاژی شاهد افت بهای ۱۵ تا ۴۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که فیدلیتی پرستیژ ۵ نفره (۱۴۰۴) با ۴۰ میلیون‌تومان کاهش ۳ ‌میلیارد و ۶۰ میلیون‌تومان، اکستریم VX (۱۴۰۴) با ۳۰ میلیون‌تومان کاهش ۵ ‌میلیارد و ۶۰ میلیون‌تومان، لاماری ایما HEV (۲۰۲۵) با ۲۰ میلیون‌تومان کاهش ۲ ‌میلیارد و ۷۴۰ میلیون‌تومان و فیدلیتی پرستیژ ۷ نفره (۱۴۰۴) با ۱۵ میلیون‌تومان کاهش ۳ ‌میلیارد و ۲۴۰ میلیون‌تومان خرید و فروش شدند.

از طرفی در گروه خودروهای وارداتی شاهد افت بهای ۵۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که ارزش تویوتا bz۴X ۶۱۵ پرو (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۴ ‌میلیارد و ۷۵۰ میلیون‌تومان، نیسان ترا ۲۰۰۰ سی‌سی توربو (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۴ میلیارد و ۱۵۰ میلیون‌تومان، آئودی Q۵ e-tron (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۵ میلیارد و ۳۰۰ میلیون‌تومان و فولکس تی‌راک ۱۵۰۰ سی‌سی توربو (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش به ۴ میلیارد و ۲۵۰ میلیون‌تومان رسید.