خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها؛ دیار آفتاب با سابقه‌ای طولانی در کشاورزی و صنعت، اکنون در میانه یکی از دشوارترین آزمون‌های زیست محیطی تاریخ خود ایستاده است؛ چنانچه پاسخ درستی برای این سنجش نیابیم، نه تنها حیات اکوسیستم‌ها بلکه چرخه اقتصاد و زندگی روزمره مردم استان با تهدیدی بی‌سابقه مواجه می‌شود.

آمارهای رسمی نشان می‌دهد که طی دهه گذشته، سفره‌های زیرزمینی استان مرکزی بیش از ۲۰ متر افت کرده‌اند و بسیاری از روستاها با کمبود آب آشامیدنی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

از سوی دیگر، در کشوری که بیش از ۹۰ درصد منابع آب آن صرف کشاورزی می‌شود، الگوهای سنتی آبیاری و کِشت پرمصرف، عملاً راهی به‌سوی نابودی باقی نگذاشته‌اند و این درحالی است که دیار آفتاب با اقلیم خشک و نیمه‌خشک خود، بیش از هر زمان دیگری به تغییر رویکرد نیاز دارد.

از هشدار تا اقدام؛ لزوم مدیریت یکپارچه آب در استان مرکزی

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان مرکزی، معتقد است کمبود آب در این خطه به مرحله‌ای رسیده که دیگر راهکارهای مقطعی کافی نیستند.

سعید سرآبادانی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: چنانچه روند کاهش بارندگی تداوم داشته باشد نه‌تنها روستاها بلکه شهرهای بزرگی مانند اراک نیز با مشکل جدی در تأمین آب شرب روبه‌رو خواهند شد.

وی افزود: در سال آبی جاری، میزان بارندگی‌ها نسبت به میانگین بلندمدت حدود ۳۰ درصد کاهش یافته و این شرایط، تأمین آب شرب را با چالش جدی روبه‌رو کرده است.

سرآبادانی تصریح کرد: در پی کاهش نزولات جوی و افزایش دما، منابع آبی استان حدود ۱۵۰ لیتر بر ثانیه افت داشته و برای جبران این کمبود، حفر ۳۰ حلقه چاه جدید در دستور کار قرار گرفته که تاکنون ۱۴ حلقه به بهره‌برداری رسیده است.

مدیرعامل شرکت آبفای استان مرکزی با تأکید بر ضرورت مدیریت مصرف و رعایت الگوی بهینه گفت: با توجه به افزایش دمای هوا و فشار مضاعف بر منابع آبی، همکاری مردم در صرفه‌جویی و کاهش مصرف، نقش تعیین‌کننده‌ای در عبور از این شرایط دارد.

وی ادامه داد: میزان مصرف روزانه آب در اراک با جمعیت حدود ۶۳۰ هزار نفر، به طور متوسط به یک هزار و ۸۰۰ مترمکعب بر ثانیه می‌رسد و در روزهای اوج مصرف این میزان به ۲ هزار و ۴۰۰ مترمکعب بر ثانیه افزایش می‌یابد در حالی که توان تولید فعلی تنها حدود یک هزار و ۴۰۰ مترمکعب بر ثانیه است.

سرآبادانی با اشاره به کاهش شدید ورودی منابع تأمین‌کننده آب افزود: برداشت از سد کمال صالح که یکی از منابع اصلی تأمین آب شرب استان محسوب می‌شود، از ۱۲۰۰ مترمکعب بر ثانیه در سال گذشته به ۶۵۰ مترمکعب بر ثانیه کاهش یافته است.

وی تاکید کرد: این در حالی است که حجم آبدهی منابع زیرزمینی نیز از ۹۰۰ مترمکعب بر ثانیه به حدود ۱۳۶ مترمکعب بر ثانیه رسیده است.

۲.۷ میلیون مترمکعب آب قابل استفاده در سد کمال‌صالح باقی مانده است

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان مرکزی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، بر ضرورت توقف برداشت‌های بی‌رویه از منابع زیرزمینی تأکید کرده و معتقد است در حال حاضر، بیشترین افت آب‌های زیرزمینی کشور در استان مرکزی ثبت شده است که اگر این روند کنترل نشود، در آینده نزدیک تأمین آب حتی برای مصارف ضروری غیرممکن می‌شود.

حسین اسدی با اعلام وضعیت بحرانی منابع آبی استان اظهار کرد: ذخایر سدهای استان به پایین‌ترین سطح در سال‌های اخیر رسیده و اگر مصرف آب مدیریت نشود، خطر جیره‌بندی در شهرهای اراک و ساوه جدی است.

وی با اشاره به کاهش ۴۰ درصدی بارش‌ها نسبت به سال گذشته افزود: میانگین بارندگی استان که در گذشته حدود ۲۷۰ میلی‌متر بود، در سال آبی جاری به ۱۷۱ میلی‌متر رسیده و شهر اراک از مهر سال گذشته تاکنون تنها ۸۱ میلی‌متر بارش داشته است.

اسدی تصریح کرد: از ظرفیت ۹۵ میلیون مترمکعبی سد کمال صالح، اکنون تنها ۱۵ تا ۲۰ میلیون مترمکعب آب ذخیره شده که از این میزان، حدود ۲.۷ میلیون مترمکعب قابل استفاده است.

اسدی تاکید کرد: با مصرف ماهانه ۳.۲ میلیون مترمکعب، منابع موجود تنها پاسخگوی حدود ۴۰ روز آینده خواهد بود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان مرکزی همچنین از کاهش شدید حجم سد الغدیر ساوه خبر داد و گفت: این سد که ظرفیت ۲۷۷ میلیون مترمکعبی دارد اکنون تنها دارای ۳ میلیون مترمکعب آب قابل برداشت است.

وی تاکید کرد: با وجود کاهش سطح منابع و تبخیر آب، حجم ذخیره‌شده در سد الغدیر ساوه به حدود ۴.۹ میلیون مترمکعب می‌رسد که بر اساس برآوردها، پاسخگوی نیاز آبی شهروندان ساوه تا حدود ۷۵ روز آینده خواهد بود.

سدی افزود: بیش از پنج هزار و ۱۰۰ حلقه چاه کشاورزی از مدار بهره‌برداری خارج و ۳۶۵ کنتور هوشمند برای کنترل برداشت نصب شده است.

وی تصریح کرد: شهرداری اراک نیز نسبت به قطع ۴۰۰ انشعاب غیرضروری آب شرب که برای آبیاری فضای سبز مورد استفاده قرار می‌گرفت اقدام کرده که این اقدام صرفه‌جویی ۳۸ لیتر بر ثانیه را به دنبال داشته است.

تأمین آب پایدار برای آیندگان نیازمند هم‌افزایی ملی است

عضو کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست در مجلس شورای اسلامی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، کمبود منابع مالی و نبود مدیریت یکپارچه را ۲ چالش اصلی در حوزه منابع آب دانست و اظهار کرد: کمبود آب در استان مرکزی به مرحله‌ای رسیده که نیازمند اقدامات فوری و اصلاح الگوهای مصرف است.

نادر قلی ابراهیمی با بیان اینکه ۹۱ درصد از منابع آب استان در بخش کشاورزی مصرف می‌شود افزود: تا زمانی که اصلاحات اساسی در الگوی کشت و روش‌های آبیاری اجرا نشود، کنترل و مدیریت مؤثر بحران امکان‌پذیر نخواهد بود.

وی گفت: استفاده صنایع از پساب تصفیه‌شده و جداسازی آب شرب از سایر مصارف، مورد تأکید است و در این میان، صنایع باید سهم خود را در کاهش فشار بر منابع آب ایفا کنند.

ابراهیمی تصریح کرد: استان مرکزی وابستگی زیادی به سد کمال صالح دارد اما کاهش مداوم این سد، مانند تأمین تنها ۱۵ میلیون مترمکعب آب در برابر پیش‌بینی ۹۰ میلیون مترمکعب امسال، می‌تواند در آینده پیامدهای جدی و جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد.

نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: اصلاح ساختار مصرف، بدون مشارکت مردم عملی نخواهد شد، ضمن اینکه مسئولان اجرایی باید علاوه بر اقدامات عمرانی، برنامه‌های فرهنگی و آموزشی برای مصرف بهینه آب را در دستور کار خود قرار دهند.

ابراهیمی تاکید کرد: نسل‌های آینده برای زندگی در این استان نیازمند تأمین پایدار منابع آبی هستند و مسئولیت ما ایجاب می‌کند با همکاری و مدیریت صحیح، از منابع موجود به شکل بهینه بهره‌برداری کنیم.

کشاورزی پرآب‌بر، مانع درک عمق بحران آب در میان مردم است

نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: زمان اتخاذ تصمیمات قاطع و تغییر الگوی کشت کشاورزی فرا رسیده است.

سید محمد جمالیان با اشاره به کاهش چشمگیر منابع آبی استان اظهار کرد: اصلاح الگوی کشت و جایگزینی کشاورزی کم‌آب‌بر از مهم‌ترین راهکارهای عبور از این بحران است.

وی افزود: ادامه کشت محصولات پرآب‌بر مانع باورپذیری بحران در میان مردم خواهد بود و بدون تغییر اساسی در حوزه کشاورزی، نمی‌توان انتظار داشت که مردم بحران آب را جدی بگیرند.

جمالیان از تکمیل پروژه‌های شاخص آبرسانی در روستاهای مرزیجران و شانق خبر داد و بیان کرد: یک حلقه چاه با عمق ۲۰۲ متر حفر و تجهیز شده و خط انتقال آب به طول ۷۰۰ متر اجرا شده است.

وی با تأکید بر لزوم مدیریت یکپارچه منابع آب و کاهش تلفات در شبکه‌های توزیع گفت: تأمین پایدار آب شرب از اولویت‌های فوری استان است و تحقق آن تنها با همکاری همه‌جانبه دستگاه‌های اجرایی و مشارکت مردم امکان‌پذیر خواهد بود.

نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: در صورت عدم اتخاذ تصمیمات اساسی و فوری، کمبود آب می‌تواند علاوه بر تأمین آب شرب، پیامدهای مخرب و گسترده‌ای بر امنیت اجتماعی و اقتصادی استان بر جای گذارد.

اکنون زمان آن است که مدیران، کشاورزان، صنعتگران و مردم دست‌به‌دست هم دهند و با یک برنامه جامع و علمی، آینده‌ای پایدار برای این سرزمین خشک اما پرتوان رقم بزنند.