جهان در سال ۲۰۲۴ شاهد رشد چشمگیری در صنعت حمل‌ونقل بود. پس از دوره رکود ناشی از همه‌گیری کووید-۱۹، تقاضا برای سفرهای بین‌المللی و داخلی به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافت. این رشد، نتیجه بهبود زیرساخت‌ها، فناوری‌های نوین و بازگشت اعتماد عمومی به سیستم‌های حمل‌ونقل بود. اما در میان انواع وسایل نقلیه، از هواپیماها و قطارهای سریع‌السیر گرفته تا اتوبوس‌ها و خودروهای شخصی، کدام وسیله نقلیه در سال ۲۰۲۴ بیشترین سفرها را به خود اختصاص داد؟ بررسی داده‌های معتبر نشان می‌دهد که هواپیماها با اختلاف قابل‌توجهی در صدر این فهرست قرار دارند. این گزارش به تحلیل دلایل برتری هواپیماها و نقش سایر وسایل نقلیه در حمل‌ونقل جهانی می‌پردازد.

حمل‌ونقل هوایی: ستون فقرات سفرهای جهانی

حمل‌ونقل هوایی در سال ۲۰۲۴ به‌عنوان پیشرو در جابه‌جایی مسافران در مقیاس جهانی شناخته شد. بر اساس گزارش شورای بین‌المللی فرودگاه‌ها (ACI)، در این سال حدود ۹.۵ میلیارد سفر هوایی در سراسر جهان ثبت شد که رشدی ۱۲ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳ را نشان می‌دهد.

این افزایش چشمگیر به عوامل متعددی وابسته بود. نخست، بهبود زیرساخت‌های فرودگاهی در سراسر جهان، به‌ویژه در مراکز کلیدی مانند آتلانتا، دبی و پکن، امکان جابه‌جایی تعداد بیشتری مسافر را فراهم کرد. برای مثال، فرودگاه بین‌المللی هارتسفیلد-جکسون آتلانتا با میزبانی بیش از ۱۰۴ میلیون مسافر در سال ۲۰۲۴، همچنان پرترددترین فرودگاه جهان باقی ماند.

این فرودگاه به‌دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود، که آن را به مرکزی برای اتصال قاره‌های آمریکا، اروپا و آسیا تبدیل کرده، نقشی کلیدی در رشد سفرهای هوایی ایفا کرد.

دلیل دیگر برتری هواپیماها، سرعت و کارایی آن‌ها در مسافت‌های طولانی بود. در جهانی که زمان به یکی از ارزشمندترین دارایی‌ها تبدیل شده، هواپیماها با ارائه امکان سفر سریع بین قاره‌ها، انتخاب اول مسافران بین‌المللی شدند. به‌عنوان مثال، پروازهای مستقیم بین شهرهایی مانند لندن و نیویورک یا توکیو و لس‌آنجلس، که زمانی لوکس محسوب می‌شدند، در سال ۲۰۲۴ به بخشی از روال عادی سفر تبدیل شدند.

علاوه بر این، شرکت‌های هواپیمایی با معرفی فناوری‌های جدید، مانند هواپیماهای کم‌مصرف و سیستم‌های رزرواسیون هوشمند، توانستند هزینه‌ها را کاهش دهند و دسترسی به سفرهای هوایی را برای اقشار بیشتری از جامعه فراهم کنند.

نقش فناوری در تقویت حمل‌ونقل هوایی

فناوری‌های نوین تاثیر عمیقی بر برتری هواپیماها در سال ۲۰۲۴ داشتند. هواپیماهای برقی و هیبریدی، که در سال‌های اخیر مورد توجه شرکت‌هایی مانند ناسا و ایرباس قرار گرفته بودند، به‌تدریج وارد ناوگان تجاری شدند.

این هواپیماها با کاهش آلایندگی و هزینه‌های عملیاتی، به شرکت‌های هواپیمایی امکان دادند تا بلیت‌های ارزان‌تری ارائه کنند. به‌عنوان نمونه، هواپیمای X-57 ناسا، که با باتری کار می‌کند و مجهز به ۱۴ موتور برقی است، در سال ۲۰۲۴ آزمایش‌های موفقیت‌آمیزی را پشت‌سر گذاشت و راه را برای استفاده گسترده‌تر از این فناوری هموار کرد.

هوشمندسازی فرآیندهای فرودگاهی نیز نقش مهمی ایفا کرد. فرودگاه‌هایی مانند چانگی سنگاپور و دبی با استفاده از فناوری‌هایی مانند اسکن چهره و ربات‌های خدماتی، تجربه سفر را برای مسافران آسان‌تر و سریع‌تر کردند. این پیشرفت‌ها نه‌تنها زمان انتظار را کاهش دادند، بلکه رضایت مسافران را نیز افزایش دادند. برای مثال، فرودگاه چانگی با امکانات تفریحی و تجاری خود، از جمله آبشار مصنوعی و باغ‌های سرسبز، به یک مقصد گردشگری در نوع خود تبدیل شد و این امر به افزایش تعداد مسافران هوایی کمک کرد.

حمل‌ونقل ریلی: رقیب قدرتمند اما محدود

در حالی که هواپیماها در سفرهای بین‌المللی پیشتاز بودند، حمل‌ونقل ریلی در برخی مناطق، به‌ویژه در آسیا و اروپا، جایگاه ویژه‌ای داشت. کشورهایی مانند ژاپن، چین و سوئیس با شبکه‌های ریلی پیشرفته، بخش قابل‌توجهی از سفرهای داخلی و منطقه‌ای را پوشش دادند.

برای مثال، شبکه قطارهای سریع‌السیر چین، که بیش از ۴۵ هزار کیلومتر خطوط ریلی را در بر می‌گیرد، در سال ۲۰۲۴ بیش از ۲.۵ میلیارد مسافر را جابه‌جا کرد. این عدد، اگرچه چشمگیر است، اما در مقایسه با سفرهای هوایی همچنان کمتر بود، به‌ویژه به این دلیل که قطارها عمدتا برای مسافت‌های کوتاه‌تر و متوسط مناسب هستند.

در اروپا، کشورهایی مانند سوئیس و آلمان با شبکه‌های ریلی الکتریکی و متراکم، گزینه‌ای پایدار و کارآمد برای سفرهای درون‌قاره‌ای ارائه کردند.

به گزارش مجمع جهانی اقتصاد، سوئیس با میانگین ۲۴۴۹ کیلومتر سفر ریلی به ازای هر شهروند در سال، یکی از بالاترین نرخ‌های استفاده از قطار را در جهان داشت. با این حال، محدودیت‌های جغرافیایی و زمان‌بر بودن سفرهای ریلی در مسافت‌های طولانی، مانع از آن شد که این وسیله نقلیه بتواند با هواپیماها در مقیاس جهانی رقابت کند.

حمل‌ونقل جاده‌ای: انتخابی برای سفرهای محلی

حمل‌ونقل جاده‌ای، شامل اتوبوس‌ها و خودروهای شخصی، در سال ۲۰۲۴ همچنان نقش مهمی در سفرهای محلی و منطقه‌ای ایفا کرد. در شهرهایی با سیستم حمل‌ونقل عمومی پیشرفته، مانند توکیو، برلین و بارسلونا، اتوبوس‌ها و متروها بخش عمده‌ای از جابه‌جایی‌های شهری را برعهده داشتند. برای مثال، سیستم متروی توکیو با جابه‌جایی روزانه بیش از ۷ میلیون مسافر، یکی از کارآمدترین شبکه‌های حمل‌ونقل عمومی در جهان بود. با این حال، این سیستم‌ها عمدتا برای سفرهای درون‌شهری مناسب بودند و در مقایسه با هواپیماها، سهم کمتری در سفرهای جهانی داشتند.

خودروهای شخصی نیز همچنان در بسیاری از کشورها، به‌ویژه در آمریکا و استرالیا، گزینه‌ای محبوب برای سفرهای کوتاه و متوسط بودند.

اما افزایش قیمت سوخت و نگرانی‌های زیست‌محیطی باعث شد که بسیاری از مسافران به سمت گزینه‌های پایدارتر مانند قطارها و اتوبوس‌های برقی روی آورند. در این میان، شهرهایی مانند کپنهاگ و آمستردام با توسعه سیستم‌های دوچرخه‌سواری و حمل‌ونقل عمومی سبز، الگویی برای کاهش وابستگی به خودروهای شخصی ارائه کردند.

چالش‌ها و چشم‌انداز آینده

با وجود برتری هواپیماها در سال ۲۰۲۴، این صنعت با چالش‌هایی نیز مواجه بود. کمبود نیروی انسانی، مشکلات فنی و نگرانی‌های زیست‌محیطی از جمله موانعی بودند که صنعت حمل‌ونقل هوایی با آن‌ها دست‌وپنجه نرم کرد. به‌عنوان مثال، اعتصاب‌های گاه‌وبیگاه کارکنان فرودگاه‌ها در اروپا و افزایش هزینه‌های سوخت در برخی مناطق، بر عملکرد شرکت‌های هواپیمایی تاثیر گذاشت. با این حال، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پایدار، مانند هواپیماهای برقی و سوخت‌های زیستی، نویدبخش آینده‌ای سبزتر برای این صنعت بود.

در مقابل، حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای نیز در حال تحول بودند. پروژه‌هایی مانند هایپرلوپ و خودروهای خودران، که در سال ۲۰۲۴ مراحل آزمایشی خود را پشت‌سر گذاشتند، می‌توانند در سال‌های آینده رقابتی جدی با هواپیماها ایجاد کنند.

به‌عنوان مثال، شرکت‌هایی مانند اسپیس‌ایکس و ویرجین هایپرلوپ در حال توسعه سیستم‌هایی هستند که می‌توانند سفرهای زمینی را با سرعتی نزدیک به هواپیماها ارائه دهند. با این حال، این فناوری‌ها هنوز در مراحل اولیه هستند و نمی‌توانند در کوتاه‌مدت جایگاه هواپیماها را تهدید کنند.

آسمان، همچنان در صدر

در سال ۲۰۲۴، هواپیماها به دلیل سرعت، دسترسی و کارایی بی‌نظیرشان، به‌عنوان اصلی‌ترین وسیله نقلیه برای سفرهای جهانی شناخته شدند. این برتری نتیجه سرمایه‌گذاری‌های کلان در زیرساخت‌ها، فناوری‌های نوین و بهبود تجربه مسافران بود. با این حال، حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای نیز در حوزه‌های خود، به‌ویژه در سفرهای منطقه‌ای و شهری، نقش مهمی ایفا کردند. آینده حمل‌ونقل جهانی احتمالاً شاهد رقابتی نزدیک‌تر بین این وسایل نقلیه خواهد بود، اما در حال حاضر، آسمان همچنان در اختیار هواپیماهاست.