به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، صنعت اسباب‌ بازی از جمله صنایع فرهنگی در جهان است که چشم‌انداز روشنی برای آن طی سال‌های آتی ترسیم شده. این صنعت که امروزه تنها منحصر و محدود به کودکان و نوجوانان نیست و اقشار مختلف مردم در سنین مختلف را دربرمی‌گیرد، از نظر گردش مالی و زمینه‌های اشتغال‌زایی مورد توجه کشورهای مختلف قرار گرفته و برخی از کشورها را ترغیب کرده که سرمایه‌ بیشتری را وارد این عرصه کرده و به فعالان نوپا این بازار تبدیل شوند؛ به طوری که طبق آمارهای منتشر شده برخی از همین کشورها در حوزه آسیا و اقیانوسیه بیشترین درآمد را از این صنعت طی سال‌های اخیر داشته‌اند. 

تخمین زده می‌شود که بازار جهانی اسباب‌بازی سالانه با نرخ رشد حدود 3.14 درصد در دوره پیش‌بینی (2023-2030) رشد کند. از نظر درآمد، اندازه بازار جهانی اسباب‌بازی در سال 2022 حدود 305.81 میلیارد دلار ارزش داشت و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2030 به 391.62 میلیارد دلار برسد. همچنین براساس محاسبات، به نظر می‌رسد این بازار به دلیل افزایش تعداد فروشندگان آنلاین اسباب‌بازی با نرخ قابل توجهی رشد کند.

با وجود همه این‌ها، ایران در حوزه صنعت اسباب‌بازی در سیاست‌گذاری همچنان با نگاه سنتی به پیش می‌رود. رویش استعدادهای مختلف در این صنعت، ورود تولیدکنندگان تازه‌نفس و خلاق و همچنین استفاده از طرح‌های دانشجویان در تولید محصولات جدید از جمله ظرفیت‌هایی است که صنعت اسباب‌بازی در یک دهه گذشته تجربه کرده است؛ با این حال این تجربیات را می‌توان بارقه‌های فردی توصیف کرد که در خلأ حضور سیاستگذاران این بازار، درخشیدند. 

حامد تأملی، نایب رئیس اتحادیه انجمن تولیدکنندگان اسباب‌بازی، در گفت‌وگو با تسنیم، «تصمیمات خلق‌الساعه» را یکی از گره‌های اصلی این صنعت دانست که منجر به «بلاتکلیفی» در تولیدکنندگان و واردکنندگان شده است. از نظر او، تصمیم تازه سازمان توسعه تجارت برای افزایش دو درصدی تعرفه واردات از جمله این تصمیمات است که بدون مشورت با بدنه تولید اتخاذ و اعلام شده است. گفت‌وگوی او با خبرگزاری تسنیم درباره این تصمیم جدید و مشکلات این صنعت را می‌توانید در ادامه بخوانید:

*تسنیم: سازمان توسعه تجارت در آخرین بخشنامه خود درباره صنعت اسباب‌بازی، تعرفه واردات را دو درصد افزایش داد. با این بخشنامه، در حال حاضر تعرفه واردات اسباب‌بازی 22 درصد اعلام شده است. همانطور که مطلع هستید، یکی از اصلی‌ترین چالش‌های تولیدکنندگان اسباب‌بازی در کشور، واردات بی‌رویه است. به نظر شما این افزایش قطره‌چکانی چه تأثیری بر بازار اسباب‌بازی خواهد گذاشت و آیا مشکلات تولیدکنندگان در این زمینه را رفع خواهد کرد؟

قاعدتاً برآورد تولیدکنندگان تعرفه بالای 50 درصد و حتی 100 درصد در مدت محدود است تا تولیدکننده بتواند در این بازه زمانی، با کالای وارداتی از جمله چینی رقابت کند و صنعت را توسعه دهد. در شرایط فعلی، توان رقابت برای تولیدکننده ایرانی وجود ندارد. عمده خرید خانواده‌ها برای کادو دادن است، قیمت اسباب‌بازی در انتخاب خانواده‌ها تأثیر بسیاری دارد. خریدار بین کالای ایرانی با کالای خارجی که خوش‌قیمت باشد، کالای خارجی را انتخاب می‌کند. به عنوان نمونه، خریدار بین یک ماشین باکیفیت ایرانی با یک ماشین کنترلی خارجی که قیمتشان به هم نزدیک است، کالای خارجی را انتخاب می‌کند.

صنعت اسباب‌بازی، صنعتی متنوع است. مثلاً از کامیون، ممکن است هزاران نوع در بازار وجود داشته باشد. وقتی محصول چینی با قیمت ارزان‌تری در بازار عرضه می‌شود، مشتری نیز آن را تهیه می‌کند. به همین دلیل معتقدم تعرفه‌ای که در حال حاضر تعیین شده، تأثیر چندانی بر سامان دادن به بازار اسباب‌بازی و ایجاد توان برای رقابت در تولیدکننده داخل ایجاد نمی‌کند.

واقعیت این است که در هر صنعتی، به خصوص صنایع خلاق، برنامه کلان مشخصی باید از نگاه حاکمیت و دولت وجود داشته باشد. انحصار دائمی هیچ‌گاه به نفع یک صنعت نیست. از این منظر، باید تعرفه‌هایی در نظر گرفته شود که تولیدکننده را در حاشیه امن قرار دهد تا روی کیفیت و تنوع خود کار کند. صنعت اسباب‌بازی نیازمند یک برنامه مشخص و زمان‌بندی شده- مثلاً بازه زمانی پنج یا 10 ساله- است؛ برنامه‌ای که در نتیجه گفت‌وگو با اهالی صنعت تدوین شده باشد و در نهایت به تولیدکننده کمک کند که ظرفیت‌های خود را گسترش دهد و خود را توانمندتر کند.  

*تسنیم: از نظر شما به عنوان یکی از تولیدکنندگان اسباب‌بازی، این تعرفه باید چگونه طراحی شود؟

فعالین صنعت اسباب‌بازی عمدتاً با ممنوعیت صد در صدی واردات مخالف هستند؛ چرا که بازار داخل فعلاً نمی‌تواند همه نیازهای مشتری را مرتفع کند. اما باید یک برنامه و طرحی با تعرفه بالا وجود داشته باشد که توان رقابت را نیز به تولیدکننده بدهد. این تعرفه می‌تواند سنگین در یک بازه زمانی شروع شود و سپس به صورت پلکانی، کم شود. تولیدکننده می‌تواند در این بازه زمانی توانمندی خود را بالا ببرد.

در یک برهه‌ای واردات به صورت حجیم انجام می‌شد و رویه مشخصی نداشت. این شیوه، شوک بزرگی بود که به تولیدکننده وارد شد. در این شرایط نه تنها تولیدکننده، که واردکننده و حتی فروشنده و مصرف‌کننده نیز متضرر خواهند شد. اسباب‌بازی کالای حیاتی مانند مواد غذایی نیست؛ به همین دلیل به راحتی در برابر افزایش قیمت و مسائل اقتصادی، از سبد خانوار حذف می‌شود.

متأسفانه یکی از مشکلاتی که در صنعت اسباب‌بازی وجود دارد، این است که این صنعت متولیان متعددی دارد که نتوانسته با بخش خصوصی به یک مفاهمه برسد. بخشی از این متولیان فقط نوک بینی خود را می‌بینند و طرحی بلندمدت برای ارتقای این صنعت ندارند.

*تسنیم: به نظر می‌رسد با توجه به شرایط فعلی و مسائل اقتصادی کشور، بهتر این است که تمرکز بر تولید باشد تا اینکه دولت بخواهد از این طریق، ارز از کشور خارج کند.

قاعده همین است. متأسفانه در شرایط فعلی این اتفاق دارد می‌افتد. نبود رویه مشخص و عدم شفافیت، بازار سیاهی برای اسباب‌بازی ایجاد کرده است. اگر پای درد دل واردکننده هم بنشینید، به این نتیجه خواهید رسید که این شرایط بر روند کار آنها نیز تأثیر منفی گذاشته است. آنها هم در نبود برنامه مشخص، بلاتکلیف‌اند و نمی‌دانند قرار است چه اتفاقی رخ دهد. تصمیمات خلق‌الساعه سبب شده هم تولیدکننده و هم واردکننده نتوانند تصمیم درستی بگیرند.  

*تسنیم: منظورتان از بازار سیاه چیست؟

زمانی که محدودیت‌هایی برای واردات اعمال شده بود، ثبت سفارش‌ها معامله می‌شد. در واقع، با این رویه سود به جیب دلال می‌رفت که برای دریافت ارز نیمایی، ثبت سفارش‌ها را خرید و فروش می‌کرد.

*تسنیم: به نظر می‌رسد اولین مشکل صنعت اسباب‌بازی، نبود یک آمار شفاف از ظرفیت‌ها، چالش‌ها و ضعف‌های این حوزه است.

متأسفانه در صنعت اسباب‌بازی مانند دیگر صنایع خلاق، آمار دقیقی وجود ندارد. از سوی دیگر، متولی واحدی هم نداریم که قدرتمند، کار را پیش ببرد. با متولیان امر که صحبت می‌کنیم، آنها دنبال یک راه حل سرعتی هستند که یک ماهه یا دو ماهه به نتیجه برسد؛ به همین دلیل است که در حوزه سیاستگذاری و طراحی برنامه، به نتیجه خاصی نمی‌رسیم.

در دولت قبل کارهای خوبی انجام شد، اما مدیرانی هم در همان دوره به دنبال مسیرهای سریع بودند. متأسفانه این رویه‌ای است که ادوار مختلف شاهدش بوده‌ایم. یک نمونه از این برنامه‌ها، همین تعیین تعرفه واردات است که بدون مشورت با بخش خصوصی اعلام شده.

یک بخش از صنعت اسباب‌بازی وجه اقتصادی و صنعتی آن است و یک وجه آن که از اهمیت بالایی برخوردار است، وجه فرهنگی است. همین موضوع، کار را پیچیده می‌کند. مشخص نیست که متولی آن فرهنگ است یا صنعت. صنعت اسباب‌بازی بیش از هر چیز به یک متولی قدرتمند نیاز دارد که کارها را پیش ببرد و با نگاه باز و مشورت‌طلب، تصمیمات درست برای این صنعت بگیرد.

انتهای پیام/