خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: با توجه به محدودیت منابع آبی، تغییرات اقلیمی و لزوم افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی، توسعه گلخانه‌ها به عنوان یکی از راهکارهای مؤثر برای مدیریت بهینه منابع، ارتقای تولید و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق کم‌آب کشور مطرح شده است.

خراسان جنوبی نیز با اقلیم خشک و نیمه‌خشک خود، از جمله استان‌هایی است که اجرای طرح نهضت گلخانه‌ای در آن می‌تواند نقش مهمی در تحول کشاورزی ایفا کند. با این حال، با وجود گذشت شش سال از آغاز این طرح، همچنان موانع جدی بر سر راه تحقق اهداف آن قرار دارد.

نبود حمایت دستگاه‌های خدمات‌رسان، کمبود آب، تخصیص نیافتن تسهیلات بانکی، استقبال نکردن پیمانکاران، و مشکلات مربوط به اجرای زیرساخت‌ها از جمله چالش‌هایی هستند که مسیر توسعه شهرک‌های گلخانه‌ای استان را دشوار کرده‌اند. در این میان، علی‌رغم پیگیری‌های مکرر مسئولان استان از جمله استاندار خراسان جنوبی، نه تنها بخش عمده‌ای از اراضی شناسایی‌شده به مرحله اجرایی نرسیده‌اند، بلکه حتی تأمین اولیه آب مورد نیاز نیز با اما و اگرهای فراوان مواجه است.

طرحی با ۳۳۰ هکتار ظرفیت

اجرای طرح نهضت گلخانه‌ای از سال ۱۳۹۸ با هدف توسعه سطح گلخانه‌های خراسان جنوبی آغاز شد و تلاش‌هایی هم در آن زمان در این خصوص در نقاط مختلف استان انجام شد.

در این راستا ۳۳۰ هکتار اراضی شهرستان‌های استان شناسایی شد که به دلیل عدم حمایت دستگاه‌های خدمات رسان بعد از گذشت ۶ سال هنوز اجرای این طرح به نتیجه نهایی احداث گلخانه‌های مورد نظر نرسیده است.

اعتباری که کافی نبود

مدیر شرکت شهرک‌های کشاورزی خراسان جنوبی در این خصوص در آن زمان گفته بود: یکی از مشکلات عمده طرح نهضت گلخانه در استان، افزایش قیمت و هزینه‌های اجرای طرح است که سبب افزایش هزینه‌های زیرساخت‌ها و کاهش استقبال پیمانکاران از اجرای این طرح در استان شده است.

مهدی سورگی خاطرنشان کرده بود: با توجه به افزایش هزینه‌ها شاهد استقبال کم پیمانکاران و ورود سرمایه‌گذاران به طرح نهضت گلخانه‌ای در خراسان جنوبی هستیم.

پیمانکارانی که نیامدند، سرمایه‌گذارانی که عقب نشستند

به گفته وی استقبال کم پیمانکاران به ویژه پیمانکار بومی، ورود نکردن سرمایه‌گذار و طولانی شدن بازه انتخاب مشاور و پیمانکار از مشکلات اصلی تأخیر در اجرای طرح نهضت گلخانه در خراسان جنوبی است.

وی ادامه داد: مجموع اعتبار این طرح ۱۹۰ میلیارد تومان بود که انجام این گفتگو در آن زمان ۱۰۰ میلیارد تومان آن محقق شده و این پروژه از لحاظ اعتباری از پیشرفت ۵۵ درصد برخوردار است.

وی خاطرنشان کرده بود که تاکنون با ۱۰ پیمانکاری که در حوزه زیرساخت شهرک‌های گلخانه‌ای شهرستان‌ها فعال هستند، قرارداد منعقد شده است و ۳۱ مشاور مختلف نیز در این حوزه فعالیت می‌کنند.

کارنامه نیمه‌تمام زیرساخت‌ها در پنج شهرک

سورگی با اشاره به اینکه زیرساخت‌های پنج شهرک از جمله معابر و گازرسانی برای انتخاب پیمانکار بارگذاری شده است، یادآور شد: پیمانکار شهرک گلخانه شهرستان‌های نهبندان، خوسف، سرایان و سربیشه انتخاب و تعیین شده است.

وی ادامه داد: برای شهرک گلخانه شهرستان زیرکوه با اینکه چهار مرتبه فراخوان انجام شده، هنوز پیمانکار مشخص نشده است.

مدیر سابق شرکت شهرک‌های کشاورزی خراسان جنوبی گفت: تاکنون چهار مورد حفاری چاه نیز در شهرستان‌های مذکور نهایی شده که ۲ مورد آن انجام و یک مورد در مرحله انتخاب پیمان است، در یک مورد نیز پیمانکار مشخص شده است.

وی با بیان اینکه از مجموع پیمانکاران ۵۰ درصد بومی و مابقی غیربومی هستند گفت: مطالعات پنج شهرک به مساحت ۲۵۰ هکتار نهایی شده است و از مرحله انتخاب مشاور عبور کرده‌ایم.

به گفته سورگی پیشرفت مجموع پروژه‌ها از لحاظ اعتباری ۵۵ درصد، به لحاظ اجرایی در شهرک‌هایی که آغاز شده ۲۵ تا ۳۰ درصد و میانگین پیشرفت کل مطالعات نهضت گلخانه‌ای ۶۰ درصد است.

وعده‌ها و واقعیت‌ها؛ فاصله میان دو عدد

سید محمد رضا هاشمی استاندار خراسان جنوبی هم بارها در بازدید از گلخانه‌های شهرستان‌های استان از جمله سرایان و خوسف در دهه فجر سال گذشته و روزهای ابتدای سال جاری با تاکید بر اهمیت توسعه گلخانه‌ها در نقاط مختلف استان با توجه به نقش آنها در تولید محصولات کشاورزی، خواستار ایجاد ۲۰۰ هکتار گلخانه جدید در استان شد.

محمد حسین اکبری سرپرست سابق سازمان جهاد کشاورزی استان هم در این بازدیدها تنها قول ایجاد ۱۰۰ هکتار گلخانه جدید در خراسان جنوبی را داد.

نهضتی که در نام باقی ماند

مدیر شرکت شهرک‌های کشاورزی خراسان جنوبی در این خصوص به مهر گفت: عنوان "نهضت گلخانه‌ای" شعاری بود که در سال ۱۳۹۸ متناسب با فضا و شرایط آن زمان مطرح و هدف آن توسعه سطح گلخانه‌های استان بود.

به گفته سید علی امیرآبادی زاده حدود ۳۳۰ هکتار اراضی در این خصوص در سطح شهرستان‌های استان شناسایی شد که به دلیل عدم حمایت دستگاه‌های خدمات رسان هنوز هیچکدام به نتیجه نهایی احداث گلخانه نرسیده است.

وی خاطر نشان کرد: در راستای نهضت گلخانه‌ای فقط مجوز حفر چهار حلقه چاه توسط شرکت آب منطقه‌ای استان صادر شد که در مجموع برای ۴ حلقه چاه فقط ۲.۵ لیتر در ثانیه آب اختصاص یافت که قابلیت و ارزش تجهیز و راه اندازی چاه‌های مورد نظر را ندارد.

امیرآبادی زاده ادامه داد: دستگاه متولی آب با وجود تأکید بسیار استاندار و پیگیری‌های جهاد کشاورزی استان، همراهی مؤثری برای تأمین آب مورد نیاز توسعه گلخانه‌ها در استان را تاکنون نداشته است.

چشم امید به طرح تعادل‌بخشی آب

مدیر شرکت شهرک‌های کشاورزی خراسان جنوبی گفت: در حال حاضر تنها راه تأمین آب توسعه گلخانه‌ها، اختصاص درصدی از آب اجرای طرح تعادل بخشی آب کشاورزی برای توسعه کشت‌های گلخانه‌ای است.

ظرفیت وجود دارد، اما آب و اعتبار نه

در بخش کشاورزی و شهرک‌های گلخانه‌ای ظرفیت اجرای سالیانه ۱۰۰ هکتار گلخانه وجود دارد اما انجام این کار منوط به تأمین آب پایدار و تأمین اعتبار لازم برای اجرای زیرساخت‌ها و تأمین تسهیلات مورد نیاز برای احداث و توسعه گلخانه می‌باشد.

صفر شدن تسهیلات؛ بن‌بست سرمایه‌گذاری

امیرآبادی زاده گفت: از زمان مصاحبه سرپرست سابق سازمان جهاد کشاورزی استان هیچ‌گونه تسهیلاتی برای اجرای این طرح اختصاص نیافته است و برای احداث ۱۰۰ هکتار گلخانه در سال حداقل مبلغ ۲۰,۰۰۰ میلیارد ریال تسهیلات مورد نیاز است.

عبور از شعار تا عمل

طرح نهضت گلخانه‌ای که در ابتدا با انگیزه و شعارهای بلندپروازانه‌ای آغاز شد، اکنون در میانه راه با چالش‌های پیچیده‌ای چون عدم تأمین آب، کمبود اعتبارات و نبود زیرساخت‌های لازم، درگیر است. به نظر می‌رسد برای تحقق اهداف این طرح و بهره‌برداری از ظرفیت ۳۳۰ هکتاری شناسایی‌شده، نیاز به عزم جدی‌تر از سوی مسئولان ملی و استانی، به‌ویژه در حوزه‌های تأمین منابع مالی و آب وجود دارد.

اگرچه ظرفیت اجرای سالانه ۱۰۰ هکتار گلخانه در استان اعلام شده، اما بدون تأمین منابع پایدار آب، حمایت بانکی و ورود سرمایه‌گذاران، این هدف به واقعیت نخواهد پیوست. آینده کشاورزی هوشمند در خراسان جنوبی در گرو شکستن قفل‌های فعلی طرح نهضت گلخانه‌ای و گذار از شعار به اقدام عملی است.