به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران ، بیش از یک دهه تأمین آب در تابستان به یکی از چالش‌های جدی تبدیل شده است؛ به خصوص در کلان‌شهری چون تهران، کلان‌شهری که تأمین آب آن را سدهای پنجگانه به دوش می‌کشند و امسال در مقایسه با سال‌های گذشته وضعیت بسیار نا مطلوبی دارند، برای همین می‌توان بحران بی آبی را به پایتخت ایران تعمیم داد.

آب جیره بندی می‌شود؟

آب جیره بندی می‌شود؟ مشخص نیست مسأله‌ای که بارها از سوی مسئولان به خصوص مدیر عامل آبفای تهران تکذیب شده بود این بار در هاله‌ای از ابهام قرار دارد علی آبادی: امیدوارم جیره بندی آب اتفاق نیفتد. چرا که عباس علی آبادی وزیر نیرو برای اولین بار در پاسخ به این سوال که آیا احتمال جیره بندی آب وجود دارد، این موضوع را نه تأیید و نه تکذیب کرد و گفت: امیدوارم این اتفاق نیفتد. این موضوع در حالی است که بارها محسن اردکانی مدیرعامل آبفای تهران برنامه جیره بندی آب را رد کرده است.

به گفته وزیر نیرو هنوز طرح‌هایی برای بهبود وضعیت وجود دارد و با رعایت تمامی ضوابط بهره‌وری امیدوارم تمهیدات ما مثمر ثمر باشد.

کاهش ۹۱ درصدی بارندگی‌ها

بر اساس آمار و ارقام ارائه شده از سوی آب منطقه‌ای تهران در حال حاضر تنها ۱۲ درصد از حجم مخازن سدهای تهران به استثنای سد طالقان پرشدگی دارد و با در نظر گرفتن سد طالقان به ۲۱ درصد هم می‌رسد. چرا که از ابتدای سال آبی تاکنون ۱۵۳ میلی متر بارندگی ثبت شده که نسبت به میانگین بلندمدت کاهش ۴۴ درصدی را نشان می‌دهد و نسبت به سال گذشته نیز کاهش ۳۳ درصدی را نشان می‌دهد. حتی فصل بهار که فصل مناسبی برای بارش‌ها بوده و می‌توانستیم با ذوب برف روا ناب و سیلاب داشته باشیم که سبب پر شدن مخازن شود اما متأسفانه بارش‌های خوبی نداشتیم و در اردیبهشت ماه سال جاری نسبت به میانگین بلند مدت ۹۱ درصد کمتر بارش ثبت شده است.

حال بد سدهای تهران

اما اگر بخواهیم هر کدام از سدهای پنج‌گانه را به صورت جدا گانه برسی کنیم سد لتیان وضعیت نسبتاً بهتری نسبت به سه سد دیگر دارد و میزان پرشدگی آن به ۴۹ درصد می‌رسد با این وجود در حال حاضر ۳۷ میلیون متر مکعب پرشدگی دارد در حالی که در مدت مشابه سال گذشته این میزان تقریباً بیش از یک برابر و نیم بوده است. سد امیر کبیر با وجود کاهش ۱۰۰ میلیون متر مکعبی آب جایگاه دوم را به خود اختصاص داده و تنها ۶۱ میلیون متر مکعب پرشدگی دارد این در حالیست که سال گذشته این عدد به ۱۶۰ میلیون متر مکعب می‌رسید.

حال بد سدهای تهران با برسی سد لار و ماملو خود را نمایان می‌کند سدهایی که وزیر نیرو هم نسبت به خشک شدن آنها هشدار داده است چرا که سد لار و ماملو تا پنجم مرداد به ترتیب ۶ و ۹ درصد پرشدگی دارند. برای روشن‌تر شدن آن سد لار در حال حاضر ۵۸ میلیون متر مکعب پرشدگی دارد در حالی که سال گذشته نزدیک به ۸۰ میلیون متر مکعب بود که نشان دهنده کاهش یک چهارمی ذخایر این سد است.

سد ماملو با ۲۳ میلیون متر مکعب بیش از نیمی از ذخایر خود را از دست داده است چرا که سال گذشته حجم پرشدگی سد ماملو به ۴۸ میلیون متر مکعب می‌رسید.

در نهایت سد طالقان ۵۰ درصد پرشدگی دارد با این وجود نسبت به سال گذشته ۱۰۰ میلیون متر مکعب از ذخایر آبی خود را از دست داده است چرا که هم اکنون میزان پرشدگی این سد به ۲۱۲ میلیون متر مکعب می‌رسد در حالی که سال گذشته در مدت زمان مشابه به ۳۱۳ میلیون متر مکعب می‌رسید که نشان دهنده کاهش یک سومی ذخایر آبی این سد است.

آنطور که مسئولان می‌گویند در ۶۷ سال گذشته دومین سال بسیار سخت آبی را سپری می‌کنیم چرا که پنج سال گذشته هم سال‌های خشکی برای پایتخت بود، این شرایط موجب شده، فشار آب به حداقل ترین حالت ممکن برسد و مردم را در تنگنا قرارداده است چرا که بدون پمپ و مخزن امکان دسترسی به آب شرب برای شهروندان به سختی وجود دارد. حتی کار به جایی رسیده است که مدیر عامل آبفا اعلام کرده است «صرفه جویی یک اجبار است.»

هزینه جداسازی آب تهران ۸۰ همتی در سال ۱۴۰۱

جدا سازی آب شرب از آب مصرفی امری مرسوم در بسیاری از کشورهای جهان و اقدامی است که دولت باید به آن توجه ویژه ای داشته باشد چرا که نسل‌های آینده نیز باید بتوانند از این منابع خدادادی استفاده کنده و ما به درستی بحران آبی را پشت سر بگذاریم. اما آیا اقدام زیر ساختی در این راستا صورت گرفته است؟ جداسازی آب شرب از آب مصرفی توجیه اقتصادی ندارد، زیرا آب خام تهران با کیفیت است.

محمد رضا بختیاری مدیر عامل آبفای وقت تهران در سال ۱۴۰۱ در پاسخ به این سوال گفت: جداسازی آب شرب از آب مصرفی توجیه اقتصادی ندارد، زیرا آب خام تهران با کیفیت است.

وی ادامه داد: با توجه به با کیفیت بودن آب خام تهران به این شکل نیست که با تصفیه کیفیت آن را ارتقا دهیم، ضمن آنکه هزینه تصفیه چنین آب با کیفیتی بالا نیست.

بختیاری با اشاره به اینکه تهران از لحاظ زیر ساختی هم امکان چنین اقدامی وجود ندارد توضیح داد: اگر بخواهیم در تهران دو نوع لوله کشی داشته باشیم یعنی باید ۹ هزار کیلومتر شبکه آب مجزا ایجاد کنیم که به لحاظ اقتصادی ۹ هزار کیلومتر بالای ۷۰-۸۰ هزار میلیارد تومان هزینه دارد که نه در توان دولت است و نه زیرساخت‌های تهران چنین اجازه را می‌دهد.

وی ادامه داد: آب خام تهران به دلیل کیفیت مناسبی که دارد جدا سازی آب شرب از آب مصرفی به لحاظ فنی مهندسی صحیح نیست. البته شاید در برخی از مناطق کشور و جهان اقتصادی باشد به عنوان مثال در کشوری نظیر لندن آب خام این کشور از کیفیت لازم برخوردار نیست به همین دلیل مردم مجبورند از آب بسته بندی یا آب‌های دیگر استفاده کنند، در حالی که در تهران به یمن نوع موقعیتی که دارد آب خام با کیفیت بوده و فاصله آب خام و آب تصفیه شده آن قدری نیست که این تفکیک صورت بگیرد.

برای چنین اقدامی درسال ۱۴۰۱ با توجه به اینکه دلار میانگین قیمتی ۳۰ هزار تومانی داشت که احتساب ۸۰ همت جداسازی آب شرب از آب مصرفی دو میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار بودجه لازم داشت.

علاج بخشی وضعیت آبی با جلوگیری از هدر رفت

آنطور که گفته می‌شود نزدیک به ۳۰ درصد از هدر رفت آب به دلیل فرسودگی خطوط لوله است چرا که تهران یکی از قدیمی ترین خطوط لوله‌ها را داشته و نوسازی آن نیاز به هزینه‌های گزافی دارد و به نظر می‌رسد این موضوع آنطور که باید و شاید از سوی مسئولان جدی گرفته نشده و حتی بودجه‌ای به آن تخصیص پیدا نکرده است و با توجه به این شرایط بهتر است هرچه زودتر بودجه‌هایی برای این شرایط بحرانی به صورت اضطراری تخصیص پیدا کند تا امکان بقا در تهران باقی بماند. نزدیک به ۳۰ درصد از هدر رفت آب به دلیل فرسودگی خطوط لوله است.

اگر چه تمامی مسئولان بهترین راه حل برای برون رفت از این وضعیت را کاهش ۲۰ تا ۳۰ درصدی مصرف آب می‌دانند، اما با توجه به اینکه تصاویر منتشر شده از سدهای تهران نشان دهنده به گل نشستن آنهاست بهتر است برای این مساله تدبیری در نظر گرفته چرا که نمی‌توان همواره انگشت اتهام را سمت مردم نشانه گرفت. چرا که تخصیص بودجه‌های کلان برای جلوگیری از از هدر رفت ۳۰ درصدی آب و حتی جدا سازی آب شرب می‌تواند به صورت بلند مدت راهگشا باشد نه آنکه با تعطیلی چهارشنبه‌ها و آسیب به اقتصاد در انتظار بحران دیگری ماند. با این وجود باید از آبفای تهران پرسید راه چاره برای آبرسانی به تمامی نقاط تهران و رعایت عدالت آبی و شانه خالی نکردن از بار مسئولیت چه راهی به جز کاهش ۳۰ درصدی مصرف را در پیش گرفته‌اند! بهتر نیست با شفافیت تام با مردم سخن بگویند؟