به گزارش خبرگزاری تسنیم، در روزهایی به سر می‌بریم که حج؛ این عبادت باشکوه پیامبران الهی، این عبادت زیبا و شگرف و پُر رمز و راز، این عبادتی که برایش سوره و آیات متعددی نازل شده، در گوشه‌ای از سرزمین‌های اسلامی؛ در سرزمین وحی؛ در عربستان در حال برگزاری است. 

از سوی دیگر پاره‌ای از سرزمین‌های اسلامی؛ پاره‌ای عزیز که قبله نخست مسلمانان را در آغوش کشیده و محل معراج پیامبر و مدفن برخی از پیامبران الهی همچون ابراهیم خلیل‌الله؛ بنیان‌گذار کعبه است؛ سرزمینی که بیت‌المقدس دارد و مسجدالاقصی و الخلیل، این روزها بیش از تمام سال‌ها و دهه‌های اسارتِ در چنگال رژیم صهیونیستی، مورد هجمه و آزار و جنایت جنگی واقع شده و قتل‌عام و نسل‌کشی در غزه‌اش بیداد می‌کند. 

همزمانیِ این دو رویداد؛ یکی باشکوه و بهجت‌آور و ملکوتی و دیگری تلخ و شیطانی و تاسف‌بار، بعثه و نمایندگی مقام معظم رهبری در امور حج و زیارت را بر آن داشت تا شعار امسال حج را با محوریت حمایت از فلسطین و آنچه می‌تواند به این جنایت جنگی و اشغالگری و نسل‌کشی پایان دهد، یعنی همگرایی و اتحاد مسلمانان و کشورهای اسلامی تعیین کند.

خبرگزاری تسنیم، در همین راستا گفت‌وگویی با دکتر سعد خان؛ رئیس موسسه فرهنگی اکو در تهران ( سازمان منطقه‌ای‌ـ‌بین‌المللی همکاری‌های اقتصادی) صورت داده است که مشروح آن را در ذیل می‌خوانید.

دکتر سعد خان در این گفت‌وگو که در ساختمان موسسه فرهنگی اکو صورت گرفت، شعار امسال حج را وسیله‌ای برای اتحاد مسلمانان عنوان و تاکید کرد که می‌توان از ظرفیت‌های عظیم حج برای حمایت از مردم مظلوم فلسطین بهره برد و اگرچه مسلمانان می‌توانند در این زمینه نقش مهمی ایفا کنند، اما رسالت اصلی در این میان بر دوش حکومت‌ها و حاکمان کشورهای اسلامی است. 

تسنیم: از آنجا که حج یک عبادت اجتماعی و سیاسی است، نمایندگی مقام معظم رهبری در امور حج و زیارت هر ساله با توجه به مقتضیات زمان و شرایط جهان اسلام برای انجام آن اهداف و چشم‌اندازهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی خاصی تعیین کرده و همگام با تعیین این اولویت‌ها، شعار حج را انتخاب می‌کند. شعار حج امسال با توجه به جنایت رژیم صهیونیستی در حق فلسطینی‌ها و ماه‌ها نسل‌کشی در غزه و همینطور هجوم و جنایت مکرر این رژیم غاصب علیه سایر کشورهای اسلامی همچون یمن، لبنان و سوریه از یک سو، و از هم‌گسیختگی و پراکندگی کشورهای مسلمان از دیگر سو، «سلوک قرآنی، همگرایی اسلامی و حمایت از فلسطین مظلوم» انتخاب شده است. 

آقای دکتر نظر شما درباره انتخاب این شعار چیست؟ فکر می‌کنید که آیا این شعار می‌تواند تاثیر مثبتی در وحدت و اتحاد مسلمانان و حمایت از حقوق فلسطینیان داشته باشد؟

حج مهم‌ترین گردهمایی مذهبی جهان اسلام است. هر سال حدود چهار میلیون مسلمان برای انجام مراسم سالانه حج به مکه مکرمه و عرفات می‌آیند.

شعار امسال حج در واقع بازتاب‌دهنده وحدت و همگرایی امت اسلامی است، زیرا حج فعالیتی است که در آن مسلمانان از همه ملت‌های جهان؛ چه عرب‌زبان، چه پارسی‌زبان، چه اردوزبان و از زبان‌ها و قومیت‌های مختلف، با جنسیت‌ها و مذاهب گوناگون، از جمله شیعیان و اهل سنت، گِرد هم می‌آیند و وحدت خود را در برابر خداوند متعال به نمایش می‌گذارند.

همگرایی و سلامت حج امسال از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا همان‌طور که به درستی اشاره کردید، در یک سال و نیم گذشته، مردم فلسطین با نسل‌کشی و قتل‌عام مواجه بوده‌اند. علاوه بر این، بسیاری از کشورهای اسلامی با چالش‌های جدی روبه‌رو شده‌اند؛ برای مثال، پاکستان مورد حمله هند قرار گرفته است، ایران از سوی اسرائیل مورد حمله قرار گرفته و یمن از سوی ایالات متحده هدف حمله بوده است. بنابراین، ملت‌هایی که مخالف اسلام هستند، تلاش کرده‌اند مسلمانان را سرکوب کنند و این نمایش وحدت که ان‌شاءالله در گردهمایی حج به نمایش گذاشته خواهد شد، بسیار مهم است. 

تسنیم: فکر می‌کنید که این شعار می‌تواند تاثیر مثبتی هم بر همکاری‌های اسلامی و تقویت اتحاد کشورهای مسلمان در برابر تهدیدات مشترکی مثل وحشی‌گریِ رژیم صهیونیستی داشته باشد؟  این شعار چه پیامی برای مسلمانان غیرایرانی و همچنین جامعه جهانی دارد؟ 

شعار امسال حج، مسلمانان را در این معنا گرد هم می‌آورد که حمایت از فلسطین محدود به یک جامعه یا کشور خاص اسلامی نیست. این شعار به این معناست که مسلمانان در مطالبه خود برای پایان دادن به نسل‌کشی، قتل‌عام و بمباران مردم غزه در فلسطین متحد هستند. همچنین، این پیامی به جامعه جهانی است که برای ما مسلمانان، یک قانون اساسی، یک راهنما و یک سرنوشت از طریق تعالیم قرآن کریم وجود دارد.

حدود دو میلیارد نفر از مردم جهان که تقریباً یک‌چهارم جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند، مسلمان و پیروِ اسلام هستند. البته ما 57 کشور اسلامی داریم که دارای صدها فرهنگ مختلف هستند. فرهنگ کشورهای اسلامی شرق آسیا مانند مالزی و برونئی دارالسلام بسیار متفاوت از فرهنگ ایرانی است. فرهنگ ایرانی از فرهنگ عربی متمایز است و فرهنگ عربی نیز از فرهنگ کشورهای اسلامی آفریقا متفاوت است. این تنوع، قدرت مسلمانان است. شعار حج امسال این تنوع را با فراخوان برای همگرایی به رسمیت می‌شناسد، به این معنا که مسلمانان ممکن است زبان‌، پوشش، سبک‌ زندگی، جشنواره‌ و هنر و موسیقی متفاوتی داشته باشند، اما در ایدئولوژی اساسی و در اتحادشان علیه ظلم، مانند جبهه‌گیری مقابل عملیات اسرائیل علیه مسلمانان فلسطین، هیچ تفاوتی بین آنها وجود ندارد، صرف‌نظر از تفاوت در زبان، لباس یا سبک زندگی.

.

فکر می‌کنم شعار حج امسال به‌واقع این همگرایی را در میان مسلمانان جهان به نمایش می‌گذارد.

از سوی دیگر حج امسال، مانند هر سال، بسیار مهم است. خودِ حج این پیام مهم را به غیرمسلمانان جهان ارسال می‌کند که مسلمانان متحد هستند. هیچ تفاوتی بین یک مسلمان فلسطینی و غیرفلسطینی وجود ندارد. هیچ تفاوت واقعی بین مسلمانان ایرانی و کشورهای عربی همسایه یا بین مسلمانان جنوب آسیا مانند پاکستان و بنگلادش و مسلمانان آفریقا وجود ندارد. 

تسنیم: موسسه فرهنگی اکو به عنوان یک نهاد فرهنگی بین‌المللی چه وظایفی بر عهده دارد و چه نقشی می‌تواند در ارتقای همگرایی اسلامی در سطح جهانی ایفا کند؟ 

اکو سازمانی شامل 10 کشور اسلامی در آسیا ـ قلب آسیا ـ است که همگی غیرعرب هستند. تنوع اسلام در این واقعیت منعکس می‌شود که ـ همان‌طور که گفتم ـ صدها فرهنگ مختلف از آفریقا تا کشورهای عربی و کشورهای غیرعرب آسیایی مانند ایران، پاکستان و شرق آسیا وجود دارد. 

برنامه‌های اکو محدود به 10 کشور اسلامی عضو این سازمان است. این 10 کشور از نظر تمدنی بسیار غنی هستند، تاریخ بسیار پرباری دارند و در موسیقی، هنر، نقاشی، جشنواره‌ها و معانی زندگی در این کشورها تنوع شگفت‌انگیزی وجود دارد. 

اکو در اینجا حضور دارد تا فرهنگ این 10 کشور را نه‌تنها به یکدیگر بلکه به بقیه جهان معرفی کند. بیشتر کارهای اکو تأثیرگذار بوده و این توانایی را دارد که به کل جهان نشان دهد این 10 کشور چقدر زیبا هستند و فرهنگ اسلامی این 10 کشور چقدر غنی است. برخلاف تصویر بسیار منفی‌ای که در رسانه‌های غربی از مسلمانان به‌عنوان افرادی تندرو ارائه می‌شود، این مؤسسه فرهنگی اکو است که به آنها می‌گوید: «ببینید ما چقدر زیبا هستیم، به زیبایی کشورهای ما نگاه کنید». 

اکو سازمانی متشکل از 10 کشور اسلامی در مرکز آسیا است و همه 10 کشورِ عضو اکو غیرعرب هستند. این نیز نشان‌دهنده آن است که اسلام محدود به فرهنگ یا قومیت خاصی نیست. اسلام یک دین جهانی است و ظرفیت و برنامه‌های اکو در واقع ترویج هنر و فرهنگ این 10 کشور عضو، از جمله ایران است که مقر اکو است و البته ترکیه، پاکستان، جمهوری آذربایجان، افغانستان و دیگر کشورهای اسلامی آسیای مرکزی. 

اکو در ترویج جشنواره‌ها، موسیقی، نقاشی و اشکال مختلف هنرِ این 10 کشور نقش مهمی ایفا کرده است. از آنجا که بیشتر پوشش رسانه‌ای از مسلمانان در جهان غرب، منفی است - گویی ما بسیار تندرو هستیم، در حالی که نیستیم - این تعهد و رسالتِ «مؤسسه فرهنگی اکو» است که تصویر لطیف یعنی تصویر واقعی و زیبای این 10 کشورِ دارای تمدن و فرهنگ غنی را به جهان خارج معرفی کند. 

تسنیم: آیا موضوع حمایت از فلسطین در بحبوحه فجایع کنونی غزه، فقط یک مسئله مذهبی یا سیاسی است، یا ابعاد انسانی این فاجعه نیز قابل توجه است و باید به جهانیان گوشزد شود؟ حمایت از فلسطین چگونه می‌تواند در حج نمود پیدا کند و چگونه می‌توان در جریان این فریضه از مردم مظلوم فلسطین و غزه حمایت کرد؟

عملیاتی که در فلسطین اشغالی در جریان است، صرفاً یک مسئله مذهبی نیست. البته تا حدی مذهبی است، زیرا مسجدالاقصی اولین قبله مسلمانان بوده و برای جهان اسلام بسیار مقدس است. اما هرگاه خون انسان بی‌گناهی، چه پیر، چه زن، چه کودک، ریخته شود، این مسئله‌ای برای تمام جهان است و به دین یا سیاست مربوط نمی‌شود؛ مسئله‌ای انسانی است. 

جهان در بیش از یک سال اخیر شاهد بود که ده‌ها هزار نفر از دانشجویان در دانشگاه‌های آمریکا به خیابان‌ها آمدند و علیه عملیات اسرائیل اعتراض کردند؛ در آمریکایی که درواقع از اسرائیل حمایت می‌کند. مردم در انگلستان و کشورهای اروپایی نیز به خیابان‌ها آمدند، که این نشان می‌دهد مسئله صرفاً به یک دین خاص مربوط نیست، بلکه اساسا به قداست زندگی انسان مربوط است.

البته ظلم به مسلمانها محدود به مردم فلسطین نیست، به طور مثال در هفته‌های اخیر، به‌ویژه در جامو و کشمیر نیز عملیاتی انجام شده که طی آن 7000 نفر بازداشت و شکنجه شده‌اند، اما وضعیت در فلسطین بسیار بدتر است؛ جایی که بمباران هر روز ادامه دارد و حتی پس از ماه‌ها تلاش برای برقراری آتش‌بس، اسرائیل ظرف دو ماه آن را نقض کرد و دوباره به بمباران مسلمانان فلسطین ادامه می‌دهد.

فکر می‌کنم این حج باید پیامی قوی به ستمگران جهان بدهد که حداقل مسلمانان در مخالفت با این قتل‌عام متحد هستند. اگر تلاش دیپلماتیکِ هماهنگی انجام شود، اسرائیل مجبور خواهد شد کشتاری را که انجام می‌دهد متوقف کند.

تسنیم: آینده همگرایی اسلامی در دنیای امروز را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ چه موانعی پیش‌روی این همگرایی وجود دارد و چگونه می‌توان این موانع را از پیش رو برداشت؟ 

فکر می‌کنم رهبری جهان اسلام اهمیت وحدت را درک کرده و اختلافاتی که مثلاً بین ایران و دیگر کشورها وجود داشت، با سیاست‌های رئیس‌جمهور جدید؛ آقای پزشکیان، به سمت دوستی با همه کشورهای همسایه حرکت کرده است. همان‌طور که می‌دانید، همه کشورهای همسایه ایران بدون استثنا کشورهای اسلامی هستند و سیاست‌های رئیس‌جمهور ایران به سمت آشتی با همه ملت‌ها بوده است. به همین ترتیب، سیاست‌های رهبر انقلاب نیز همین بوده و ایشان بارها برای صلح، رفاه و عدالت در جهان فراخوان داده‌اند.

فکر می‌کنم این موضوعِ بسیار مهمی است و می‌توانم بگویم بسیار خوب است که اختلافات یا ناسازگاری‌هایی که در دو سه دهه گذشته بین برخی کشورهای اسلامی وجود داشت، به‌تدریج با حکمت رهبری در حال از بین رفتن است.

آینده‌ای بسیار روشن و متحد برای جهان اسلام می‌بینم. همچنین فکر می‌کنم عملیاتی که در سال‌های اخیر علیه فلسطینیان و مسلمانان جامو انجام شده، در واقع مسلمانان را به هم نزدیک‌تر کرده است، زیرا آنها در فراخوان خود برای پایان دادن به ظلم علیه هم‌کیشان خود متحد هستند. بنابراین، دلیلی برای امیدواری دارم که همگرایی مسلمانان که شعار حج امسال است، محقق خواهد شد. 

تسنیم: کنگره حج چه ظرفیت‌هایی برای همگرایی اسلامی به منظور پیشرفت کشورهای اسلامی و افزایش دوستی‌ بین این کشورها یا کاهش منازعات کشورها دارد؟ به نظر شما آیا تاکنون از ظرفیت عظیم حج به اندازه کافی استفاده شده است؟ چه راهکاری برای بهره‌گیری بهتر از این کنگره باشکوه عبادی‌سیاسی برای ارتقای روابط کشورها و ملت‌های اسلامی پیشنهاد می‌کنید؟ 

فکر می‌کنم تاکنون از ظرفیت عظیم حج برای گردهم آوردن مسلمانان به‌خوبی استفاده نشده و حج فقط به‌عنوان یک عبادت باقی مانده است. به نظر من اگر سازمان همکاری اسلامی (OIC) اجلاس سالانه خود را با حج هماهنگ کند - حتی اگر هر سال نه و شاید هر سه سال یک‌بار - و رؤسای 57 کشور اسلامی در حج گرد هم آیند و از این گردهمایی بزرگ جهان اسلام برای ارسال پیام وحدت به جهان استفاده کنند، می‌توانند در ایجاد این همگرایی و اتحاد تاثیرگذار باشندو این یکی دیگر از فواید حج برای امت اسلامی خواهد بود.

بنابراین فکر می‌کنم باید از حج نه‌تنها برای مقاصد مذهبی، بلکه برای نشان دادن وحدت سیاسی و ایدئولوژیک امت اسلامی نیز استفاده شود. 

تسنیم: به نظر شما از حج و ظرفیت‌های این کنگره عظیم عبادی چگونه می‌توان برای کمک به مردم مظلوم فلسطین و غزه بهره برد؟

به نظر من یکی از راه‌های استفاده از حج برای حمایت از مسلمانان فلسطین در غزه، خودِ گردهمایی است. وقتی میلیون‌ها مسلمان گرد هم می‌آیند، این پیامی به اسرائیل و همه ستمگران است که مسلمانان ملتی بزرگ با جمعیتی عظیم هستند.

دومین راه، خواندن خطبه حجاست. تقریبا هر سال، ائمه جماعات در خطبه‌های حج مسئله عملیات علیه مسلمانان فلسطین در غزه را مطرح کرده‌اند. بنابراین خطبه نیز پیامی به اسرائیل است که این مسلمانانِ گردآمده، صدایی جمعی برای توقف کشتار مسلمانان فلسطین دارند.

سومین راهکار، به نظرم خواندن دعا در روز عرفه ـ در نهم ذی‌الحجه ـ برای نجات مسلمانان فلسطین است. این دعاها «الهی» هستند و ما امیدواریم و اعتماد داریم که خداوند متعال نجات را به مسلمانان فلسطین عطا خواهد کرد.

چهارمین راهکار این است که مسلمانان باید صندوقی ایجاد کنند. به این ترتیب که هر کس که برای حج می‌آید، باید مبلغی از هزینه‌های حج خود، حتی اگر 10 یا 20 دلار باشد، به صندوق فلسطین اختصاص دهد تا صرفاً برای کمک به فلسطین؛ از جمله برای تجهیز و تسلیح نیروهای امنیتی فلسطین برای دفاع مشروع از خود و همچنین برای تامین غذا و سرپناه برای غیرنظامیان بی‌گناه استفاده شود.

جز این چهار مورد یعنی گردهمایی مسلمانان در حج که خود یک پیام است، خطبه حج که پیام است، دعاها و شاید صندوقی برای حمایت از فلسطین. جز اینها، فکر نمی‌کنم در وضعیت کنونی جهان که اسرائیل برتری نظامی بر فلسطینیان دارد، یک مسلمان معمولی که برای حج می‌آید، بتواند کاری انجام دهد، چون او نمی‌تواند به آنجا برود و بجنگد. یک مسلمان معمولی و یک شهروند عادی قدرتی برای توقف عملیات ندارد. بنابراین می‌توانیم امیدوار باشیم که توقف این نسل‌کشی توسط دولت‌ها صورت بگیرد؛ نه‌تنها 57 دولت اسلامی، بلکه همه 193 دولت‌ملت جهان که مسئولیت جمعی برای توقف خونریزی علیه غیرنظامیان در هر جای جهان دارند. 

تسنیم: مردم غزه به احتمال زیاد از حجاج به عنوان یک اجتماع بزرگ اسلامی انتظاراتی دارند، به نظرتان این انتظار چیست؟

مردم غزه از همه جهان اسلام انتظار دارند، نه‌تنها از کسانی که امسال به حج می‌آیند. انتظار آنها از همه 57 کشور اسلامی و دولت‌هایشان بوده است. احتمالا آنها از همه دولت‌های غیرمسلمان ناامید شده‌اند. آنها فکر نمی‌کنند که دولت‌های آمریکا، کانادا یا اروپا از نفوذ سیاسی خود بر اسرائیل برای توقف کشتار مسلمانان استفاده کنند. 

و شاید غم‌انگیز باشد که بگویم ظاهرا تاکنون انتظارات مسلمانان غزه برآورده نشده است، زیرا همین‌طور که صحبت می‌کنیم، بمباران مردم فلسطین ادامه دارد.

بنابراین تکرار می‌کنم که فکر نمی‌کنم انتظاری که مسلمانان غزه دارند، تنها به حاجیان و زائران محدود باشد. انتظار آنها از تمام جهان اسلام است که تاکنون به‌صورتی بسیار غم‌انگیز، محقق نشده است.

گفت‌وگو و ترجمه: فاطمه مرادزاده/ سجاد یارمحمدی

انتهای پیام/