خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: واقعه غدیر خم از مهم‌ترین رخدادهای تاریخ اسلام است که به باور مسلمانان شیعه، در آن پیامبر اسلام حضرت محمد (ص)، حضرت علی (ع) را به عنوان جانشین و ولی پس از خود معرفی کرد. این واقعه در ۱۸ ذی‌الحجه سال دهم هجری در محلی به نام غدیر خم، میان مکه و مدینه، رخ داد و پیامبر در خطبه‌ای مشهور فرمود: «من کنت مولاه فهذا علی مولاه».

از دیرباز، اندیشمندان، محدثان و فقهای شیعه و حتی برخی علمای اهل سنت به روایت و تحلیل این واقعه پرداخته‌اند. کتاب «الغدیر» اثر علامه امینی یکی از مستندترین و جامع‌ترین آثار در اثبات ابعاد تاریخی و کلامی غدیر است که نام صدها ناقل و نویسنده در این زمینه را گردآوری کرده است.

امام خمینی (ره)، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران، غدیر را نه‌تنها یک مناسبت مذهبی، بلکه الگویی عینی برای حکومت اسلامی مبتنی بر ولایت فقیه می‌دانست. در اندیشه ایشان، غدیر صرفاً یک مراسم تاریخی نیست، بلکه نقطه آغاز تفکر سیاسی و اجتماعی اسلام ناب محمدی است که در آن، مفاهیم عدالت، رهبری الهی، حمایت از مستضعفان و حاکمیت ارزش‌ها تجلی یافته‌اند.

امام خمینی در سخنرانی‌ها و نوشته‌های خود، از جمله در وصیت‌نامه سیاسی–الهی، بارها بر نقش کلیدی ولایت در حفظ و استمرار اسلام تأکید کرده و غدیر را به عنوان تداوم نبوت در قالب امامت معرفی کرده است.

با توجه به همین دیدگاه‌ها، عید غدیر در جمهوری اسلامی ایران تنها یک مناسبت مذهبی نیست، بلکه نماد مشروعیت دینی حکومت اسلامی و تجلی حق مظلومان و مستضعفان در برابر نظام‌های طاغوتی تلقی می‌شود. در این نگاه، غدیر نه تنها برای تاریخ، بلکه برای امروز جامعه اسلامی نیز پیام دارد؛ پیامی برای شناخت علی (ع)، الگوگیری از حکومت علوی، مقابله با تحریف و برقراری عدالت اجتماعی.

عضو هیئت علمی دانشگاه گنبدکاووس در گروه علوم قرآن و حدیث در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با تبریک عیدالله الاکبر، روز اکمال دین و اتمام نعمت به تعبیر سوره مبارکه مائده، در سخنانی به بررسی ابعاد مختلف اندیشه امام خمینی درباره واقعه غدیر پرداخت.

سید مهدی رحمتی با اشاره به اهمیت این روز در تاریخ اسلام گفت: واقعه غدیر از همان آغاز تا امروز، موضوعی است که همواره مورد توجه و تأمل حق‌جویان و حقیقت‌طلبان بوده است و بزرگان علم و دین، از جمله علامه امینی در مجموعه ارزشمند الغدیر، پژوهش‌های مفصل و مستندی درباره این واقعه داشته‌اند.

رحمتی با تأکید بر جایگاه ویژه امام خمینی در این مسیر، پنج نکته اساسی در دیدگاه ایشان را برجسته کرد که به اعتقاد وی، فهم آن‌ها کلید درک دقیق‌تر از پیام و اهمیت غدیر است.

الگوگیری از حکومت علوی

عضو هیئت علمی دانشگاه گنبدکاووس در این باره گفت: امام خمینی به عنوان فقیهی که خود تجربه تشکیل حکومت اسلامی را دارد، تأکید ویژه‌ای بر شناساندن و الگوگیری از حکومت امام علی (ع) داشت. برای ایشان، واقعه غدیر نه صرفاً یک جشن یا مراسم مذهبی، بلکه بهانه‌ای برای شناخت بهتر سیره حکومت داری علوی بود.

وی افزود: امام خمینی معتقد بود که باید بیشتر به منش و روش حکومت داری امام علی توجه کنیم؛ چرا که این الگو، راهنمایی برای اداره جامعه اسلامی بر اساس عدالت، انصاف و اخلاق اسلامی است.

گستردگی مفهوم ولایت علوی

رحمتی خاطرنشان کرد: از نظر امام خمینی، ولایت و جایگاه امام علی محدود به واقعه غدیر نیست بلکه در مناسبت‌ها و رخدادهای متعدد دیگری در تاریخ اسلام نیز تجلی یافته است.

وی ادامه داد: امام خمینی به روایت‌هایی همچون مناسبات پیامبر با اهل بیت در مناسبت‌هایی چون مباهله و ارتباطات تاریخی مشابه اشاره کرده و این نشان‌دهنده این است که ولایت علوی یک مفهوم گسترده و متکثر در منظومه اندیشه اسلامی است.

غدیر، عید مستضعفان و مظلومان

رحمتی با نقل تعبیری از رهبر فقید انقلاب اسلامی مبنی بر اینکه عید غدیر عید مستضعفان، محرومان و مظلومان است، اظهار کرد: این تعبیر عمیق و نمادین نشان می‌دهد که غدیر متعلق به کسانی است که قدرت‌شان به زور از آن‌ها گرفته شده است.

وی با ذکر مثالی از داستان هارون و موسی در قرآن گفت: بنی اسرائیل پس از غیبت موسی به گوساله‌پرستی پرداختند و هارون که جانشین حقیقی موسی بود، به ضعف کشیده شد. این همان استضعاف معنوی است که در اسلام بسیار مورد توجه قرار گرفته و امام خمینی بر آن تاکید داشت.

شأن و منزلت علی (ع) به غدیر معنا می‌دهد

رحمتی در ادامه توضیح داد: در اندیشه امام خمینی، این غدیر نیست که شأن و منزلت به علی (ع) می‌دهد، بلکه خود علی (ع) است که این واقعه را معنایی والا بخشیده و آن را به عید بزرگ تبدیل کرده است.

وی این موضوع را مشابه شأن لیله القدر و قرآن دانست و گفت: لیله القدر به قرآن شأن می‌دهد و قرآن به آن معنا و عظمت می‌بخشد، غدیر نیز به علی (ع) این جایگاه را می‌دهد و به همه ما یادآوری می‌کند که این واقعه صرفاً یک رویداد تاریخی نیست بلکه نماد اقتدار حق و عدالت است.

خطر تحریف معنوی واقعه غدیر

رحمتی به خطر تحریف معنوی واقعه غدیر اشاره کرد و گفت: ممکن است ما واقعیت غدیر را انکار نکنیم اما فهم و تفسیر آن دچار تحریف شود و این تحریف می‌تواند پیام واقعی ولایت و عدالت را مخدوش کند.

وی افزود: تحریف معنوی یک آسیب جدی است که موجب می‌شود حتی اگر واقعه‌ای تاریخی باشد، عمق و معنای آن به درستی درک نشود و راه را برای سوءاستفاده‌های سیاسی و فکری باز کند.

رحمتی ضمن تأکید بر لزوم پرداختن علمی و دقیق به واقعه غدیر و شناخت عمیق‌تر اندیشه امام خمینی در این باره، خاطرنشان کرد: راه علوی تنها یک مسیر تاریخی نیست بلکه الگویی زنده برای تحقق عدالت اجتماعی، حکومت اسلامی و حمایت از مستضعفان در جامعه امروز ما است.