خبرگزاری مهر - گروه سلامت: در دل سکوت خانه‌های بی‌صدا، زنانی هستند که در جدال میان ترس، قضاوت، بی‌پولی یا تنهایی، تصمیمی سخت می‌گیرند؛ تصمیمی که گاه پنهانی و بدون راه بازگشت است: سقط جنین. تصمیمی که ممکن است در لحظه، راه‌حلی فوری به‌نظر برسد، اما عواقب آن می‌تواند تا پایان عمر سایه بیندازد؛ بر تن، روان و حتی بر آینده مادر و خانواده‌اش.

کشوری که قوانین و باورهای فرهنگی و دینی، سقط جنین را تنها در موارد خاص مجاز می‌دانند، بسیاری از زنان، به‌ویژه آن‌هایی که حمایت کافی ندارند، ناچار می‌شوند در سایه ترس و بی‌اطلاعی، به روش‌های غیرایمن و خطرناک روی بیاورند. آن‌هم در شرایطی که نه فقط جان یک جنین، بلکه جان و سلامت مادر نیز در خطر است.

ما با بحران خاموشی مواجه‌ایم که صدایش از پشت درهای بسته می‌آید؛ زنانی که با عوارض جبران‌ناپذیر روانی و جسمانی به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند، اما گاه دیگر خیلی دیر شده است. خونریزی، عفونت، ناباروری، افسردگی‌های عمیق، حس گناه، فروپاشی خانواده، و حتی مرگ… تنها بخشی از بهای سنگین تصمیمی است که در خلأ آگاهی، حمایت و مشاوره گرفته می‌شود.

در همین راستا خبرنگار مهر با فرناز مشیری متخصص زنان و فوق تخصص نازایی، پلاستیک و زیبایی گفتگویی داشته است.

عوارض سقط جنین چیست؟

مشیری: سقط جنین غیرقانونی در ایران همچنان یکی از چالش‌های جدی حوزه سلامت زنان است؛ اقدامی که می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری از جمله ناباروری، عفونت‌های شدید، آسیب به رحم و حتی مرگ مادر را به همراه داشته باشد.

با وجود ممنوعیت قانونی و شرعی سقط جنین در کشور، برخی زنان همچنان به‌صورت مخفیانه و بدون نظارت پزشکی اقدام به این کار می‌کنند و سقط جنین می‌تواند جان آن‌ها را نیز در معرض خطر مستقیم قرار دهد. سقط جنین غیرایمن ممکن است باعث پارگی رحم، آسیب به دهانه رحم، نارسایی رحم، و عفونت‌هایی با گسترش به خون شود که در مواردی به بستری فوری و حتی مرگ مادر منجر شده است.

ما بارها شاهد مراجعه اورژانسی زنانی بوده‌ایم که پس از اقدام به سقط، دچار عوارض شدید و تهدیدکننده حیات شده‌اند. این خطرات فقط به زمان حال محدود نمی‌شود؛ بسیاری از این افراد بعدها با ناباروری با علت نامشخص مواجه می‌شوند که نتیجه مستقیم آسیب‌های پنهان ناشی از سقط است.

از دیگر تبعات نگران‌کننده، بروز بیماری‌های زمینه‌ای پنهان است. در برخی موارد پس از مصرف داروهای غیراستاندارد برای سقط، زنان دچار تشنج، سکته قلبی یا مغزی شده‌اند. بسیاری از این عوارض در افرادی ظاهر می‌شود که پیش‌تر از بیماری زمینه‌ای خود اطلاعی نداشته‌اند.

در زنانی که سابقه سزارین داشته‌اند، سقط می‌تواند منجر به پارگی اسکار رحم شود که در صورت عدم رسیدگی فوری، ممکن است به مرگ بینجامد. این فاجعه‌ها اغلب در مسیر رسیدن به بیمارستان رخ می‌دهد.

سقط جنین نه‌تنها از نظر قانونی در جمهوری اسلامی ایران ممنوع است، بلکه از نظر اخلاقی، شرعی و انسانی نیز اقدام خطرناکی است. مادران باید به فکر سلامتی خود و خانواده‌شان باشند. ما در مطب بارها با مراجعه‌کنندگان مواجه شده‌ایم که پس از شنیدن واقعیت عوارض، از تصمیم خود منصرف شده‌اند.

پیامدهای روانی سقط جنین چیست؟

مشیری: سقط جنین غیرقانونی تنها مخاطرات جسمی ندارد؛ بلکه پیامدهای روانی و اجتماعی عمیقی نیز برای زنان به دنبال دارد و بسیاری از زنانی که اقدام به سقط می‌کنند، بعدها دچار افسردگی‌های شدید و اختلال در بنیان خانواده می‌شوند.

سقط جنین در ایران ممنوع و غیرقانونی است، برخی افراد به دلایل شخصی، اجتماعی یا اقتصادی اقدام به سقط پنهانی می‌کنند. پزشکان معتقدند که در کنار عوارض جسمانی جدی مانند آسیب رحم، خونریزی شدید، نازایی و حتی مرگ، عوارض روحی و روانی ناشی از این اقدام نیز به‌شدت نگران‌کننده است.

افسردگی پس از سقط جنین، یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی در میان این بیماران است. بسیاری از این افراد دچار عذاب وجدان شدید می‌شوند و این حس گناه می‌تواند باعث افسردگی‌های مقاوم به درمان دارویی یا روان‌درمانی شود. گاهی حتی نیاز به جلسات هیپنوتراپی و درمان‌های عمیق روان‌شناختی وجود دارد.

پیامدهای روحی سقط به‌ویژه در مادرانی که پیش‌تر زمینه افسردگی یا اختلالات روان‌پزشکی داشته‌اند، بسیار شدیدتر است و در برخی موارد، روند درمان سال‌ها طول می‌کشد یا اصلاً موفقیت‌آمیز نیست.

این وضعیت نه‌تنها سلامت روان مادر را تهدید می‌کند، بلکه بر روابط زناشویی و عملکرد اجتماعی و خانوادگی او نیز تأثیر منفی می‌گذارد. مادری که دچار افسردگی است، نمی‌تواند از فرزندان خود به‌درستی مراقبت کند و همین موضوع می‌تواند بنیان خانواده را دچار تزلزل کند.

آیا سقط جنین باعث ناباروری دائمی می‌شود؟

مشیری: ناباروری‌هایی است که بدون علت مشخص و تنها پس از سابقه سقط جنین با داروهای غیرمجاز ایجاد می‌شود. در بسیاری از این بیماران، تمامی آزمایش‌های مربوط به هورمون‌ها، ایمنی، تخمدان و رحم طبیعی است، اما بارداری اتفاق نمی‌افتد. بررسی‌های دقیق‌تر نشان می‌دهد که پیش‌تر از داروهای غیرقانونی سقط استفاده کرده‌اند.

حتی در مادرانی که فرزند اول خود را دارند و قصد بارداری دوم دارند، مشاهده شده که پس از سقط، بارداری بعدی ناموفق یا غیرممکن شده است. در برخی موارد، علت اصلی هرگز پیدا نمی‌شود و تنها سرنخ موجود، سابقه سقط با داروهای خطرناک است.

آگاهی‌بخشی به بیماران در خصوص پیامدهای جسمی و روانی سقط جنین بسیار ضروری است. برخی از مادران پس از مشورت با متخصص، از تصمیم خود منصرف شده‌اند و توانسته‌اند فرزند خود را به دنیا بیاورند.

هیچ‌چیز با لذت بزرگ کردن فرزندان قابل مقایسه نیست. بسیاری از مادران پس از تولد فرزند دوم یا سوم، تجربه‌ای عمیق‌تر و شیرین‌تر از فرزندپروری دارند. حیف است که چنین تجربه‌ای با تصمیمی لحظه‌ای از بین برود.

ناباروری بدون علت مشخص، یکی از چالش‌های روزافزون میان زوج‌های جوان است. در بسیاری از این موارد، علی‌رغم طبیعی بودن آزمایش‌های هورمونی، تخمدانی و اسپرم، بارداری اتفاق نمی‌افتد و هیچ علت واضحی در ظاهر وجود ندارد.

در این مواقع، نباید از کنار علل پنهان مانند التهاب‌های مزمن دهانه رحم، زخم‌های درمان‌نشده یا عفونت‌های بی‌علامت به سادگی عبور کرد. این عوامل نه تنها می‌توانند مانع بارداری شوند، بلکه در صورت وقوع بارداری، ممکن است باعث پارگی کیسه آب، زایمان زودرس یا آسیب به ریه نوزاد شوند.

ما بارها دیده‌ایم که خانم‌ها تحت آزمایش‌ها و درمان‌های متعدد قرار می‌گیرند، اما هیچ اقدامی برای بررسی سلامت آقایان صورت نمی‌گیرد. در حالی که باروری، مسئولیتی دوطرفه است و باید هر دو نفر از نظر جسمی و روحی برای بچه‌دار شدن آماده باشند.

عوامل کاهش دهنده فرزندآوری چیست؟

مشیری: چاقی، سبک زندگی ناسالم، مصرف خودسرانه داروها، التهاب‌های پنهان، استرس و نبود برنامه‌ریزی دقیق برای بارداری همگی از عواملی هستند که می‌توانند شانس فرزندآوری را کاهش دهند. زوج‌ها باید همراه با پزشک دلسوز، گام‌به‌گام مشکلات را شناسایی و درمان کنند.

مشاوره‌های دقیق پیش از بارداری از جمله بررسی داروهای مصرفی، وضعیت سلامتی، تغذیه، وزن، زمان مناسب لقاح، و حتی انتخاب جنسیت جنین در موفقیت بارداری و تولد فرزند سالم نقش کلیدی دارد.

از تمام خانم‌ها و زوج‌ها خواهش می‌کنم که مشکلات را از ریشه پیگیری و درمان کنند. با همراهی و همکاری، سبک زندگی سالم، و حمایت حرفه‌ای یک پزشک متعهد، بیشتر مشکلات باروری قابل حل است.