آیت‌الله سید محمدعلی معصومی، استاد اخلاق حوزه‌های علمیه و تولیت حوزه علمیه مالک اشتر در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با اشاره به جایگاه شب و روز عرفه در سیر کمال انسان گفت: امام باقر (ع) فرموده‌اند انسان با سه ویژگی به کمال می‌رسد؛ شناخت صحیح دین، پایداری در برابر مشکلات، و تدبیر در معیشت. این سه عنصر، ستون‌های اصلی تربیت و سلوک انسانی هستند.

پایداری، شاخص کمال است

وی با بیان اینکه خداوند بندگانش را حتماً در معرض امتحانات سخت قرار می‌دهد، افزود: اگر انسان در مشکلات و سختی‌ها پایداری داشته باشد و از مسیر عبودیت منحرف نشود، این نشانه کمال است. اما اگر با اولین سختی راه را گم کند، نمی‌تواند در مسیر بندگی باقی بماند.

آیت‌الله معصومی تدبیر در معیشت را از دیگر ارکان کمال انسان برشمرد و تأکید کرد: اسراف، تبذیر و وابستگی به دیگران انسان را از آرامش و استقلال روحی دور می‌کند. مدیریت زندگی باید با توکل به رزاقیت خداوند همراه باشد.

فرصت‌هایی برای تعمق در دینداری

استاد اخلاق حوزه‌های علمیه، شب و روز عرفه، عید قربان، شب و روز عید غدیر، و عید فطر را فرصت‌هایی الهی برای تعمق در دینداری دانست و گفت: خداوند این ایام را قرار داده تا انسان با تفکر در خویشتن، به عمق معرفت الهی برسد. خودشناسی، مقدمه‌ای برای شناخت خداست.

وی در ادامه تأکید کرد: انسان هرچه نیازمندتر باشد، بیشتر به خداوند متصل می‌شود. حتی کوچک‌ترین نیاز، مانند نمک برای غذا، می‌تواند بهانه‌ای برای مناجات با خدا باشد. کسانی که همه‌چیز دارند و نیازی احساس نمی‌کنند، معمولاً از توجه به خداوند بازمی‌مانند.

دعای عرفه؛ نماد مناجات خالصانه

آیت‌الله معصومی با اشاره به دعای عرفه امام حسین (ع) اظهار کرد: دعای عرفه، تجلی عالی‌ترین نوع مناجات با خداوند است؛ نجوایی که از عمق وجود برمی‌خیزد. این دعا، تمرینی برای شناخت خدا و بیان نیاز واقعی انسان به اوست.

باید زبان دل باز شود

وی با اشاره به اینکه مناجات واقعی با خدا نیاز به تمرین دارد، گفت: همان‌طور که شاعر برای شاعری هزار بیت حفظ می‌کند، انسان هم برای رسیدن به زبان دل باید با دعاها و مناجات‌های اهل بیت (ع) انس بگیرد. ابتدا با زبان ظاهر سخن بگوید تا زبان دل نیز باز شود.

تمرکز، شرط رسیدن به توجه الهی

آیت‌الله معصومی خطاب به جوانان تأکید کرد: برای رسیدن به مناجات حقیقی باید تمرکز ذهنی را تمرین کرد. اگر انسان نتواند حتی چند دقیقه با خدا سخن بگوید، نشانه ضعف ارتباط با خداوند است. شب‌های خلوت مانند شب عرفه بهترین فرصت برای تمرین تمرکز و مناجات است.

عزت واقعی تنها در اتصال به خداست

وی در پایان خاطرنشان کرد: انسان نباید عزت را در پول، مقام یا توجه مردم جست‌وجو کند. «إن العزة لله جمیعاً»؛ عزت واقعی تنها نزد خداوند است و هر که به این منبع متصل شود، بی‌نیاز از خلق و سرشار از آرامش خواهد شد.

معصومی در پایان برای همه جوانان آرزوی توفیق در راه بندگی خالص و شناخت عمیق از خداوند متعال کرد.