خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: استان یزد، دعای عرفه، یکی از بلندترین و پرمحتواترین دعاهای ماثور از امام حسین (ع)، در روز نهم ذی‌الحجه، فرصتی برای بازخوانی مفاهیم ناب تربیتی، اخلاقی و معرفتی است. این دعا، یک سند تربیتی تمام‌عیار برای انسان‌هایی است که در مسیر رشد معنوی گام برمی‌دارند و می‌خواهند خود را در آئینه بندگی الهی بازشناسی کنند.

در بخشی از این دعا، امام حسین (ع) به جایگاه انسان در نظام هستی می‌پردازد؛ از لحظه آفرینش و رشد در رحم مادر تا نعمت‌هایی که حتی پیش از درک و شعور انسان به او ارزانی شده‌اند. این نگاه، مقدمه‌ای است برای شناخت نعمت‌ها، توجه به ضعف ذاتی بشر و وابستگی مطلق او به خالق متعال؛ اصلی‌ترین گام در تربیت دینی و اخلاقی.

خودشناسی، مقدمه خداشناسی

یکی از ارکان تربیتی دعای عرفه، تأکید بر خودشناسی به عنوان راه رسیدن به خداست. جملاتی همچون «إلهی ماذا وَجَدَ مَن فَقَدَک؟» (خدایا! چه یافته آن‌که تو را گم کرده؟) نقطه اوج عرفان حسینی و تلنگری است به انسان مدرن که در هیاهوی دنیا، گم شدن خدا را گاه بی‌اهمیت می‌پندارد.

ویژگی دیگر دعای عرفه، فضای خاص آن است؛ نه از جنس ترس کور و نه امید ساده‌لوحانه، بلکه ترکیبی از انکسار و امیدواری، اعتراف به کاستی‌ها و در عین حال امید به رحمت بی‌پایان الهی. این نگرش، در تربیت دینی جوانان امروز، الگویی تعادل‌بخش است؛ نه ناامیدکننده و نه فریبنده.

دعای عرفه، به ویژه در بخش‌های پایانی که لحن عاشقانه و سوزناک می‌گیرد، برای والدین، معلمان و مبلغان، درسی بزرگ دارد: تربیت دینی بدون عاطفه، اثر نمی‌گذارد. عشق امام حسین (ع) به خدا، در کلمات دعا موج می‌زند و این محبت، بزرگ‌ترین انگیزه برای عمل و اصلاح نفس است.

در روز عرفه، که به تعبیر روایات، یکی از نزدیک‌ترین روزها به رحمت الهی است، بازخوانی دعای عرفه نه تنها یک عبادت، بلکه تمرینی برای تهذیب نفس، پاکسازی درون، و آغاز دوباره است. عرفه، یعنی شناخت؛ هم از خود، هم از خالق، و هم از مسیری که باید طی شود.

دعای عرفه؛ مدرسه تربیت انسان برای بازگشت به خود و خدا

حجت‌الاسلام علیرضا نجیمی مدیرکل تبلیغات اسلامی استان یزد در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به فرا رسیدن روز عرفه و اهمیت دعای پرمغز امام حسین (ع) در این روز گفت: دعای عرفه فقط یک دعا یا نیایش ساده نیست، بلکه یک کلاس تربیتی تمام‌عیار است که به انسان می‌آموزد چگونه خودش را بشناسد، نعمت‌های الهی را درک کند و رابطه‌ای عمیق و واقعی با خداوند برقرار نماید.

وی ادامه داد: در بخش‌های ابتدایی دعای عرفه، امام حسین (ع) انسان را متوجه می‌کند که حتی پیش از آنکه متولد شود، غرق در لطف و عنایت پروردگار بوده است. این نگاه، اولین گام در تربیت دینی است؛ اینکه انسان بداند مستقل از خدا نیست و همه آنچه دارد، از اوست.

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان یزد افزود: یکی از پیام‌های مهم تربیتی دعای عرفه این است که انسان باید خودش را بشناسد. اگر انسان بداند کیست، از کجا آمده و به کجا می‌رود، بسیاری از گم‌گشتگی‌ها، اضطراب‌ها و بی هدفی‌های امروز جامعه مخصوصاً در بین جوانان، برطرف خواهد شد.

وی با بیان اینکه دعای عرفه زبان عشق و عقل را با هم دارد، تصریح کرد: امام حسین (ع) در این دعا با زبانی بسیار صمیمی و در عین حال عمیق با خداوند سخن می‌گوید. از نعمت‌های مادی گرفته تا ظرفیت‌های روحی و روانی انسان، همه را یادآور می‌شود تا به او بفهماند چقدر باید قدردان باشد و چقدر باید خود را برای بندگی آماده کند.

حجت الاسلام نجیمی در ادامه گفت: یکی از نکات تربیتی مهم این دعا، ایجاد امید در دل انسان است. با اینکه امام به کاستی‌ها و ضعف‌های انسانی اشاره می‌کند، اما هرگز مخاطب را ناامید نمی‌سازد. برعکس، انسان را دعوت می‌کند که حتی با وجود اشتباهات، باز هم می‌تواند به سوی خدا برگردد.

وی با تأکید بر لزوم استفاده از این ظرفیت در تربیت نسل جوان افزود: نسل امروز بیش از هر زمان دیگری نیاز به معنا، هویت و امید دارد. دعای عرفه دقیقاً همین سه عنصر را در خود دارد و اگر با زبانی قابل فهم و در قالب برنامه‌های فرهنگی، هنری و آموزشی به نسل امروز منتقل شود، می‌تواند بسیاری از خلأهای تربیتی را جبران کند.

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان یزد در پایان خاطرنشان کرد: باید دعای عرفه را نه فقط در روز عرفه، بلکه به‌عنوان یک متن تربیتی در طول سال در حوزه‌های مختلف از جمله آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها، هیئات مذهبی و رسانه‌ها معرفی و تبیین کرد تا جامعه‌ای با معرفت، مسئولیت‌پذیر و خدا محور تربیت شود.

دعای عرفه، یک سند تربیت اسلامی است؛ با نگاهی عمیق به جایگاه انسان، نسبت او با خداوند، نقش نعمت‌ها در رشد انسان، و نیاز به توبه و بازگشت. در دورانی که بحران هویت و گسست تربیتی از مهم‌ترین آسیب‌های نسل جوان است، رجوع به متون اصیل مانند دعای عرفه، می‌تواند جان تازه‌ای به تربیت دینی و اخلاقی جامعه بدمد.