به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، در یکی از باشکوه‌ترین صحنه‌های تاریخ اسلام، در روز عرفه و در واپسین حج پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، آن حضرت در خطبه‌ای تاریخی، اصولی بنیادین را برای همیشه در جان امت اسلامی حک کردند. در میان انبوه جمعیتی که از شهرها و قبایل مختلف گرد آمده بودند، پیامبر با بیانی روشن و رسا، سخنی را بر زبان آورد که تا همیشه به‌مثابه پرچم عدالت و مساوات در جهان باقی خواهد ماند:

«أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ رَبَّكُمْ وَاحِدٌ وَ إِنَّ أَبَاكُمْ وَاحِدٌ كُلُّكُمْ لِآدَمَ وَ آدَمُ مِنْ تُرَابٍ- إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ‏ وَ لَيْسَ لِعَرَبِيٍّ عَلَى عَجَمِيٍّ فَضْلٌ إِلَّا بِالتَّقْوَى.» یعنی «ای مردم؛ پروردگار شما یکی است و پدر شما یکی است. همه شما از آدم هستید و آدم از خاک آفریده شده است. همانا گرامی‌ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست و هیچ عربی بر غیر عرب برتری ندارد مگر به تقوا.»

این سخن پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نه صرفاً یک موعظه اخلاقی، بلکه بیانیه‌ای الهی در نفی هرگونه نژادپرستی و برتری‌طلبی قومی بود. ایشان با یادآوری این‌ نکته که خدای همه یکی است و همگان از یک پدر آفریده شده‌اند، دیوارهای نژاد و قبیله را در هم شکستند. پیامبر، بزرگ‌ترین تفاخرهای قومی آن زمان، به‌ویژه تفاخر عرب بر عجم را باطل اعلام کرد و تنها ملاک برتری را تقوا دانست.

اسلام، از همان آغاز، دین برابری انسان‌ها بود. پیامبر اسلام در جامعه‌ای ظهور کرد که افتخار به نژاد، قبیله، رنگ پوست و جایگاه اجتماعی امری رایج بود. اما او این ساختار پوسیده را در هم کوبید. در مکتب او، بلال حبشی با حُذیفه برابر است، مگر به تقوا. سلمان فارسی از اهل بیت خوانده می‌شود، چون دلش را با حقیقت روشن کرده، نه به‌خاطر نژاد و تبارش.

پیامبر اسلام در لحظه‌ای که امت را برای آخرین‌بار به اصول دین فرا می‌خواند، نژادپرستی را صراحتاً نفی کرد، تا این آموزه در قلب امت ثبت شود و هیچ‌کس نتواند آن را نادیده بگیرد. او نه‌تنها با بیان، بلکه با رفتار خود نیز نشان داد که ارزش انسان‌ها به تقربشان به خداوند است، نه رنگ پوست یا زبان یا اصالت قومی‌شان.

این نگاه توحیدی اسلام، چنان انقلابی بود که بسیاری از ساختارهای نابرابر آن زمان را متزلزل کرد. اسلام، برده را با ارباب یکسان دید، فقیر را با ثروتمند، سیاه‌پوست را با سفیدپوست برابر دانست، و پیامبر خود، اولین الگوی عملی در اجرای این عدالت بود. در خانه او، برده و آزاده، مهاجر و انصار، عرب و عجم در کنار هم غذا می‌خوردند، مشورت می‌کردند و مسئولیت می‌گرفتند.

اما امروز، با گذشت قرن‌ها، گاه فراموش می‌کنیم که اسلام دشمن تبعیض است. گاه هنوز رنگ پوست، زبان، قومیت و نژاد، بهانه‌ای برای فخرفروشی یا تحقیر دیگران می‌شود. این در حالی‌ست که پیامبر در همان خطبه هشدار داد: «هَلْ بَلَّغْتُ؟» و مردم گفتند: «آری». او فرمود: «پس هر که شنیده، به غایب برساند». یعنی این پیام باید نسل به نسل منتقل شود.

مبارزه با نژادپرستی، فقط وظیفه پیامبر نبود، وظیفه هر مسلمانی‌ است که می‌خواهد به قرآن و سنت وفادار باشد. تا وقتی تفاخر قومی، زبانی، نژادی و حزبی در دل ماست، هنوز راه زیادی تا اسلام واقعی در پیش داریم. تمدن اسلامی واقعی زمانی شکل می‌گیرد که همه انسان‌ها را "خلق‌الله" ببینیم و بر اساس تقوا، یعنی میزان نزدیکی‌شان به حق و عدالت، آنان را ارزیابی کنیم.

بی‌تردید، اگر جامعه‌ی ایمانی بخواهد به شکوه حقیقی خود بازگردد، باید از همین‌جا آغاز کند: از دل‌هایی که نژاد، زبان، رنگ، قبیله و حزب را کنار می‌گذارند و به کرامت انسان و طینت پاک مؤمنان نگاه می‌کنند و لذا تنها راه برتری، راهی‌ست که از دل خاک می‌گذرد و به آسمان تقوا می‌رسد.

انتهای‌پیام/