خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- سمیه سعادتمند: در سالروز ارتحال بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، امام خمینی (ره)، یاد شخصیتی بزرگ را گرامی می‌داریم که تاریخ ایران و جهان اسلام را دگرگون کرد. امام نه تنها یک فقیه و عارف، بلکه رهبری مدبر بود که اندیشه‌هایش فراتر از زمان و مکان، تأثیری ماندگار بر جای گذاشت. این ایام، فرصتی برای بازخوانی آرمان‌های بلند این مرد الهی است.

در همین رابطه هادی حکیمیان، نویسنده کتاب «روح‌الله» در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: بعد عرفانی امام، دلیل نفوذ در قلب‌ها و اتکایش به مردم، عامل پیروزی و پایداری انقلاب بود.

ابعاد شگفت‌انگیز شخصیت امام خمینی (ره)

مدرس و عضو انجمن داستان‌نویسان بیان کرد: فعالیت‌های سیاسی اجتماعی امام و شخصیت سیاسی و اجتماعی ایشان در ابتدا برایم جالب‌تر و جذاب‌تر بود؛ به‌ویژه موضع‌گیری‌های امام در مسائل سیاسی و اجتماعی. اما هرچه بیشتر پیش رفتم و با شخصیت امام آشنا شدم، بعد عرفانی ایشان برایم بسیار جالب آمد. دریافتم که امام در زندگی خود ابعاد مختلفی داشته‌اند؛ ایشان فقیه، خطیب، مدرس، شاعر، فیلسوف، حکیم، سیاستمدار و در عین حال عارف بوده‌اند و این بعد عرفانی شخصیت امام بسیار برجسته است.

وی تاکید کرد: این بعد عرفانی، حتی بر سایر ابعاد شخصیتی امام سایه افکنده است به نحوی که حتی انقلاب و جنگ، دوران دفاع مقدس نیز متأثر از این بعد شخصیتی امام بوده‌اند.

تکیه بر مردم؛ راز ماندگاری امام و انقلاب

حکیمیان راز ماندگاری امام را در اتکا به مردم دانست و اظهار کرد: امام قطعاً راز ماندگاری‌اش را در تکیه بر مردم می‌دید؛ همان چیزی که مقام معظم رهبری نیز در تقریظ کتاب به آن اشاره کردند. مهم‌ترین عامل تکیه امام بر انقلاب، تکیه بر مردم بود؛ مردم خود مردم. دلیل اینکه مردم امام را دوست داشتند و شخصیت امام در قلب و ذهن و فکر مردم حک شده و همچنان پس از سال‌ها از رحلت ایشان نیز چنین است.

نویسنده کتاب «روح‌الله» به رویکرد منحصر به فرد امام در خطاب قرار دادن مردم اذعان کرد: در تاریخ معاصر ما، هرگز شخصیت‌های حکومت‌گر مردم را مورد خطاب قرار نمی‌دادند. برای اولین بار است که در این دوران، از سوی یک فرد بزرگ و یک رهبر بزرگ، مردم به‌ویژه طبقات فرودست و محروم جامعه مورد خطاب قرار می‌گیرند.

وی به اهمیت نقش طبقه محروم در انقلاب و دفاع مقدس اشاره کرد و افزود: امام در سخنرانی‌های خود همواره تاکید می‌کردند که مهم‌ترین حامیان من و جریان انقلاب در سال‌های مبارزه، همین طبقه محروم‌نشین بودند؛ این‌ها بودند که انقلاب را به ثمر رساندند و پس از انقلاب نیز، همین طبقات محروم و مستضعف بودند که بیشترین هزینه‌ها را متحمل شدند و بیشترین شهید را بدون هیچ چشم‌داشتی تقدیم انقلاب کردند. این راز ماندگاری انقلاب است؛ تکیه امام بر مردم، مهم‌ترین پشتوانه امام و انقلاب بود.

حکیمیان با اشاره به کثرت کتب درباره زندگی امام خمینی، اشاره کرد و گفت: کتاب‌های زیادی در مورد زندگی امام خمینی نوشته شده است. برخی از آن‌ها نیز بسیار خوب هستند، مانند کتاب 'نهضت امام خمینی' اثر آقای سید حمید روحانی که یک مرجع اصلی محسوب می‌شود. اما عمدتاً این کتاب‌ها ویژگی پژوهشی صرف دارند و برای گروه‌های پژوهشگر، دانشجو و کسانی که می‌خواهند در حوزه تاریخ معاصر ایران کار پژوهشی انجام دهند، مؤثر هستند.

نویسنده کتاب «روح‌الله» افزود: اما ما در این کتاب می‌خواستیم به گونه‌ای عمل کنیم که طیف وسیع‌تری از مخاطبان با شخصیت امام آشنا شوند و با ایشان ارتباط برقرار کنند. به همین دلیل به سمت نگارش این کتاب به صورت یک داستان رمان‌گونه رفتیم.

وی ادامه داد: در همین راستا، من تا آنجا که اجازه داشتم، سعی کردم کار به داستان و رمان نزدیک شود و از تکنیک‌های متعارف در زندگی‌نامه‌نویسی و داستان‌نویسی استفاده کردیم. از به‌کارگیری نقاط دور از ذهن پرهیز کردیم تا نثری ساده و روان داشته باشد؛ به نحوی که برای مخاطب جوان امروزی نیز جذاب باشد و آن را مطالعه کند.

حکیمیان که رشته تحصیلی‌اش تاریخ بوده و ۲۵ سال سابقه داستان‌نویسی و رمان‌نویسی تلفیق این دو فضا را کار سختی ندانست و گفت: کار من در حوزه نوشتن اساساً با داستان کوتاه و رمان آغاز شد. رشته تحصیلی‌ام نیز تاریخ بود؛ بنابراین تلفیق این دو فضا برای من دشوار نبود، به‌ویژه علاقه‌ام به تاریخ معاصر و شخصیت‌ها. با این حال، در این اثر، وفاداری‌ام بیشتر به تاریخ بود تا ادبیات و سعی کردم مستندات تاریخی را در مورد زندگی امام خمینی رعایت کنم.

نویسنده کتاب «روح‌الله» در ادامه بیان کرد: در مورد شخصیت امام خمینی در این کتاب تخیل نکردیم، زیرا اصلاً چنین اجازه‌ای هم نداشتم. در نهایت سعی کردیم فضا، داستانی باشد، متن جذاب باشد، حادثه‌محور باشد، شخصیت‌پردازی، فضاسازی، تصویرسازی و دیالوگ داشته باشد تا برای مخاطب جوان امروز داستان خوبی باشد.

‌

‌امام خمینی رهبری که از خانه‌ای کوچک بر قلب‌ها حکم راند

وی با اشاره به یک جمله محبوب خود، به قدرت نفوذ امام در دل‌ها پرداخت و اظهار کرد: جمله‌ای هست که من بسیار آن را دوست دارم؛ خمینی رهبری بزرگ بود که از خانه‌ای کوچک حکم می‌راند.

حکیمیان تصریح کرد: ما می‌بینیم که همه رهبران، رؤسای جمهور، نخست وزیران و رؤسای دولت در دنیا در ساختمان‌های مجلل و بزرگ و بعضی‌ها حتی در کاخ‌های نخست‌وزیری یا ریاست‌جمهوری مستقر هستند، اما امام در خانه‌ای کوچک زندگی می‌کرد.

نویسنده کتاب «روح‌الله» خاطرات کودکی خود از امام را یادآوری کرد و گفت: زمانی که امام فوت کردند، من یازده ساله بودم. تصویری که از امام از تلویزیون ارائه می‌شد، دیدارهای عمومی ایشان در حسینیه جماران بود؛ حسینیه‌ای که اکنون تکمیل شده و فضای بسیار بهتری دارد، اما آن زمان‌ها که تلویزیون نشان می‌داد، حسینیه نیمه‌ساز بود و کامل هم نشده بود. امام از یک خانه کوچک، یک امکانات و کشور بزرگ و یک جنگ هشت‌ساله بزرگ را اداره می‌کرد و ایشان حاکم و فرمانروایی بود که بر قلب‌های مردم حکم می‌راند.

وی با تأملی عمیق بر سیره و منش بنیانگذار جمهوری اسلامی، خاطرنشان کرد: این نکته‌ای بسیار حائز اهمیت است که نباید هرگز به فراموشی سپرده شود که تکیه‌گاه اصلی امام خمینی (ره) در تمامی مراحل مبارزه، پیروزی انقلاب و دوران پس از آن، همواره مردم بودند.

حکیمیان افزود: ایشان با اعتقادی راسخ به قدرت و بصیرت مردم، به‌ویژه طبقات محروم و مستضعف، مسیر انقلاب را پیش بردند. امید است در دوران کنونی و با وجود تمامی چالش‌ها و دشواری‌ها، مدیران و مسئولین نظام، این اصل اساسی را به خاطر سپرده و در تمامی تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات خود، مردم، به‌ویژه اقشار آسیب‌پذیر جامعه را از یاد نبرند؛ چرا که پایداری و سربلندی این مسیر، جز با اتکا به همین پشتوانه مردمی میسر نخواهد شد. پیام مقاومت و ظلم‌ستیزی ایشان، مرزهای جغرافیایی را در نوردید.

امام خمینی (ره) پیشگام بیداری در گستره تاریخ و جهان

در ادامه این گزارش محمد غفاری، یک استاد تاریخ دانشگاه به مناسبت سالروز ارتحال رهبر کبیر انقلاب در گفتگو با خبرنگار مهر نقش بی‌بدیل بنیان‌گذار جمهوری اسلامی در تحولات تاریخی و بیداری اسلامی، امام را شخصیت جامع‌الاطراف و پیشرو توصیف کرد که اندیشه‌هایش فراتر از محدودیت‌های زمانی و مکانی تأثیرگذار بوده است.

جامعیت ابعاد شخصیتی؛ فقیه، عارف و رهبر بی‌همتا

این استاد تاریخ به جامعیت ابعاد شخصیتی امام خمینی (ره) اشاره و اظهار کرد: امام خمینی (ره) صرفاً یک رهبر سیاسی نبودند؛ ایشان به معنای واقعی کلمه، یک شخصیت چندبعدی بودند. می‌توانیم ایشان را در قامت یک فقیه برجسته، یک فیلسوف عمیق، یک عارف واصل و در عین حال، یک مدیر مدبر و فرماندهی قاطع مشاهده کنیم. این گستردگی و انسجام در ابعاد مختلف شخصیتی، همان چیزی است که ایشان را از بسیاری از رهبران تاریخی متمایز می‌کند و به ایشان جایگاهی بی‌همتا می‌بخشد.

وی افزود: اگر به سیر زندگی ایشان نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که از دوران پرفراز و نشیب طلبگی تا دوران پرشکوه رهبری انقلاب و پس از آن، همواره در مسیر تزکیه نفس، کسب علم و جهاد فی سبیل‌الله ثابت‌قدم بودند. این پیوستگی و هماهنگی در ابعاد معرفتی، اخلاقی و عملی، شاکله‌ای منسجم از ایشان ساخت که توانستند چنین تحول عظیمی را نه تنها در جامعه ایران، بلکه در گستره وسیعی از جهان اسلام رقم بزنند.

غفاری خاطرنشان کرد: این ویژگی‌ها، ظرفیتی عظیم برای ایشان فراهم آورد تا در بزنگاه‌های تاریخی، با نگاهی جامع به مسائل، رهبری کارآمد و تأثیرگذار باشند.

نقش بی‌بدیل در بیداری اسلامی؛ احیای هویت دینی در عصر مدرن

این استاد تاریخ دانشگاه، نقش امام خمینی (ره) در بیداری اسلامی و احیای هویت دینی را بی‌بدیل برشمرد و گفت: در دورانی که بسیاری از نظریه‌پردازان و تحلیل‌گران سیاسی در شرق و غرب، با آب و تاب فراوان از کنار رفتن دین از صحنه سیاست و حرکت اجتناب‌ناپذیر جهان به سوی مدرنیته سکولار سخن می‌گفتند، امام خمینی (ره) با ارائه نظریه جامع ولایت فقیه و با قیام شکوهمند خود، به جهانیان نشان دادند که دین نه تنها می‌تواند در صحنه سیاست حضور فعال داشته باشد، بلکه می‌تواند محور و مبنای تحولات بزرگ اجتماعی و سیاسی باشد. ایشان تئوری‌های رایج آن زمان را به چالش کشیدند و مسیری تازه را گشودند.

وی ادامه داد: ایشان با نگاهی احیاگرایانه و انقلابی به اسلام، مردم را به خودباوری، عزت‌نفس و ایستادگی در برابر ظلم و استکبار جهانی فراخواندند. این پیام قاطع و امیدبخش، نه تنها در اقصی نقاط ایران بلکه در بسیاری از کشورهای اسلامی طنین‌انداز شد و موج جدیدی از بیداری اسلامی، مقاومت و استقلال‌خواهی را به دنبال داشت. تأثیر این بیداری تا به امروز نیز در سراسر منطقه و جهان قابل مشاهده است.

غفاری، امام خمینی (ره) را به حق معمار استقلال و عزت ملی ایران خواند و گفت: پیش از انقلاب اسلامی، کشورمان به شدت تحت نفوذ و سلطه قدرت‌های خارجی، به ویژه آمریکا و بریتانیا قرار داشت. سیاست‌های داخلی و خارجی ایران، عملاً در راستای منافع قدرت‌های بزرگ تنظیم می‌شد و این امر، استقلال و هویت ملی ما را تحت‌الشعاع قرار داده بود. امام خمینی (ره) با طرح شعار نه شرقی، نه غربی و تأکید قاطع بر استقلال همه‌جانبه و خوداتکایی، توانستند کشور را از یوغ سلطه بیگانگان رها سازند.

این استاد تاریخ بیان کرد: این استقلال، تنها در بعد سیاسی و خروج مستشاران خارجی خلاصه نمی‌شد، بلکه ابعاد فرهنگی، اقتصادی و حتی فکری را نیز شامل می‌گشت. امام به ملت ایران این باور عمیق را تزریق کردند که با تکیه بر توانمندی‌های درونی، اراده ملی و آموزه‌های غنی اسلامی، می‌توانند به قله‌های پیشرفت و افتخار دست یابند و سرنوشت خود را به دست خویش رقم زنند. این خودباوری و عزت‌مندی، میراثی ماندگار از ایشان است.

وی تأثیر اندیشه‌ها و آرمان‌های امام خمینی (ره) را فراتر از مرزهای جغرافیایی و فرهنگی ارزیابی کرد و بیان کرد: پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام (ره)، یک رویداد صرفاً داخلی نبود؛ بلکه به سرعت تبدیل به الهام‌بخشی برای بسیاری از جنبش‌های آزادی‌بخش و ضداستعماری در سراسر جهان شد. ما شاهد تأثیرات عمیق این انقلاب در مناطق مختلفی از جمله آمریکای لاتین، آفریقا و حتی برخی کشورهای آسیایی بودیم.

غفاری افزود: ایشان به تمامی مظلومان و مستضعفان جهان نشان دادند که می‌توان در برابر قدرت‌های بزرگ و نظام‌های ستمگر ایستادگی کرد و با توکل بر خدا و اراده راسخ، به پیروزی رسید. این رویکرد انقلابی و ضد سلطه، الگویی بی‌نظیر برای مبارزات حق‌طلبانه در برابر نظام سلطه جهانی شد و همچنان نیز مورد توجه و الهام‌بخش بسیاری از مبارزان و آزادی‌خواهان است.

بنیان‌گذار تفکر مقاومت؛ چراغ راهی برای آینده

این استاد تاریخ اظهار کرد: امام خمینی (ره) را به حق بنیان‌گذار تفکر مقاومت در دوران معاصر دانست و تصریح کرد: مفهوم مقاومت که امروز به یک گفتمان پررنگ و جهانی تبدیل شده و در بسیاری از معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی نقش‌آفرینی می‌کند، ریشه در اندیشه‌ها و آموزه‌های امام خمینی (ره) دارد. امام با تأکید بر ایستادگی، صبر، امید و پایداری در برابر فشارها، روح مقاومت را در کالبد امت اسلامی و تمامی آزادگان جهان دمیدند. این روحیه مقاومت، ضامن حفظ استقلال و عزت ملت‌هاست.

وی گفت: امام خمینی (ره)، با وجود گذشت سال‌ها از ارتحال ملکوتی ایشان، همچنان یک شخصیت زنده، پویا و الهام‌بخش برای نسل‌های کنونی و آینده هستند. میراث فکری و عملی ایشان، چراغ راهی برای حرکت به سوی عدالت، پیشرفت و عزت در جهان است. بنابراین، مطالعه دقیق زندگی و اندیشه‌های ایشان، برای درک عمیق‌تر تحولات امروز جهان و حرکت به سوی آینده‌ای بهتر و انسانی‌تر، ضروری و حیاتی است.

میراثی برای فردا، راهی برای همیشه

تأثیر امام خمینی (ره) و اندیشه‌هایشان، از استقلال ملی تا بیداری اسلامی و روحیه مقاومت، همچنان زنده و الهام‌بخش است. میراث ایشان تنها به گذشته تعلق ندارد، بلکه چراغ راهی برای آینده‌ای روشن‌تر است. در سالروز ارتحال امام، با پاسداری از ارزش‌ها و آرمان‌هایشان، راه عزت، استقلال و انسانیت را ادامه می‌دهیم؛ راهی که تا ابدیت جاری خواهد بود.