به گزارش خبرنگار مهر، عملیات عمرانی در گذر تاریخی چهارباغ پایین اصفهان، حدفاصل چهارراه تختی تا میدان شهدا، بار دیگر بحث آسیب به لایه‌های باستانی و تاریخی شهر را در فضای مجازی داغ کرده است. ادعاهایی مبنی بر کشف بقایای انسانی در جریان این حفاری، افکار عمومی را نسبت به احتمال ورود به محدوده قبرستان تاریخی «آب بخشان» حساس کرده است؛ قبرستانی که از کهن‌ترین گورستان‌های اصفهان به‌شمار می‌رفته و در دل خود پیکر شماری از بزرگ‌ترین علمای قرون اولیه اسلامی را جای داده بود.

قبرستان آب بخشان یا «مردبان» که از قرن سوم هجری تا اوایل قرن چهاردهم هجری محل دفن شماری از برجسته‌ترین محدثان، فقها و ادیبان شهر بود، در محدوده‌ای قرار داشته که امروز با محور خیابان ابن‌سینا، میدان شهدا و چهارباغ پایین هم‌پوشانی دارد. این قبرستان که در دوره پهلوی و هم‌زمان با توسعه شهری تخریب شد، با وجود اهمیت تاریخی بسیار، هرگز به‌عنوان عرصه ثبتی یا حریم میراث فرهنگی به‌طور رسمی اعلام نشد.

اکنون، با عملیات عمرانی جدید در این محدوده حساس و انتشار اخباری از کشف اسکلت انسان، نگرانی‌ها درباره ورود پیمانکاران به عرصه گورستان تاریخی شدت گرفته است.

در همین زمینه، سید روح‌الله سیدالعسگری، معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در پاسخ به این موضوع گفت: «در این محدوده عملیات عمرانی از سوی اداره برق برای جایگزینی کابل‌های قدیمی صورت گرفته، اما متأسفانه بدون هیچ‌گونه استعلامی از میراث فرهنگی این اقدام انجام شده است.»

وی با اشاره به اینکه عملیات حفاری در عمق حدود یک تا یک‌ونیم متری در حال انجام بوده، افزود: «احتمال می‌رود محدوده مورد نظر، همان منطقه‌ای باشد که در گذشته قبرستان “آب بخشان” یا “مردبان” قرار داشته و اگر اسکلت‌هایی هم در این حفاری مشاهده شده، بی‌ارتباط با آن نیست.»

سیدالعسگری تأکید کرد: «تاکنون تیم باستان‌شناسی اداره‌کل میراث فرهنگی، به همراه دکتر یگانه، از این محل بازدید داشته‌اند اما در زمان آغاز پروژه هیچ‌گونه استعلامی از سوی پیمانکار یا شهرداری صورت نگرفته است.»

معاون میراث فرهنگی استان با اشاره به اینکه مجوز این عملیات توسط شهرداری صادر شده، تصریح کرد: «پیمانکار برق از طریق شهرداری اقدام کرده و طبق گفته مسئولان اداره برق، عملیات مربوط به تعویض کابل‌های فرسوده‌ای است که قبلاً در این محور قرار داشته‌اند. اما همین که پروژه در محدوده‌ای با چنین حساسیت تاریخی اجرا می‌شود، می‌بایست با هماهنگی قبلی با میراث فرهنگی انجام می‌گرفت.»

وی در ادامه افزود: «پس از اطلاع ما، عملیات متوقف شد و قرار بر این است که بررسی‌های دقیق‌تری توسط اداره کل انجام شود. نتیجه بررسی‌ها به‌زودی به اطلاع رسانه‌ها خواهد رسید.»

سیدالعسگری همچنین با ابراز تأسف از تکرار این‌گونه اقدامات غیر هماهنگ گفت: «هرگونه حفاری، حتی در عمق کم، در بافت تاریخی یا نقاطی با سابقه باستانی، نیازمند استعلام و نظارت مستقیم میراث فرهنگی است. انتظار می‌رود دستگاه‌های خدمات‌رسان، به‌ویژه در محدوده‌های تاریخی، به این مهم توجه بیشتری داشته باشند.»

گفتنی است قبرستان آب بخشان یکی از مهم‌ترین گورستان‌های تاریخی ایران است که از قرون اولیه هجری تا دوره قاجار محل دفن بزرگان علم و ادب اصفهان بوده و تاکنون هیچ نقشه یا سند جامعی از محدوده و لایه‌های آن منتشر نشده است. با تخریب کامل این قبرستان در دهه ۱۳۱۰ خورشیدی، بسیاری از قبور و سنگ‌نوشته‌ها نابود شده‌اند، اما بنا بر مستندات تاریخی، محدوده آن با میدان شهدا و چهارباغ پایین تقاطع دارد؛ موضوعی که نیازمند مطالعات باستان‌شناسی دقیق و تدوین طرح جامع صیانت از لایه‌های زیرین شهر است