خبرگزاری مهر-گروه استان‌ها: علامه امینی در کتاب «الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب» با استناد به منابع معتبر شیعه و سنی، واقعه غدیر را سند محکمی بر معرفی الگوی امامت توسط پیامبر اکرم (ص) می‌داند.

از نگاه او غدیر منجر شد به تعیین جانشین الهی؛ علامه امینی معتقد است که پیامبر (ص) در غدیر خم، با اعلام «مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلِیٌّ مَوْلاهُ» (هرکس من مولای او هستم، علی مولای اوست)، حضرت علی (ع) را به‌عنوان جانشین و امام پس از خود معرفی کردند. او واژه «مولی» را به معنای «اولی به تصرف» و «رهبر» تفسیر می‌کند، که دلالت بر امامت و رهبری دینی و سیاسی دارد.

او در بخشی از اظهارات خود به تشریح ارتباط واقعه غدیر با آیات قرآن پرداخته است؛ علامه امینی با استناد به آیه تبلیغ (مائده: ۶۷) «یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ» تأکید می‌کند که خداوند به پیامبر (ص) دستور داد تا پیام ولایت را ابلاغ کند. این آیه نشان می‌دهد که معرفی امامت حضرت علی (ع) بخشی از رسالت الهی و ضروری برای تکمیل دین بود.

علامه امینی معتقد است واقعه غدیر الگوی هدایت است؛ از نظر علامه، غدیر خم الگوی امامت را به‌عنوان یک نظام هدایتی الهی معرفی کرد که نه‌تنها به رهبری سیاسی، بلکه به هدایت معنوی، علمی و اخلاقی امت می‌پردازد. او این الگو را مبتنی بر شایستگی، علم و عصمت امام می‌داند، ویژگی‌هایی که در حضرت علی (ع) به اوج خود رسید.

به اعتقاد علامه امینی واقعه غدیر خم نقش حیاتی در نجات و تداوم الگوی امامت داشته است؛ حفظ رسالت نبوی و سندیت تاریخی از جمله این‌ها است- او تأکید دارد که پیامبر (ص) با اعلام ولایت حضرت علی (ع) در حضور هزاران نفر از صحابه، تلاش کردند تا مسیر هدایت امت پس از خود را تضمین کنند. غدیر خم از انحراف الگوی امامت و فروپاشی نظام رهبری الهی جلوگیری کرد. همچنین علامه امینی با گردآوری روایات از ۱۱۰ صحابی و ۳۶۰ راوی از تابعین در منابع شیعه و سنی، سندیت غیرقابل انکار واقعه غدیر را اثبات می‌کند. این تلاش او نشان‌دهنده اهمیت غدیر در نجات الگوی امامت از فراموشی یا تحریف است.

تأثیر غدیر خم در بنیاد تشیع

غدیر خم اساس اعتقاد شیعه به امامت است. تشیع، به‌عنوان مکتبی که ولایت اهل بیت (ع) را ادامه رسالت نبوی می‌داند، ریشه در واقعه غدیر دارد. این واقعه، امامت را به‌عنوان یک اصل الهی و نه انتخابی، در تشیع می‌داند در واقع غدیر خم، با معرفی حضرت علی (ع) به‌عنوان اولین امام، هویت متمایز تشیع را شکل داد. این هویت بر پایه محبت، اطاعت و پیروی از اهل بیت (ع) استوار است و غدیر را نماد این پیوند می‌داند از طرفی غدیر خم الگویی برای حکومت اسلامی عادلانه ارائه داد. ویژگی‌هایی چون عدالت، علم و شجاعت حضرت علی (ع) که در غدیر مورد تأکید قرار گرفت، به تشیع جهت داد تا به‌عنوان مکتبی عدالت‌طلب و حامی مظلومان شناخته شود.

عدم تبیین غدیر به عاشورا ختم شد

در غدیر خم، پیامبر (ص) در حضور هزاران صحابه، امیرالمؤمنین را معرفی کرد ولی پس از رحلت پیامبر (ص)، جانشینی حضرت علی (ع) مورد پذیرش عمومی قرار نگرفت و این امر به روی کار آمدن حاکمانی چون خاندان امیه و نهایتاً یزید بن معاویه منجر شد که نتیجه آن، شهادت امام حسین (ع) و یارانش در کربلا بود در واقع تبیین و اجرای پیام غدیر خم می‌توانست مسیر تاریخ اسلام را تغییر داده و از فاجعه عاشورا جلوگیری کند.

علامه عبدالحسین امینی در کتاب الغدیر عنوان می‌کند اگر پیام غدیر به‌درستی تبیین و اجرا می‌شد، رهبری الهی و عادلانه علوی تثبیت می‌گردید و امت از انحرافاتی که به قدرت‌گیری حاکمان فاسد و ظالم چون یزید و فاجعه عاشورا منجر شد، نجات می‌یافتند غدیر نقشه راه الهی برای حفظ دین و وحدت بود.

امام خمینی در کتاب الإرشاد، غدیر خم را نشانه‌ای آشکار بر امامت حضرت علی (ع) می‌داند. او معتقد است که التزام به ولایت علوی، امت را از تفرقه، فساد و ظلم مصون می‌داشت.

واقعه غدیر خم نه‌تنها الگوی امامت را به‌عنوان یک نظام هدایتی الهی معرفی کرد، بلکه با اعلام رسمی ولایت حضرت علی (ع)، این الگو را از انحراف و فراموشی نجات داد غدیر سنگ بنای تشیع است که هویت اعتقادی، سیاسی و فرهنگی این مکتب را شکل می‌دهد و به جرأت می‌توان گفت غدیر پایه‌ای برای تداوم اهداف رسالت نبوی و تحقق عدالت و هدایت در جامعه اسلامی است.

معاون فرهنگی تبلیغات اسلامی: غدیر، بنیان‌گذار رهبری الهی در اسلام است

محمدجابر انصاری‌پور، معاون فرهنگی اداره‌کل تبلیغات اسلامی، در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اهمیت واقعه غدیر خم، آن را نه‌تنها انتصاب جانشین پیامبر اکرم (ص)، بلکه بنیان‌گذار مفهوم رهبری الهی در اسلام دانست‌و گفت: رهبری الهی مفهومی بنیادین در نگاه شیعه است که بر اساس آن، هدایت جامعه اسلامی باید به دست فردی صورت گیرد که از سوی خداوند و با معرفی پیامبر (ص) برای این جایگاه تعیین شده است؛ نه صرفاً بر مبنای رأی مردم یا ملاحظات قبیله‌ای و سیاسی.

انصاری‌پور افزود: از منظر شیعی، ویژگی‌های رهبری الهی شامل عصمت، علم الهی و شایستگی اخلاقی و مدیریتی مانند عدالت، تقوا، شجاعت و حکمت است. واقعه غدیر خم، الگویی از امامت را معرفی کرد که بر این مؤلفه‌ها استوار است و نه‌تنها ولایت حضرت علی (ع) را تثبیت کرد، بلکه استمرار رسالت نبوی را تضمین نمود.

بیعتی اعتقادی، نه نمایشی

انصاری‌پور با تأکید بر اصالت و جدیت بیعت غدیر بیان کرد: اگر بیعت جنبه نمایشی داشت، پیامبر (ص) مردم را مأمور به ابلاغ آن به غایبان نمی‌کردند. همچنین نزول آیه اکمال دین (مائده: ۳) پس از این واقعه، از نگاه شیعه نشان‌دهنده نقش محوری غدیر در تکمیل دین و تثبیت رهبری است.

وی افزود: امام خمینی (ره) غدیر را پایه حکومت اسلامی و بیعت را نشانه التزام عملی به ولایت الهی می‌دانستند. آیت‌الله مکارم شیرازی نیز این بیعت را پیمانی اعتقادی برای استمرار رسالت معرفی کرده‌اند.

دلایل نادیده‌گرفتن غدیر در تاریخ

انصاری‌پور درباره علت نادیده‌گرفتن واقعه غدیر در تاریخ اسلام گفت: پس از رحلت پیامبر (ص)، ملاحظات سیاسی و قبیله‌ای، به‌ویژه رقابت‌های میان قریش، موجب شد جانشینی حضرت علی (ع) نادیده گرفته شود. ماجرای سقیفه نمونه‌ای از اولویت‌یافتن مصلحت‌های سیاسی بر فرمان الهی بود.

او با اشاره به دیگر عوامل افزود: برخی از صحابه واژه "مولی" را صرفاً به معنای دوست و یاور تفسیر کردند، نه رهبر و جانشین. همچنین فضای پرآشوب آن زمان و نیاز به تصمیم‌گیری سریع، مانع از تبیین کافی و ماندگار واقعه غدیر شد.

به گفته وی، منابع معتبر شیعه و حتی برخی منابع اهل‌سنت مانند صحیح بخاری و مسند احمد اصل واقعه و بیعت غدیر را تأیید می‌کنند، اما فشارهای اجتماعی، سیاسی و فقدان استمرار در تبیین آن، به حاشیه‌رفتن این واقعه تاریخی انجامید.

معاون فرهنگی تبلیغات اسلامی در پایان خاطرنشان کرد: واقعه غدیر خم از منظر شیعه، بنیان‌گذار رهبری الهی در اسلام است که بر پایه عصمت، علم و شایستگی شکل گرفت. اگر این الگو به‌طور کامل اجرا می‌شد، مسیر تاریخ اسلام دگرگون می‌شد.