به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، برنامه‌ی تازه‌ای با عنوان «سفرهای شگفت‌انگیز» اخیراً در شبکه کودک سیما و از طریق دو کانال پویا و نهال در حال پخش است؛ برنامه‌ای نیمه‌نمایشی که با اجرای چهره‌های آشنای این شبکه، نظیر سیدحمید لاجوردی (آقای جویا) از شبکه پویا و حسین اکبری از شبکه نهال، در قالبی جذاب و کودک‌پسند، مخاطب خردسال را همراه می‌سازد.

در لایه‌های ظاهراً آموزشی و سرگرم‌کننده این برنامه، محتوای تبلیغاتی متعددی گنجانده شده است؛ معرفی و تشویق کودکان به بازدید از برخی مراکز تفریحیِ خاص در شهر تهران، از جمله مجموعه‌ای در برج میلاد، پارکی در منطقه سعادت‌آباد و مجموعه‌ای دیگر در محدوده گردشگری عباس‌آباد، بخشی از محتوای ثابت این برنامه را تشکیل می‌دهد.

مجریان در طول برنامه، با لحنی دوستانه و به ظاهر بی‌طرف، کودکان بیننده را به تجربه‌ی «سفری شگفت‌انگیز» دعوت می‌کنند و آن‌ها را ترغیب می‌نمایند تا با تهیه بلیت این مراکز، از خدمات تفریحی آن‌ها بهره‌مند شوند؛ بلیت‌هایی که اغلب با قیمت‌هایی میان 200 تا 400 هزار تومان عرضه می‌شوند.

انتشار این برنامه با واکنش‌هایی در فضای رسانه‌ای کشور روبه‌رو شده است. منتقدان معتقدند که اجرای این شکل از تبلیغات در قالب برنامه‌های نمایشی برای کودکان، نه‌تنها اصل بی‌طرفی رسانه را مخدوش می‌کند، بلکه با توجه به شرایط اقتصادی خانواده‌ها و همچنین نابرابری در دسترسی کودکان شهرستانی به چنین مراکزی، نوعی تبعیض ناعادلانه در ذهن کودک ایجاد می‌کند.

نکته دیگر آنکه برخلاف درک بزرگسالان، کودکان در سنین پایین توان درک فاصله جغرافیایی، هزینه‌های سفر یا میزان واقعی قیمت‌گذاری خدمات را ندارند و ممکن است دچار احساس محرومیت یا ناکامی شوند.

پیش‌تر نیز، پخش گسترده تبلیغات اسباب‌بازی‌ها و مجلات کودکانه در شبکه کودک، موجب شکل‌گیری موجی از انتقادات شده بود. این در حالی است که از سال 1398 و پس از اجرای پویش گسترده «پویا بدون تبلیغات»، مقرر شده بود که این شبکه از پخش آگهی‌های تجاری و تبلیغاتی مصون بماند. اکنون اما به‌نظر می‌رسد این اصل نانوشته، با بازگشت تبلیغات پنهان و ترکیب آن با فرم نمایشی و حضور مجریان محبوب، بیش از گذشته زیر سؤال رفته است.

توضیح درباره رویکردهای تبلیغاتی و برنامه‌های تابستانی شبکه کودک

مهدی نیک‌روش، سرپرست گروه خردسال شبکه کودک، در پاسخ به انتقادات مطرح‌شده درباره تبلیغات در برنامه «سفرهای شگفت‌انگیز»، این‌گونه توضیح می‌دهد: ما در حال تولید برنامه‌هایی هستیم که بخشی از آن‌ها در قالب مشارکت با مجموعه‌های مختلف شکل می‌گیرد. برنامه "سفرهای شگفت‌انگیز" هم قرار است مفاهیم علمی را در قالبی سرگرم‌کننده به کودکان و خردسالان منتقل کند. طبیعتاً در این مسیر، بخش‌هایی از برنامه می‌توانند به معرفی مکان‌های فرهنگی، علمی، یا تفریحی بپردازند. شخصیت آقای جویا در این برنامه، به نقاط مختلفی از کشور سفر می‌کند؛ از مزارع و کارخانه‌ها گرفته تا مراکز گردشگری در استان‌های گوناگون. این سفرها محدود به تهران نیست.

او با اشاره به اقتضائات مالی در رسانه ملی افزود: در همه شبکه‌ها، بخشی از تولیدات با رویکرد مشارکتی پیش می‌رود و ما هم از این قاعده مستثنی نیستیم. هرچند برخی از قسمت‌ها در تهران ضبط می‌شود، اما در آینده نیز آقای جویا به استان‌های مختلف خواهد رفت. حتی تا امروز در مکان‌هایی مانند ناو یا شهرهای مختلف حضور داشتیم. هدف ما این است که برنامه برای همه بچه‌ها در سراسر کشور جذاب باشد.

در پاسخ به پرسشی درباره محدود بودن برخی امکانات به تهران و تأثیر آن بر ذهنیت کودکان شهرستانی، نیک‌روش گفت: واقعیت این است که برخی امکانات در تهران وجود دارد که در دیگر شهرها نیست. اما ما تلاش می‌کنیم با توزیع جغرافیایی تولیدات، این مسئله را تا حد امکان جبران کنیم. برای مثال برنامه "یک خونه، آشپزخونه" در قم تولید می‌شود و بسیاری از انیمیشن‌های ما در شهرهایی چون مشهد، اصفهان و همدان ساخته می‌شوند. ما عامدانه از تمرکز صرف بر تهران فاصله گرفته‌ایم.

دستِ رد شبکه کودک به آگهی‌های بازرگانی!

در خصوص انتقادات مربوط به تبلیغ اسباب‌بازی در گذشته نیز نیک‌روش توضیح داد: در یک مقطع، همکاری با مجموعه‌ای داشتیم که در زمینه تولید اسباب‌بازی و کتاب کودک فعالیت می‌کرد و این مشارکت موجب پخش برخی آیتم‌ها شد. اکنون دیگر چنین برنامه‌هایی نداریم. اگر در آینده هم موضوعاتی مانند لوازم‌التحریر یا کتاب باشد که با دنیای کودک مرتبط است، ممکن است بررسی شود. اما ما در کل تبلیغ مستقیم کالا را نمی‌پذیریم.

او افزود: تمرکز ما در شبکه کودک، بر دو محور کتاب و سینماست. طی دو سال گذشته به صورت جدی روی ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی در میان کودکان کار کرده‌ایم و حدود 13 عنوان از کتاب‌های پرفروش کودک و نوجوان را در قالب برنامه معرفی کرده‌ایم. تلاش ما این است که ذائقه مخاطب را به سمت کتاب سوق دهیم. در حوزه سینما هم به همین شکل، چرا که تماشای فیلم کودک می‌تواند فرهنگی سازنده ایجاد کند و به رشد صنعت فیلم‌سازی کودک کمک کند.

برنامه‌های تابستانی شبکه کودک

نیک‌روش در ادامه به معرفی برنامه‌های جدید تابستانی شبکه کودک پرداخت و گفت: در تابستان امسال، برنامه‌های جدیدی در دست تولید داریم. فصل سوم برنامه "خانه آب‌نباتی" با حضور چهره‌هایی مانند جواد انصافی و سوسن مقصودلو، با فضای تازه، عروسک‌های جدید و موضوعاتی چون سواد رسانه و میزان تماشای تلویزیون و استفاده از تبلت و موبایل روی آنتن خواهد رفت.

او همچنین از تولید برنامه‌ای جدید با نام "پویا نو" خبر داد: در این برنامه یک مجری خانم به همراه عروسک پویا، هر روز صبح از ساعت 9 با بچه‌ها صحبت می‌کنند. موضوعاتی مانند صبحانه، نظم اتاق، و رفتارهای درست اجتماعی در قالب آیتم‌هایی 5 تا 10 دقیقه‌ای آموزش داده می‌شود. این برنامه کمک‌کار خانواده‌ها در تربیت رسانه‌ای کودکان خواهد بود.

در پایان، نیک‌روش از پخش انیمیشن‌های تازه با رویکرد هنری و تولیدات بزرگ‌مقیاس عروسکی در ماه‌های آینده خبر داد و تأکید کرد: ما تلاش می‌کنیم شبکه کودک، هم جذاب باشد و هم هویت‌ساز. مأموریت ما، ترکیب سرگرمی با آموزش و فرهنگ‌سازی است.

انتهای پیام/