خبرگزاری مهر، گروه جامعه: ایجاد سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری تهران یکی از راه‌های نوین برای جذب منابع مالی و رشد اقتصادی در این مجموعه جهت بهبود وضعیت شهر و خدمت رسانی به مردم است و تا کنون اقداماتی از طریق این سازمان صورت گرفته و برنامه‌ها طی سال‌های اخیر رشد بیشتری داشته است.

درباره موضوعات مختلف در این سازمان و برنامه‌ها و جذب سرمایه برای شهرداری با نوید خاصه باف مدیرعامل سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری تهران به گفتگو نشستیم که جزئیات آن به شرح ذیل است؛

چه عواملی باعث می‌شود که یک سازمان، اعم از دولتی یا خصوصی، در دنیای امروز بتواند به‌طور مؤثر و پایدار فعالیت کند؟

در دنیای اقتصادی امروز، اداره کشورها و سازمان‌ها نیازمند رویکردی فراتر از الگوهای سنتی است. از طلا و منابع طبیعی تا تولید و دانش، دارایی‌های اقتصادی به اشکال مختلف درآمده‌اند. تبدیل این دارایی‌ها به ارزش افزوده، کلید توسعه و پیشرفت است

اساساً در دنیای اقتصادی امروز، اداره یک مجموعه چه در سطح یک شهر، یک استان، یک کشور، یا حتی یک سازمان اقتصادی دیگر نمی‌تواند تنها بر پایه الگوهای درآمدی سنتی پیش برود. زمانی که پول به‌عنوان سکه و ابزار برای تبادل و تجارت وجود داشت، تنها پشتوانه‌ای که برای آن در نظر گرفته می‌شد، طلا و نقره بود. در آن دوران، کشورهایی که سکه‌های طلا و نقره بیشتری داشتند، می‌توانستند اقتصادی قوی‌تر داشته باشند. به‌عنوان مثال، یکی از دلایل مهاجرت عظیم اروپایی‌ها به قاره آمریکا در دوران کشف آن، جست جو برای منابع طلا بود که بتوانند به کمک آن اقتصاد خود را توسعه دهند.

با گذشت زمان، و به‌ویژه پس از انقلاب صنعتی، تولید به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد شناخته شد و به تدریج تولید ناخالص ملی به یکی از شاخص‌های مهم برای سنجش توان اقتصادی کشورها تبدیل شد. در دو دهه اخیر، دارایی‌های ارزشمند دیگر نیز وارد این معادله شده‌اند. این دارایی‌ها می‌توانند طلا، تولید، دانش، صنعت، فکر، یا حتی منابع طبیعی باشند. به‌طور ساده، هر دارایی که شما داشته باشید، می‌توانید با ایجاد ارزش افزوده، آن را به ابزاری مفید برای توسعه اقتصادی تبدیل کنید.

برای مثال، فردی که مالک یک خودرو است، ممکن است برای افزایش ارزش آن، برخی تعمیرات را انجام دهد یا به‌روز رسانی‌هایی بر روی آن صورت دهد تا بتواند قیمت آن را بالا ببرد. این همان رویکردی است که در دنیای اقتصادی امروز باید در پیش گرفته شود: تبدیل دارایی‌ها به منابع ارزشمندتر. این امر فقط به ساخت‌وساز محدود نمی‌شود، بلکه شامل تمامی فعالیت‌هایی است که باعث تبدیل یک دارایی به ابزاری برای ایجاد ارزش افزوده می‌شود. در این زمینه، آنچه که اهمیت دارد، توانایی شما در خلق ارزش از دارایی‌هایتان است، به‌گونه‌ای که آن‌ها به پشتوانه‌ای قوی برای توسعه و پیشرفت سازمان یا کشور شما تبدیل شوند.

ایده ایجاد سازمان سرمایه‌گذاری چگونه به وجود آمد و این سازمان چه نقشی در ارزش افزوده دارایی‌های شهر ایفا کرد؟

در سال ۱۳۸۲، ایده ایجاد سازمان سرمایه‌گذاری به این دلیل مطرح شد که مسئولان به این نتیجه رسیدند که نمی‌توانند تنها بر اساس درآمدهای سنتی شهرداری، به‌ویژه در کلان‌شهری مانند تهران، مسائل اقتصادی و شهری را مدیریت کنند. در این راستا تصمیم گرفته شد سازمانی راه‌اندازی شود که به دارایی‌های شهری ارزش افزوده ایجاد کند

در سال ۱۳۸۲، ایده ایجاد سازمان سرمایه‌گذاری به این دلیل مطرح شد که مسئولان به این نتیجه رسیدند که نمی‌توانند تنها بر اساس درآمدهای سنتی شهرداری، به‌ویژه در کلان‌شهری مانند تهران، مسائل اقتصادی و شهری را مدیریت کنند. در این راستا تصمیم گرفته شد سازمانی راه‌اندازی شود که به دارایی‌های شهری ارزش افزوده ایجاد کند. هدف این بود که به جای خام‌فروشی دارایی‌ها، به‌ویژه از جنبه اقتصادی و خدماتی، بهره‌وری بیشتری ایجاد شود. به این معنی که بسیاری از خدماتی که نیاز به هزینه‌های سنگین داشتند، می‌توانند از طریق تسهیل‌گری و همکاری با بخش خصوصی به مردم ارائه شوند و در عین حال درآمدزایی هم ایجاد شود.

در طی سال‌های گذشته، این سازمان اقدامات خوبی در زمینه قراردادها و پروژه‌ها انجام داد و توانست ارزش افزوده‌های قابل توجهی ایجاد کند. اما چون سازمانی نوپا بود، برخی مشکلات به‌ویژه در مدل‌های مالی و قراردادها به وجود آمد که باعث بروز اختلافاتی شد. همچنین، به دلیل شرایط خاص کشور و فشارهایی که به مدیران وارد می‌شد، ریسک‌پذیری آنها کاهش یافت. در نتیجه، بسیاری از پروژه‌ها متوقف یا ناتمام ماندند. مدیران از ترس تبعات تصمیمات اشتباه، از ورود به پروژه‌های جدید هم اجتناب کردند.

در نهایت، شهرداری تهران در یک بازه زمانی طولانی، شاید حدود هفت یا هشت سال، از این فضای تغییرات جهانی عقب ماند. فضایی که به سرعت در حال تحول بود و شهرداری تهران نتوانست خود را با آن تطبیق دهد. به‌طور مثال، حوزه‌هایی مانند رمز ارزها و فضای مجازی که در حال حاضر منابع درآمدی جدید و مناسبی ایجاد کرده‌اند، در زمان‌هایی که این تحولات شروع شد، شهرداری تهران از آنها بی‌خبر بود. در حالی که جوانان و فعالان این حوزه‌ها با استفاده از فناوری‌های جدید، منابع درآمدی جدیدی را از طریق افزایش کاربران و فضای مجازی به‌دست آورده‌اند. حتی برخی خدمات مانند تاکسی‌های آنلاین مثل اسنپ، که جایگزین آژانس‌های قدیمی شدند، نمونه‌ای از این تغییرات است.

چرا شهرداری با وجود داشتن امکانات و زیرساخت‌های گسترده، نتوانسته در حوزه خدمات‌رسانی با بخش خصوصی رقابت کند؟

اولین پیک خدماتی در کشور توسط شرکت پیک بادپا راه‌اندازی شد تا خدماتی به مردم ارائه دهد. اما در سایر حوزه‌ها، با گذر زمان و ورود تکنولوژی و فناوری، تغییراتی به وجود آمده که شهرداری نتوانسته این تحولات را پذیرا شود و در نتیجه نتوانسته خود را با این تغییرات به‌روز کند

شهرداری در این دوره اقداماتی را آغاز کرده است، اما کاستی‌هایی که از گذشته وجود داشته باعث ایجاد یک شکاف میان شهرداری و بخش خصوصی شده و موجب عقب‌ماندگی در برخی حوزه‌ها گردیده است. به‌عنوان مثال، اولین پیک خدماتی در کشور توسط شرکت پیک بادپا راه‌اندازی شد تا خدماتی به مردم ارائه دهد. اما در سایر حوزه‌ها، با گذر زمان و ورود تکنولوژی و فناوری، تغییراتی به وجود آمده که شهرداری نتوانسته این تحولات را پذیرا شود و در نتیجه نتوانسته خود را با این تغییرات به‌روز کند.

در حال حاضر، در فضای خدمات آنلاین حمل‌ونقل، همچون تاکسی اینترنتی و خدمات موتوری که مردم از آن‌ها برای ارسال کالا استفاده می‌کنند، بخش خصوصی به پیشتازی و موفقیت‌های چشمگیری دست یافته است. این شرکت‌ها نه‌تنها در ارائه خدمات پیشرو بوده‌اند، بلکه توانسته‌اند اعتماد مردم را نیز جلب کنند. به‌طور مثال، پلتفرم‌هایی مانند تاکسی‌های اینترنتی فقط به‌عنوان نقطه اتصال بین متقاضی و عرضه‌کننده عمل می‌کنند و نه خودرویی به‌عنوان دارایی دارند و نه ریسک این فرآیند را می‌پذیرند. در عوض، این پلتفرم‌ها صرفاً عرضه و تقاضا را از طریق یک سیستم آنلاین به یکدیگر وصل می‌کنند.

این در حالی است که شهرداری و سازمان تاکسیرانی با دارایی‌هایی چون تاکسی‌های موجود، هنوز نتوانسته‌اند چنین مدلی را در حوزه حمل‌ونقل شهری و خدمات مشابه پیاده‌سازی کنند. نتیجه این کمبودها و عدم توانایی در پذیرش تغییرات جدید این است که شهرداری در چند سال گذشته از تحولات و فضاهای نوظهور در این حوزه‌ها عقب مانده است.

آیا سرمایه‌گذاری به معنای حفظ ارزش پول است یا ایجاد افزوده‌ای در دارایی‌ها؟

اگر شما امروز سرمایه‌گذاری کردید، سکه‌ای خریدید و با فرآیند سرمایه‌گذاری آن سکه را به سکه‌ای به علاوه یک اپسیلون تبدیل کردید، در واقع سرمایه‌گذاری موفق یعنی اینکه به ارزش دارایی‌های شما افزوده شده است

در این دوره، اتفاقات خوبی در حوزه‌های مختلف رخ داده است. اما اگر بخواهیم به خود سازمان و ۴۰ و خورده‌ای ابر پروژه که بلاتکلیف و بدون تصمیم باقی مانده‌اند بپردازیم، باید اشاره کنیم که در کنار این موارد، طرح سرمایه‌گذاری جدیدی هم وجود ندارد. اساساً، سرمایه‌گذاری پدیده‌ای زمان‌بر است؛ شما امروز با n تومان سرمایه‌گذاری می‌کنید که در آینده از آن بهره خواهید برد. اما در این راستا، به‌فرض فرضی بودن آن، معتقدم که بسیاری از اقتصاددان‌های بزرگ که ما شاگردی آنها را می‌کنیم، نقدهایی به آن دارند. اگر شما در حوزه سرمایه‌گذاری اقدام کرده‌اید که تنها ارزش پول خود را حفظ کرده‌اید، این دیگر سرمایه‌گذاری نیست. مثلاً، شما اگر امروز سکه‌ای خریدید به قیمت ۲۰ تومان و فردا به قیمت ۳۰ تومان شد، شما همان سکه را دارید، هیچ چیزی به دارایی شما افزوده نشده است. فقط توانسته‌اید ارزش پولتان را حفظ کنید. این تنها گزینه موجود است، اما اگر شما امروز سرمایه‌گذاری کردید، سکه‌ای خریدید و با فرآیند سرمایه‌گذاری آن سکه را به سکه‌ای به علاوه یک اپسیلون تبدیل کردید، در واقع سرمایه‌گذاری موفق یعنی اینکه به ارزش دارایی‌های شما افزوده شده است.

چه عواملی باعث موفقیت پروژه‌های سرمایه‌گذاری و توسعه شهری در سال ۱۴۰۳ شده است؟

از جمله عواملی که باعث موفقیت پروژه‌های سرمایه‌گذاری در سال ۱۴۰۳ شد این بود که به جای دریافت عوارض از بیمارستان‌ها، سازمان سرمایه‌گذاری با بخش خصوصی وارد مشارکت شد و توانست بیش از ۶۰ میلیارد تومان عوارض سالانه را از این طریق دریافت کند

در یک سال گذشته، به جای دریافت عوارض از بیمارستان‌ها، سازمان سرمایه‌گذاری با بخش خصوصی وارد مشارکت شد و توانست بیش از ۶۰ میلیارد تومان عوارض سالانه را از این طریق دریافت کند. این در حالی است که طبق استعلام‌های انجام شده از منطقه، ارزش عوارض برای این بیمارستان به حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیارد تومان می‌رسد. تفاوت این دو عدد، که در حدود ۷۰۰ میلیارد تومان است، نشان‌دهنده ارزش افزوده‌ای است که سازمان سرمایه‌گذاری ایجاد کرده است. به عبارت دیگر، این مقدار تفاوت نشان‌دهنده پتانسیل و ارزش سرمایه‌گذاری صورت‌گرفته در پروژه‌ها و مشارکت‌های مختلف است.

در این راستا، تغییرات اندکی در لایه‌های معاونین و مدیران سازمان سرمایه‌گذاری صورت گرفت که این تغییرات در نهایت به همدلی بیشتر و همکاری جمعی منجر شد. پشتیبانی از مدیریت ارشد شهر نیز در این امر تأثیرگذار بود و توانست بخش زیادی از معضلات پروژه‌ها را حل کرده و منابع جدیدی را برای توسعه شهری فراهم کند.

یکی از رسالت‌های سازمان، سرمایه‌گذاری جدید برای آینده شهر بود که در سال ۱۴۰۳ به ثمر نشست. چند پروژه مهم، شامل بوتانیک منطقه ۲، پارکینگ حرم حضرت عبدالعظیم در منطقه ۲۰، پروژه‌ای در منطقه ۱۲ و چند طرح دیگر که مطالعات آنها تکمیل شده و در مراحل نهایی قراردادی قرار دارند، از دستاوردهای این سال بودند.

علاوه بر این، طرح‌هایی مبتنی بر فناوری و پروژه‌های اجتماعی نیز در دستور کار قرار گرفته‌اند، نظیر طرح لوزیسی برای بار کالاهای تند گردش، طرح پسماند سوز تهران، بوستان آزادگان، هتل برج میلاد و تولید و توزیع غذای اقتصادی سالم. این پروژه‌ها امیدهایی برای توسعه پایدار و بهبود شرایط شهری به همراه دارند و انتظار می‌رود که قراردادهای آنها در سال جاری به نتیجه برسد.

چرا جذب سرمایه‌گذار خارجی در ایران با وجود منابع موجود هنوز به طور مطلوب انجام نمی‌شود؟

با وجود ظرفیت‌های جذب سرمایه‌گذار خارجی، قوانین داخلی و بخشنامه‌های پیچیده مانع اصلی جذب سرمایه‌گذار خارجی است نه تحریم‌ها

با وجود ظرفیت‌های فراوان برای جذب سرمایه‌گذار خارجی، همچنان در داخل کشور قوانینی وجود دارند که مانع از جذب این سرمایه‌ها می‌شوند. برخی این مشکلات را به تحریم‌ها ربط می‌دهند، اما بسیاری معتقدند که این تحریم‌ها نیستند که مانع جذب منابع خارجی می‌شوند، بلکه خود تحریمی‌هایی است که در قالب قوانین و بخشنامه‌های پیچیده در داخل کشور ایجاد شده‌اند. این قوانین نه تنها دست و پاگیرند، بلکه به دلیل پیچیدگی‌ها، جذابیت لازم برای سرمایه‌گذاران خارجی را از بین می‌برند. به عبارت دیگر، منابع خارجی از جمله برندها و شرکت‌های اروپایی، آمریکایی و چینی تمایل دارند وارد بازار ایران شوند، اما موانع قانونی باعث می‌شود که این تمایل به نتیجه نرسد. از سوی دیگر، ایرانیان خارج از کشور نیز که منابع مالی خوبی دارند، نتوانسته‌ایم به خوبی جذب کنیم.

در همین حال، با وجود این موانع، دو قرارداد بزرگ با منابع سرمایه‌گذاری خارجی در حال پیشرفت است. یکی از این پروژه‌ها بوستان آزادگان و دیگری هتل برج میلاد است. پروژه هتل برج میلاد که نزدیک به شهربازی فعلی قرار دارد، یک پروژه بزرگ است که قرار است جایگزین شهربازی فعلی شود. قرارداد این پروژه به صورت بی او تی (BOT) است و به مدت یک سال دیگر به اتمام می‌رسد. در این پروژه قرار است هتل و ساختمان اداری ویژه‌ای ساخته شود. یکی از الزامات شهرسازی برای این پروژه حفظ نمای برج میلاد به عنوان نماد تهران است. بنابراین، محدودیت‌هایی برای بلندمرتبه‌سازی در اطراف برج میلاد وجود دارد. مطابق با این الزامات، حداکثر ارتفاع سه برج در این منطقه ۱۱۲ متر خواهد بود که معادل ۳۰ یا ۳۲ طبقه است. این ارتفاع از سطح صفر زمین تا بالاترین نقطه برج میلاد محاسبه می‌شود.

آیا می‌توان پروژه‌های تفریحی و گردشگری تهران را با استفاده از سرمایه‌گذاری‌های خارجی به سطح جهانی ارتقا داد؟

پروژه پارک موضوعی بزرگ در بوستان آزادی تهران، با سرمایه‌گذاری خارجی و مساحت ۲۶۷ هکتار، به ایجاد امکانات تفریحی پیشرفته و اشتغال‌زایی برای ۱۵۰۰ نفر می‌پردازد و به توسعه متوازن تهران کمک می‌کند

پاسخ به این سوال در پروژه‌ای نوآورانه در بوستان آزادگان تهران نهفته است. این پروژه با هدف ایجاد یک پارک موضوعی بزرگ و مدرن، تحت سرمایه‌گذاری خارجی و توسط فردی ایرانی که منابع مالی خود را از خارج کشور وارد کرده، در حال شکل‌گیری است. این فرد با داشتن تجربه در بیزینس‌های بین‌المللی در خارج از ایران، تصمیم به انتقال منابع خود به داخل کشور و ایجاد یک فضا برای تفریح و گردشگری در قلب تهران گرفته است.

این پروژه، با مساحت ۲۶۷ هکتار، قرار است به یکی از بزرگترین و پیشرفته‌ترین پارک‌های تفریحی تهران تبدیل شود. زمین‌های این منطقه که سال‌ها بلااستفاده و در وضعیت نگهداری ضعیف بوده‌اند، حالا با ورود سرمایه‌گذاری‌های خصوصی، نه تنها نگهداری و به‌سازی می‌شوند، بلکه به فضایی پر از امکانات تفریحی برای مردم تبدیل خواهند شد. این پارک موضوعی که مطابق با استانداردهای روز دنیا طراحی خواهد شد، می‌تواند نقش مهمی در جبران کمبود سرانه‌های تفریحی تهران ایفا کند.

یکی از ویژگی‌های برجسته این پروژه، تأثیر آن بر اشتغال منطقه است. طبق پیش‌بینی‌ها، با راه‌اندازی این پارک، حدود ۱۵۰۰ نفر از ساکنین منطقه جنوب شرقی تهران می‌توانند به‌طور مستقیم از فرصت‌های شغلی بهره‌مند شوند. این پروژه، علاوه بر تأثیر اقتصادی مثبت، می‌تواند به‌عنوان یک مرکز جذب گردشگر و تفریح برای شهروندان تهرانی از مناطق مختلف شهر، از جمله بالا شهر، عمل کند.

از سوی دیگر، موقعیت جغرافیایی این پارک موضوعی نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. طبق وعده‌های آقای زاکانی، شهردار تهران، هدف از این پروژه توزیع عادلانه و مناسب امکانات تفریحی در سطح شهر است. ساخت این پارک در جنوب شرقی تهران، به‌ویژه در نواحی که سال‌ها از امکانات تفریحی محروم بوده‌اند، به‌عنوان گامی بزرگ در راستای توسعه متوازن تهران به حساب می‌آید. این پروژه نه تنها به توسعه مناطق جنوبی تهران کمک خواهد کرد، بلکه به‌طور بالقوه باعث تغییرات اقتصادی و اجتماعی مثبت در این مناطق خواهد شد و به‌نوعی موجب توازن اقتصادی بین مناطق شمالی و جنوبی تهران می‌شود.

آیا می‌توان با استفاده از تکنولوژی‌های روز، مشکل مدیریت زباله در تهران را حل کرد و از آن انرژی پاک تولید کرد؟

پروژه جدیدی در حوزه مدیریت زباله‌ها در دست اقدام است که می‌تواند تحول بزرگی در نحوه مدیریت زباله‌ها و تولید انرژی در تهران ایجاد کند و این پروژه مربوط به ساخت یک واحد زباله‌سوز ۶ هزار تنی در تهران است

پاسخ به این سوال در پروژه جدیدی نهفته است که به‌زودی به قرارداد تبدیل خواهد شد و می‌تواند تحول بزرگی در نحوه مدیریت زباله‌ها و تولید انرژی در تهران ایجاد کند. این پروژه مربوط به ساخت یک واحد زباله‌سوز ۶ هزار تنی در تهران است که با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته، زباله‌ها را به جای دفن کردن، به انرژی تبدیل می‌کند.

مطالعات این پروژه بسیار پیچیده بوده و هدف آن این است که زباله‌ها با کمترین آلایندگی سوزانده شوند. برخلاف روش‌های سنتی که به هنگام سوزاندن زباله‌ها آلایندگی زیادی ایجاد می‌شود، این پروژه به‌گونه‌ای طراحی شده است که هم از نظر زیست‌محیطی سالم باشد و هم از انرژی حاصل از سوختن زباله‌ها برق تولید کند. این تکنولوژی خاص به‌طور قابل توجهی میزان آلایندگی را کاهش خواهد داد و در عین حال بهره‌وری انرژی بالایی خواهد داشت.

این پروژه به‌ویژه برای تهران که روزانه حدود ۷ هزار تن زباله تولید می‌کند، راهکاری بسیار کارآمد به‌شمار می‌آید. از این میان، حدود هزار تن از زباله‌ها غربال شده و ۶ هزار تن باقی‌مانده با استفاده از این تکنولوژی تبدیل به انرژی می‌شود. علاوه بر این، با توجه به حجم بالای زباله تولیدی، پروژه در نظر دارد که زباله‌های شهری را به‌طور مؤثر و اصولی مدیریت کند و در عین حال انرژی مورد نیاز را تأمین کند.

ارزش این سرمایه‌گذاری بیش از ۵۵۰ میلیون دلار برآورد شده است و قرار است این سرمایه‌گذاری توسط یک شرکت چینی انجام شود. بخش عمده‌ای از سرمایه‌گذاری توسط طرف چینی صورت خواهد گرفت، اما بخش کوچکی از آن نیز توسط شهرداری تهران تأمین خواهد شد. طبق توافقات اولیه، طی ۲۰ سال بهره‌برداری، سرمایه‌گذار از پروژه خارج خواهد شد و تمامی دارایی‌ها و تجهیزات متعلق به شهرداری تهران خواهند شد.

این پروژه علاوه بر اینکه به حل معضل بزرگ زباله در تهران کمک می‌کند، به‌ویژه با توجه به جمعیت و رشد روزافزون شهر، می‌تواند از نظر زیست‌محیطی و اقتصادی نیز یک دستاورد مهم به‌شمار آید. هدف این است که با همکاری نهادهای مختلف و استفاده از به‌روزترین تکنولوژی‌های موجود، پسماندها به‌صورت علمی و پایدار مدیریت شوند.