به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها ترکیه تمایل دارد یک بار دیگر نام خود را به عنوان یک میانجی مهم منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای مطرح کند. سفر هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه به کی یف و دیدار او با زلنسکی رییس جمهور اوکراین، ادامه دیدارهای چند روز پیش فیدان با پوتین و لاوروف، رییس جمهور و وزیر امور خارجه روسیه بود.

روزنامه صباح چاپ آنکارا به عنوان یکی از رونامه های نزدیک به حزب عدالت و توسعه، ادعا کرده که تلاش‌های بین‌المللی برای پایان دادن به جنگ روسیه و اوکراین، بدون همفکری و همراهی ترکیه ناممکن است.

این در حالی است که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، از مسکو و کی‌یف خواسته تا برای پایان دادن به جنگ 3 ساله خود با یکدیگر همکاری کنند و روسیه پیشنهاد داده که دور دوم مذاکرات رو در رو با مقامات اوکراینی هفته آینده در استانبول برگزار شود.

فیدان پس از گفتگو با سرگئی لاوروف، همتای روس خود، این پیام را داد: «روابط ترکیه و روسیه نقش مهمی در ثبات منطقه ایفا می‌کند. بین رهبران ما رابطه‌ محکمی وجود دارد. این ارتباط ما را قادر می‌سازد تا روابط خود را به شیوه‌ای نتیجه‌محور هدایت کنیم. ما روابط فوق‌العاده مهمی با روسیه داریم. ترکیه آماده است تا انواع حمایت‌ها را برای صلح ارائه دهد. ترکیه به ایفای نقش فعال خود برای امنیت دریای سیاه و ثبات منطقه‌ای ادامه خواهد داد.»

اما در طرف مقابل، لاوروف به تلاش‌های اروپا برای تضعیف روند مذاکرات اشاره کرد. لاوروف به عنوان یک دیپلمات قدیمی و کارکشته، در پاسخ به سخنان خود، ترجیح داد بیش از موضوع اوکراین، به چهارچوب اصلی همکاری‌های کشورش با ترکیه اشاره کند.

وی گفت: «ما به عنوان وزارتخانه‌های امور خارجه روسیه و ترکیه با هم هماهنگ هستیم. گردشگران روسی ترکیه را ترجیح می‌دهند. سال گذشته رکوردی شکسته شد. مهار آتش‌سوزی جنگل‌ها می‌تواند یک همکاری مهم باشد. ما رویکردهای خود را در مورد مسائل بین‌المللی تأیید کردیم. ما در مورد سوریه در تماس هستیم. ما فکر می‌کنیم آنچه در غزه اتفاق می‌افتد غیرقابل قبول است. ما به عنوان روسیه و ترکیه، طرفدار تأسیس یک کشور فلسطینی هستیم. تعداد کسانی که جان خود را از دست داده‌اند در حال افزایش است. ما از تمام منابع خود استفاده خواهیم کرد. ما با کشورهای منطقه در تماس خواهیم بود.»

دیدار فیدان – زلنسکی

ولادیمیر زلنسکی رئیس جمهور اوکراین پس از دیدار با هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه، در حساب کاربری خود در شبکه‌های اجتماعی، از ترکیه به خاطر حمایت مستمرش از اوکراین تشکر کرد و گفت که این دیدار سازنده بوده است.

زلنسکی اظهار داشت که در نتیجه مذاکرات صلح برگزار شده در استانبول با حمایت رجب طیب اردوغان، امکان بازگرداندن 1000 زندانی اوکراینی به خانه‌هایشان فراهم شد.

وی افزود که در دیدار با وزیر فیدان درباره گام‌های دیپلماتیک و پایان دادن به جنگ بحث و گفتگو کردند.

زلنسکی از دستور کار جلسه آتی اظهار بی‌اطلاعی کرده و گفته است: «اوکراین هیچ یادداشت و اطلاعاتی از آنها دریافت نکرده است، ترکیه هم همینطور. برای اینکه یک جلسه، هدفمند و معنادار باشد، لازم است که دستور کار آن واضح و روشن باشد و مذاکرات به درستی آماده شوند. متأسفانه، روسیه تمام تلاش خود را می‌کند تا اطمینان حاصل کند که جلسه احتمالی بعدی هیچ نتیجه‌ای نخواهد داشت».

این بخش از سخنان زلنسکی نشان می‌دهد که با وجود اصرار مکرر اردوغان و فیدان، مسکو حاضر نشده در مورد روند پیش رو، اطلاعات چندانی ارائه دهد.

روزنامه‌های چاپ آنکارا، امروز پیام قدردانی زلنسکی از ترکیه را با تعابیری اغراق‌آمیز منتشر کردند. در مجموع رسانه‌های نزدیک به حزب اردوغان، در ذکر دلایل نقش آفرینی آنکارا در پرونده اوکراین، بر روی دو محور توانایی رهبری اردوغان و قدرت دیپلماسی هاکان فیدان مانور می‌دهند. اما واقعیت چیز دیگری است.

کلید اصلی ترکیه چیست؟

همچنان که در بالا اشاره شد، رسانه‌های نزدیک به حزب عدالت و توسعه، به دنبال آن هستند تا نقش اردوغان – فیدان را به عنوان رهبر و دیپلمات برجسته در عرصه میانجیگری منطقه‌ای برجسته کنند. اما شواهد نشان می‌دهد که مهمترین ابزار و کلید ترکیه در این صحنه، چیزی نیست مگر موقعیت جغرافیایی و مزیت ژئوپولیتیک. 

ترکیه به عنوان یکی از کشورهای ساحل دریای سیاه، مهمترین گذرگاه روسیه برای ورود به مدیترانه است و در عین حال، قادر است تا از طریق دریای سیاه، روابط تجاری خاصی با اوکراین داشته باشد.

این همان کلیدی است که باعث شد ترکیه، با همکاری سازمان ملل متحد، راه صادرات غلات از روسیه و اوکراین به کشورهای مختلف جهان را هموار کند و درباره اهمیت این موضوع، یک جریان تبلیغاتی و رسانه‌ای به راه بیاندازد.

در واقع، ظهور ترکیه به عنوان میانجی بین روسیه و اوکراین ریشه عمیقی در موقعیت ژئوپلیتیکی منحصر به فرد و منافع استراتژیک این کشور دارد. چرا که این کشور از طریق دریای سیاه با روسیه و اوکراین مرز دریایی دارد و تنگه‌های بسفر و داردانل، گلوگاه‌های دریایی حیاتی تحت نظارت کنوانسیون مونترو را کنترل می‌کند.

این شرایط جغرافیایی خاص، به ترکیه اجازه می‌دهد تا بر دسترسی دریایی بین مدیترانه و دریای سیاه تأثیر بگذارد و به این کشور اهرم فشار قابل توجهی در پویایی امنیت منطقه‌ای اعطا کند.

حفظ یک موازنه سخت

از آغاز جنگ بین روسیه و اوکراین، ترکیه شرایط دشواری را تحمل کرده است. چرا که وابستگی ترکیه به منابع نفتی و گازی روسیه، با منافع ملی آنکارا گره خورده است.

در سوی دیگر، ترکیه در پرونده الحاق کریمه به روسیه و موضوع تاتارهای کریمه با روسیه اختلاف نظر دارد و با ارسال پهپادهای نظامی به کی یف به دنبال کمک به اوکراین بوده است. اما این کمک مهم، نتوانست در میدان جنگ، شرایط را به نفع زلنسکی تغییر دهد.

 در همین حال، ترکیه با وجود عضویت در پیمان نظامی ناتو و همراهی با غرب، از پیوستن به تحریم‌های مالی علیه روسیه خودداری کرده و روابط اقتصادی و انرژی خود را حفظ کرده است.

این رویکرد دوگانه، ترکیه را قادر ساخته تا به عنوان یک واسطه و میانجی عمل کند. اما در عین حال، باعث شده که موجی از انتقادات به سوی دولت اردوغان جاری شود.

غربی‌ها می‌گویند که روسیه به کمک ترکیه، تحریم‌ها را دور می‌زند. روسیه نیز معتقد است که عملگرایی افراطی ترکیه در این پرونده آسیب زاست. به همین خاطر، مسکو آشکارا تهدید کرد که در صورت احداث کارخانه مشترک پهپادسازی ترکیه در خاک اوکراین، این تاسیسات مورد حمله هوایی قرار خواهد گرفت.

حال باید دید، ترکیه تا کجا می‌تواند این موازنه سخت را حفظ کند.
انتهای پیام/