به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، بازار بیمه جمهوری آذربایجان در سال‌های اخیر، علی‌رغم ریسک‌های ناشی از رکود جهانی، تورم و سایر تغییرات منفی در شرایط اقتصادی، پویایی بسیار خوبی از خود نشان داده است. طی پنج سال گذشته، حجم بازار داخلی بیمه دو برابر شده و پویایی حق بیمه‌های جمع‌آوری شده در سال 2024 به 11 درصد رسیده است. 

طبق آمار منتشر شده روز گذشته توسط بانک مرکزی آذربایجان، در ژانویه-آوریل 2025، حق بیمه‌های جمع‌آوری شده توسط شرکت‌های بیمه 8.4 درصد افزایش یافته است. بانک مرکزی به منظور گسترش مقیاس و عمق پوشش بازار، به طور پیوسته در حال اصلاح این صنعت است: از جمله ترویج سازوکارهای دیجیتال، بهینه‌سازی بخش بیمه‌های اجباری و توسعه بیمه کشاورزی.

پشت سر گذاشتن بحران‌های گذشته: تثبیت و تقویت بنیان‌های صنعت بیمه

شرکت‌های بیمه داخلی آذربایجان، مانند تمام حلقه‌های بازار مالی، دوره سیاهی را در زمان کاهش ارزش منات، بحران عدم پرداخت بدهی‌های بانکی و چند سال بعد، رکود اقتصادی ناشی از همه‌گیری کرونا، تجربه کردند. 

در نتیجه، ضعیف‌ترین حلقه‌های آن بازار را ترک کردند: تعداد شرکت‌های بیمه از 27 شرکت در یک دهه پیش به 16 شرکت در حال حاضر کاهش یافته است.

با این حال، این تجربه منفی، مبنای اصلاحات انجام شده توسط بانک مرکزی آذربایجان برای بهبود این صنعت قرار گرفت: چارچوب قانونی تقویت شد و شاخص‌های احتیاطی بهبود یافتند، از طریق اجرای استانداردهای پیشرفته بین‌المللی، پوشش بیمه اتکایی بهتر شد و ذخایر افزایش یافت. تمام این اقدامات امکان به حداقل رساندن ریسک‌های مربوط به موارد اورژانسی احتمالی در آینده را فراهم می‌کند.

در نتیجه اقدامات انجام شده، دارایی‌های بخش بیمه آذربایجان طی سه سال گذشته 34 درصد و سرمایه شرکت‌کنندگان بیش از 7 درصد افزایش یافته است. از جمله، در سال 2022 رشد بازار بیمه 15 درصد و در سال 2023 حتی 26 درصد بوده است.

عملکرد اخیر و چالش ضریب نفوذ پایین

این روندهای مثبت در سال گذشته نیز حفظ شد: با جمع‌آوری بیش از 1.353 میلیارد منات حق بیمه، رشد 11 درصدی به ثبت رسید. در سال 2024، درآمد کل 16 شرکت بیمه از 1.362 میلیارد منات فراتر رفت که 21.9 درصد بیشتر از سال قبل است. به نوبه خود، درآمدهای سرمایه‌گذاری شرکت‌های بیمه در سال گذشته به حدود 115 میلیون منات با رشد سالانه نزدیک به 37 درصد رسید. در مجموع، دارایی‌های بخش بیمه آذربایجان در پایان سال 2024 به 2.049 میلیارد منات رسید که 13.4 درصد بیشتر از سال قبل است. 

به گفته کارشناسان، این موفقیت‌ها مدیون بهبود شرایط اقتصادی، تقاضا برای خدمات بیمه‌ای و البته اصلاحات آغاز شده توسط بانک مرکزی در سال‌های اخیر است.

المار میرسالایف، مدیر اجرایی انجمن بیمه‌گران آذربایجان (ASA) معتقد است: «در نتیجه پروژه‌های بزرگ مقیاس برای افزایش سواد بیمه‌ای که در سال‌های اخیر اجرا شده، در سال‌های 2023 و 2024 رشد بازار بیمه در آذربایجان به ثبت رسیده است. پروژه جشنواره بیمه نیز نقش مهمی در این رشد داشته است.»

به نظر می‌رسد این پویایی مثبت، در مجموع، در سال جاری نیز حفظ خواهد شد. طبق آمار منتشر شده روز گذشته توسط بانک مرکزی آذربایجان، حجم کل حق بیمه‌های جمع‌آوری شده در بازار داخلی بیمه در ژانویه-آوریل 2025 از 588.465 میلیون منات فراتر رفته و رشد 8.4 درصدی داشته است. 

در عین حال، نسبت حق بیمه‌های جمع‌آوری شده به تولید ناخالص داخلی (GDP) نیز بهبود یافته است: اگر در سال گذشته این شاخص 1.1 درصد بود، در یک سوم اول سال جاری به 1.5 درصد رسیده است. با این حال، علی‌رغم پویایی بالای انباشت حق بیمه در سال‌های اخیر، سطح ضریب نفوذ (نسبت حق بیمه‌های ناخالص به GDP) بازار بیمه آذربایجان همچنان بسیار پایین است. 

طبق رویه بین‌المللی، این پارامترها در بخش بیمه مستقیماً با حجم اعتبارات بانکی به بخش خصوصی و سطح درآمد جمعیت مرتبط است – هرچه اینها بیشتر باشند، نسبت حق بیمه‌های ناخالص به GDP نیز بالاتر خواهد بود.

به عنوان مثال، در آمریکا، چین، ژاپن و کشورهای اتحادیه اروپا، این شاخص‌ها چندین برابر بیشتر است و از این نظر، شرکت‌های بیمه داخلی انگیزه برای رشد بیشتر، به ویژه در بازار بیمه اجباری، دارند.

همزمان، بانک مرکزی به اهمیت فزاینده بخش بیمه در سیستم مالی کشور اشاره می‌کند: طی سه سال گذشته، سهم دارایی‌های شرکت‌های بیمه در کل دارایی‌های سیستم مالی از 3.2 درصد به 3.8 درصد افزایش یافته است.

اهداف راهبردی بانک مرکزی آذربایجان: افزایش اعتماد و سرانه حق بیمه

به منظور افزایش سهم بازار بیمه در بخش مالی کشور، تعمیق پوشش بازار و افزایش حجم حق بیمه نسبت به GDP، بانک مرکزی آذربایجان در ابتدای سال جاری اهداف راهبردی برای شرکت‌های بیمه در چشم‌انداز میان‌مدت تعیین کرد.

این اهداف شامل گسترش پوشش بیمه‌ای، حفاظت مؤثر از حقوق مصرف‌کنندگان و در نتیجه، افزایش شاخص اعتماد به بیمه از 66 درصد به 80 درصد است. برنامه‌ریزی شده که سرانه حق بیمه از 121 منات فعلی به 195 منات افزایش یابد و توانگری مالی بیمه‌گران به منظور مدیریت مؤثر ریسک‌ها بهبود یابد.

تمرکز بر بیمه‌های اجباری، دیجیتالی‌سازی و بخش کشاورزی

سال‌هاست که بخش عمده حق بیمه‌ها توسط بخش بیمه‌های اختیاری تأمین می‌شود: به عنوان مثال، در ژانویه-آوریل سال جاری، 76.8 درصد از کل حق بیمه‌ها – بیش از 451.855 میلیون منات با رشد 10.1 درصدی – به این بخش اختصاص داشته است.

در دوره گزارش شده، حجم حق بیمه‌های اجباری تقریباً یک سوم این مقدار – حدود 136.610 میلیون منات – بوده و پویایی رشد در اینجا نیز کمتر و معادل 3.2 درصد بوده است.

بر این اساس، استراتژی بانک مرکزی آذربایجان بر تضمین پوشش کامل‌تر هر پنج نوع بیمه اجباری متمرکز است که بازار آن به طور پایدار اما با پویایی ناکافی در حال توسعه است. با این حال، در برخی بخش‌ها، مانند بیمه اجباری شخص ثالث وسایل نقلیه، سطح ضریب نفوذ نزدیک به 100 درصد است.

از جمله مهمترین اولویت‌های «استراتژی توسعه بخش مالی برای سال‌های 2024-2026» که توسط بانک مرکزی آذربایجان تدوین شده، تضمین دیجیتالی‌سازی بخش بیمه است، زیرا اجرای نوآوری‌های فناوری اطلاعات به عنوان ابزاری ضروری برای ارائه خدمات در دسترس و با کیفیت شناخته شده است.

اولویه جبارووا، رئیس شورای نظار انجمن بیمه‌گران آذربایجان (ASA) معتقد است: «دیجیتالی‌سازی عنصر مهمی در توسعه بازار بیمه است: گسترش وسیع خدمات بیمه آنلاین، اجرای قراردادهای الکترونیکی و توسعه راه‌حل‌های خودکار، این فرآیند را برای مشتریان راحت‌تر و در دسترس‌تر کرده است. از جمله این موارد می‌توان به ارائه برنامه‌های کاربردی موبایل بهبود یافته و وب‌سایت‌های به‌روز شده، و افزایش دسترسی به خدمات با استفاده از هوش مصنوعی اشاره کرد.»

در مورد جهت‌گیری‌های آینده‌دار بازار بیمه آذربایجان، نمی‌توان از بخش کشاورزی چشم‌پوشی کرد که پوشش آن با محصولات بیمه‌ای تا همین اواخر بسیار پایین بود.

در چهارمین مجمع توسعه تجارت کشاورزی که اخیراً در باکو برگزار شد، طغرل علی‌اف، معاون رئیس بانک مرکزی، خاطرنشان کرد که بانک مرکزی قصد دارد سیستم بیمه کشاورزی را بهبود بخشد، از جمله گسترش فهرست محصولات بیمه کشاورزی، استفاده از روش‌های نوآورانه در مدیریت ریسک و در نتیجه افزایش اعتماد کشاورزان به این حوزه. به عنوان مثال، «صندوق بیمه کشاورزی» از زمان آغاز فعالیت خود، حدود 15 میلیون منات خسارت به کشاورزان و مزارع آسیب‌دیده پرداخت کرده است.

یادآور می‌شود که سازوکار بیمه کشاورزی با حمایت دولتی در آذربایجان بر اساس مدل تارسیم ترکیه (TARSİM) ایجاد شده و 50 درصد پوشش دولتی حق بیمه‌ها را پیش‌بینی می‌کند. طبق داده‌های بانک مرکزی، در سال 2024 تعداد قراردادهای بیمه کشاورزی در آذربایجان نسبت به سال قبل 9 درصد و تعداد موارد بیمه شده کشاورزی 5 درصد افزایش یافته است. 

گسترش بیمه کشاورزی به عنوان یکی از مؤثرترین راه‌ها برای کاهش ریسک‌های بخشی شناخته شده و در نتیجه مشارکت بانک‌های تجاری در تأمین مالی بخش کشاورزی را تسریع می‌کند.

انتهای پیام/