خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها- علی ستاری: الگوی موفق نظام خدمات ملی سلامت (NHS) که بر محور پزشک خانواده و نظام ارجاع استوار است، نمونه‌ای برجسته از یک سیستم سلامت کارآمد و منصفانه است و اگر ایران بتواند این مدل را به‌درستی بومی‌سازی و پیاده‌سازی کند، می‌توان شاهد کاهش چشمگیر هزینه‌های درمان، توزیع عادلانه خدمات و ارتقای سلامت عمومی بود.

پزشک خانواده حلقه اول مراقبت و اعتماد

در این مدل، پزشک خانواده مسئول اصلی مراقبت مستمر از سلامت افراد است. هر شهروند از طریق ثبت‌نام در یک مرکز خدمات جامع سلامت، تحت نظر یک پزشک عمومی قرار می‌گیرد که نقش پایش سلامت، درمان بیماری‌های اولیه و مدیریت بیماری‌های مزمن را بر عهده دارد. این پیوستگی مراقبت، امکان شناخت بهتر بیمار، پیشگیری مؤثر و درمان به‌موقع را فراهم می‌آورد.

ارجاع هدفمند و حذف رابطه مالی مستقیم

در صورت اجرای دقیق این نظام در ایران، مراجعه به پزشک متخصص تنها از طریق ارجاع پزشک خانواده انجام می‌شود. همانند مدل بریتانیا، نبود رابطه مالی مستقیم بین بیمار و متخصص، انگیزه‌های سودجویانه و اقدامات غیرضروری را کاهش می‌دهد و تمرکز بر درمان واقعی و مؤثر را تقویت می‌کند.

تخصیص عادلانه و علمی منابع تخصصی

در سیستم NHS، پس از ارجاع، سیستم متمرکز سلامت زمان و محل مراجعه به متخصص را تعیین می‌کند، نه خود بیمار. این شیوه، با حذف ترجیحات فردی بر اساس توان مالی یا روابط شخصی، به تخصیص عادلانه‌تر منابع، کاهش نوبت‌های طولانی و جلوگیری از انباشت غیرضروری در مراکز خاص کمک می‌کند. ایران نیز با پیاده‌سازی این سازوکار می‌تواند از پراکندگی و نابرابری در ارائه خدمات تخصصی جلوگیری کند.

اولویت‌بندی مبتنی بر نیاز، نه استطاعت مالی

یکی از اصول کلیدی NHS، ارائه خدمات بر اساس فوریت و ضرورت پزشکی است، نه بر مبنای قدرت پرداخت. با پیروی از این اصل در نظام سلامت ایران، می‌توان اطمینان حاصل کرد که بیماران نیازمند، در زمان مناسب به خدمات مورد نظر دسترسی خواهند داشت و عدالت درمانی تحقق خواهد یافت.

الگوبرداری هوشمندانه برای تحول سلامت ایران

الگوی بریتانیا در مدیریت پزشک خانواده و ارجاع، گواهی بر کارآمدی یک سیستم پیشگیرانه، علمی و عادلانه است. ایران با بهره‌گیری از این مدل و انطباق آن با شرایط فرهنگی و ساختاری داخلی، می‌تواند گامی اساسی در جهت کاهش هزینه‌های درمان، افزایش بهره‌وری منابع، ارتقای سلامت عمومی و تحقق عدالت اجتماعی بردارد. اجرای صحیح این نظام، نیازمند اراده سیاسی، آموزش مستمر پزشکان و اعتمادسازی در میان مردم است.

الگوی کشورهای پیشرو در نظام سلامت

صمیم ارزانی، پزشک عمومی، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به تجربیات کشورهای پیشرو در حوزه سلامت، بر اهمیت اجرای ساختارمند سیستم ارجاع پزشک خانواده در ایران تأکید کرد.

وی گفت: در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، مراجعه به پزشک متخصص بدون ارجاع از سوی پزشک خانواده نه‌تنها رایج نیست، بلکه مشمول پرداخت کامل هزینه‌ها توسط بیمار می‌شود. این در حالی است که در چارچوب سیستم ارجاع، بیماران ابتدا به پزشک خانواده مراجعه می‌کنند و در صورت نیاز، با تشخیص علمی و پزشکی، به متخصص مربوطه ارجاع داده می‌شوند.

توزیع عادلانه خدمات درمانی با کاهش هزینه‌ها

ارزانی ادامه داد: در این سیستم، ارجاع‌ها به‌صورت سیستمی و به نزدیک‌ترین متخصص دارای وقت خالی انجام می‌گیرد و بخش عمده هزینه‌ها توسط بیمه پوشش داده می‌شود. این موضوع ضمن افزایش عدالت در دسترسی به خدمات درمانی، باعث کاهش چشمگیر هزینه‌های نظام سلامت نیز شده است.

نقش کلیدی بیمه‌ها در نظارت و تأمین مالی

این پزشک عمومی با اشاره به نقش مهم بیمه‌ها در این روند افزود: بیمه‌ها باید هم تأمین‌کننده منابع مالی باشند و هم بر روند ارجاع‌ها نظارت کنند تا این فرآیند براساس ضرورت‌های پزشکی و نه صرفاً خواسته‌های شخصی بیماران صورت گیرد.

فرهنگ‌سازی، شرط موفقیت نظام ارجاع

وی در پایان بر لزوم فرهنگ‌سازی در این زمینه تأکید کرد و گفت: مردم باید بدانند که عبور از مسیر پزشک خانواده به معنای دریافت خدمات بهتر و نظام‌مندتر است، نه محدودیت در انتخاب پزشک.