زینب طالبی، مدیر مرکز تربیت مدرس حوزه‌های علمیه خواهران، در گفت‌وگو با گروه حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، به تبیین ضرورت امیدآفرینی در جامعه پرداخت و گفت: بحث امید آفرینی جامعه بحث بسیار مهمی است که هم جای بحث نظری هم بحث عملی دارد. مراد از امیدآفرینی، تقویت حس امید و خوش‌بینی و درک توانمندی این دو است. یعنی یکی اینکه آن حس امید و خوش‌بینی را در جامعه تقویت کنیم و دیگر اینکه توانمندی‌هایمان را درک کنیم. بدانیم اگر بخواهیم به اهدافمان برسیم باید کوشش و تلاش کنیم. این کوشش و تلاش کلیدواژه رسیدن به‌امید آفرینی است.

وی ادامه‌ داد: زمانی امیدآفرینی نتیجه می‌دهد و امیدبخشی و ایجاد نشاط و حس خوب به خروجی می‌رسد که با مؤلفه «ما می‌توانیم» همراه باشد و تحقق اهداف نیازمند مجاهدت و تلاش بی‌وقفه است.

مؤلفه‌های امیدآفرینی در نظام اسلامی

این پژوهشگر حوزوی با اشاره به جایگاه امیدآفرینی از دیدگاه امامین انقلاب گفت: اگر بخواهیم در کلام امام و رهبری بررسی کنیم به نظر خیلی عینی و زیبا و در عمل و سیره عملی این دو بزرگوار پیداست و توصیه می‌کنم دوستان حوزوی حتماً کلام امام و رهبری را در این زمینه ببینند. چون آنها در عرصه اجتماع به آن رسیده‌اند نه در مقام انتزاع و نظر این خیلی نکته مهمی است.

طالبی در ادامه گفت: نقش حوزوی‌ها این است که مفاهیم و آموزه‌های دینی را که آموخته‌اند به‌صورت عملی و در سبک زندگی قابل‌اجرا به مردم نشان دهند یعنی با سبک زندگی خودشان امیدآفرینی را به جامعه القا کنند. و رهبر معظم انقلاب و امام خمینی مصداق اتم این مطلب هستند. سیره عملی و نظری امام خمینی بر امیدآفرینی در جامعه بود دو فایل صوتی در این زمینه از ایشان وجود دارد که بر همه طلاب لازم است گوش بدهند و ببینند که چقدر تأثیرگذار است.

استاد حوزه علمیه قم در تشریح ابعاد نظری و عقلانیت امیدواری اظهار کرد: امام خمینی(ره) در شرح حدیث جنود عقل و جهل می‌فرمایند ناامیدی از جنود جهل است، کسی که از رحمت الهی ناامید می‌شود و کسی که نسبت به آینده خودش و نسبت به اهداف خودش ناامید است، جنود جهل و شیطان را پیروی می‌کند و در مقابل آن جنود عقل می‌شود، اگر ناامیدی از جنود شیطان باشد امیدواری به آینده از جنود عقل خواهد بود و این عقل و جهل در مقابل هم هستند.

وی افزود: امید به آینده و امیدآفرینی را در سیره عملی امام خمینی هم می‌بینیم، چیزی که باعث شد مبارزات را از همان جوانی شروع کنند همین بود که امید داشت به اینکه می‌تواند اسلام را به حاکمیت برساند. امام مبارزه را با این طرز فکر شروع کرد و یک زمان‌هایی هم‌بود که هیچ‌کس را در کنار خودشان نمی‌دیدند اما ناامید نشدند و بالاخره این تحول را در دنیا ایجاد کردند.

پژوهشگر حوزه علمیه قم ادامه‌ داد: رهبر معظم انقلاب هم همین طور هستند شما کلام رهبری را در این زمینه دقت کنید؛ نکته جالبی که رهبری در این موضوع دارند این است که می‌فرمایند؛ امید آفرینی خود فریبی نیست و امیدآفرینی به‌معنای پنهان کردن ضعف‌ها هم نیست. این دو مؤلفه از کلام رهبری خیلی قابل توجه و مهم است. اینکه شما بدانید ضعف‌ها و نقص‌هایی وجود دارد باعث می‌شود برای رفع آنها تلاش کنید؛ اگر ضعف‌ها و مشکلات را حاشا کردیم دیگران با بزرگ‌نمایی مشکلات را آن‌طور که می‌خواهند روایت می‌کنند.

امیدآفرینی چه ثمرات اجتماعی و فرهنگی می‌تواند داشته‌ باشد؟

طالبی درباره ثمرات امیدآفرینی گفت: امیدآفرینی به انسان کمک می‌کند و انرژی بسیار زیادی به او می‌دهد. اول تلاش و انگیزه انسان را زیاد می‌کند. وقتی امید دارید که به هدف می‌رسید و تلاش می‌کنید چون انگیزه دارید. دومین تأثیر امیدآفرینی تقویت تاب‌آوری است. تقویت تاب آوری یعنی اینکه در این مسیری که می‌رویم تا به هدفی برسیم می‌دانیم موانعی هم داریم و باید موانع را با صبوری برداریم مقاومت خودمان را بالا ببریم تا بتوانیم موانع را رفع کنیم. جلو مانع ایستادن و تضرع و ناله کردن که کاری را پیش نمی‌برد. اگر صبح تا شب دعا کنم و متوسل بشوم اما حرکتی برای رفع مانع نکنم فایده‌ای ندارد. امام تلاشش را کرد ایمانش را هم حفظ کرد.

وی مطرح کرد: نکته سوم بهبود سلامت روان است؛ وقتی انسان امید داشته‌باشد سلامت روان هم پیدا می‌کند. بهبود سلامت روان امر بسیار مهمی در جامعه است اما مع‌الأسف در مورد آن کار زیادی انجام نشده است. چهارم افزایش مشارکت اجتماعی؛ یعنی وقتی که در جامعه امید را ایجاد کردیم به همدیگر کمک می‌کنیم با همدیگر هم‌سویی داریم اتحاد داریم، نسبت به مشکلات با همدیگر هم‌پوشانی داریم، به‌کمک همدیگر موانع را برطرف می‌کنیم نه با تقابل کردن و جلوی همدیگر ایستادن؛ نتیجه این مشارکت اجتماعی کاهش جرم و خشونت است.

روش‌های امید آفرینی برای حوزویان

مدیر مرکز تربیت مدرس حوزه‌های علمیه خواهران در تبیین روش‌های امیدآفرینی از سوی حوزویان گفت: حوزویان هم در مباحث بنیادی و اعتقادی و هم در بحث روبنایی و آن چیزی که اجرا می‌شود و سیره عملی و اجتماعی و اجرایی جامعه است باید حرفی برای گفتن داشته‌ باشند. در مباحث مبنایی مهم‌ترین مطلب آیه شریفه آل عمران است که می‌فرماید «وَ لا تَهِنُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنین» نترسید سستی هم نکنید شما وضعتان خوب است شما برتر هستید اما این خطاب به چه کسانی است؟ آیا مخاطب حوزویان هستند؟ یا متدینین هستند؟ خیر هر کسی می‌تواند مصداق این آیه باشد اگر مؤمن هستید نه بترسید نه سستی کنید. اگر فقط نترسید ولی بنشینید و حرکتی نکنید بی فایده است باید سستی هم نکنید.

وی ادامه‌داد: بحث روبنایی‌اش این است که ما در جایگاهی که داریم کار می‌کنیم اگر می‌خواهیم امید آفرینی کنیم باید برای رسیدن به هدف خود تلاش کنیم. ما در دو نقش این وضعیت را می‌خواهیم پیاده کنیم یک نقش نقش اجرایی و سیستمی است و یک نقش نقش رسالتی و تبلیغی است. در نگاه اجرایی و سیستمی اگر در حوزه کار اجرایی می‌کنم یا در سازمانی کار می‌کنم باید به‌گونه‌ای عمل کنم و به‌گونه‌ای قانون‌سازی کنم و به‌گونه‌ای وظایفم را انجام بدهم که خروجی‌اش امید آفرینی در جامعه باشد و اولین قدم آن هم این است که در خانواده خود و سیره فردی و خانوادگی و رفتاری‌ام وضعیتی را به جامعه نشان دهم که از آن امید آفرینی برداشت شود. باید به‌گونه‌ای عمل کنیم و آن‌چنان امیدوار به هدف تلاش کنیم و موانع را برطرف کنیم که جامعه با دیدن من به آینده امیدوار شود.

طالبی در ادامه بیان روش‌های امید آفرینی گفت: درباره اینکه چگونه می‌توانیم امید را در جامعه ایجاد کنیم می‌توان گفت؛ اول اینکه در سخن گفتن دقیق و شفاف باشیم چه در رسالت تبلیغ چه در امور اجرایی مستند سخن بگوییم و قول سدید داشته‌ باشیم. یکی از روش‌های ایجاد امید در جامعه همین مطلب است که انسان شفاف و دقیق باشد و سخنش مستند باشد و به‌قول قرآن سدید حرف بزند.

استاد حوزه علمیه در ادامه بیان کرد: مطلب دیگر اینکه از افراد آسیب‌پذیر جامعه حمایت کند اگر از قشر آسیب‌پذیر جامعه و آن کسانی که ناهنجاری‌های اجتماعی از آنها صادر می‌شود؛ از آنان حمایت کنیم و جاذبه‌مان بیشتر از دافعه‌مان باشد؛ البته اگر مغرض بودن آنها ثابت بشود باید با آنها مبارزه کرد. بخش زیادی از مخاطبان ما، انسان‌های آسیب‌پذیری هستند که باید از آنها حمایت کنیم. وقتی ما ناهنجاری را در جامعه می‌بینیم مثل بی‌حجابی اولین رسالت ما این است که بتوانیم ارتباط برقرار کنیم آن‌هم ارتباط ناصحانه با محبت. با این زاویه دید که اینها قشر آسیب‌پذیر جامعه‌اند اینها اقشاری از جامعه هستند که به دلایلی مرتکب این ناهنجاری شدند.

وی تصریح‌کرد: برای این ارتباط ما باید در متن جامعه باشیم اولین راه و آخرین راه و مهم‌ترین راه همین است که بتوانیم ارتباط برقرار کنیم فاصله نیندازیم واقعاً از خودمان بدانیم مثل فرزندان خودمان بدانیم اگر همین آسیب برای فرزند خودم بود چه می‌کردم؛ آیا از خانه بیرونش می‌کردم؟ باید در آغوش خودم بگیرم و محبت کنم ممکن است کسی بگوید اینها محبت‌بردار نیستند؛ اما نخست این که این ادعا درست نیست چون اکثر آنها می‌پذیرند. دوم این که ما باید به وظیفه‌خودمان عمل کنیم ما که از پیامبر بالاتر نیستیم بر سر و روی پیامبر خاکستر می‌ریختند فردا سراغ فرد هتاک را می‌گرفتند اینها که بدتر از آن افراد دوران جاهلیت نیستند، اصلاً بدتر هم باشند، رسالت ما در این زمان همین است در این موقعیت اقتضای جامعه ما الان وظیفه ما این است که این را در کنار خودمان ببینیم نه در مقابل خودمان. وقتی در کنار خودمان دیدیم کمکش می‌کنیم.

پژوهشگر حوزه علمیه قم در تبیین روش‌های امیدآفرینی خاطرنشان کرد: از دیگر روش‌های امیدآفرینی ایجاد فرصت‌های برابر است؛ ایجاد فرصت برابر وظیفه حاکمیت است ولی برای شخص من این امکان وجود ندارد. اما می‌دانم چنین اتفاقی باید بیفتد؛ اما مسئولیتی ندارم که در حیطه مسئولیت خودم اگر فرصتی پیش آمد آن را برای همه به‌صورت برابر توزیع کنم ولی حداقل می‌توانم از این حقیقت دفاع کنم و فردی که از تبعیض‌ها گله می‌کند بگویم بله شما درست می‌فرمایید اینجا باید این‌جور باشد با هم برای درست شدن اوضاع تلاش می‌کنیم. گاهی با همین عبارت‌های بسیار بسیار ساده می‌توانیم هم‌دردی کنیم و ارتباط‌گیری درست و مؤثر را ایجاد کنیم.

ترویج فرهنگ مثبت‌نگری

طالبی درباره ترویج فرهنگ مثبت‌نگری گفت: در آموزه‌های دینی هم داریم نسبت به دیگران حسن ظن داشته‌باشید و نسبت به دیگران خوش‌بین باشید؛ مثبت‌ها را دیدن و دیگران را قضاوت نکردن و همیشه نیمه‌پر لیوان را دیدن خیلی مهم است. اگر کسی گله و شکایتی می‌کند و ناراحتی دارد دارایی‌هایش را یادآوری کنیم. و به‌امید بدهیم به اینکه با تلاش می‌توانی به هدفت برسی.

وی ادامه‌ داد: با ترویج فرهنگ مثبت‌نگری و نگاه مثبت و عدم قضاوت‌کردن دیگران عدم دخالت و تفتیش نظرات دیگران و بیان حرف‌های خوب برای آنها خواه ناخواه می‌پذیرند اهل بیت(ع) هم به ما فرموده‌اند که کلام ما را به دیگران بگویید آنها شیفته ما می‌شوند. منظور این است که وقتی حرف درست را بگوییم حتی آن کسی هم که عملکردش نادرست است حرف درست را می‌پذیرد ولو از پس خودش بر نمی‌آید که درست انجام بدهد.

استاد حوزه علمیه قم برای مقابله به حس ناامیدی در جامعه گفت: باید حس تعلق به جامعه را ایجاد کنیم؛ الان یکی از چیزهایی که باعث شده ناامیدی در جامعه ایجاد شود از بین رفتن تعلق‌خاطر به جامعه است؛ این‌قدر چیزهای دیگر را دشمن ترویج کرده و گاهی ما هم ناخواسته آب در آسیاب دشمن ریخته‌ایم که برخی باورشان شده ما هیچ هویتی نداریم همه‌چیز اینجا خراب است و ما خیلی بدبخت هستیم.

ضرورت ایجاد تکاپوی اجتماعی با کنشگری حوزویان

مدیر مرکز تربیت‌مدرس درباره نقش حوزویان در ایجاد تکاپوی اجتماعی گفت: حوزویان چه در جایگاه سازمانی چه در جایگاه فردی باید واقعاً امید بخش جامعه باشند و مهمترین عاملی که می‌تواند این امیدبخشی را به جامعه بدهد این است که بین مردم زندگی کند و جامعه را از خودش بداند بین خود و جامعه فاصله نیندازد خط‌کشی نکند تقابل ایجاد نکند.

وی ادامه داد: یک روزی ما از جامعه فاصله گرفتیم و از آن فرار کردیم به‌مرور زمان همان جامعه که از آن فرار می‌کردیم وارد خانه‌هایمان شد؛ امروز از فرزند خودت نمی‌توانی فرار کنی. اگر آن توانمندی را برای زدودن فرزندان خودمان پیدا کردیم قطعاً می‌توانیم به جامعه هم تعمیم بدهیم. جامعه هم می‌شود خانه خودمان یعنی دلسوزی که امروز برای رفع آسیب جامعه خودمان داریم از خانه خودمان شروع می‌شود.

طالبی در پایان گفت: خودمان هم باید درست عمل کنیم و درست کار کنیم و این نکته‌ای است که به نظر می‌رسد باید مسئولین حوزه ملتفت و متوجه آن بشوند و من مطمئن هستم و یقین دارم به اینکه اگر انسان با اعتماد به خدای متعال با توکل به خدای متعال با فهمیدن وظیفه‌اش و با فهم و درک اینکه این وظیفه ماست و اینکه ما می‌توانیم و می‌شود و امکانش هست می‌توانیم موفق باشیم.

انتهای پیام/