به گزارش خبرنگار فضا و نجوم خبرگزاری تسنیم، آیین گرامیداشت روز ارتباطات با حضور دکتر مسعود پزشکیان؛ رئیس جمهوری و سیدستار هاشمی؛ وزیر ارتباطات در پژوهشگاه فضایی ایران برگزار شد. در حاشیه این رویداد، پنل فضایی با عنوان "اقتصاد فضا؛ چالش‌ها و فرصت‌ها برگزار شد.

این پنل با حضور دکتر امیرحسین دوائی؛ استاد دانشگاه علم و صنعت ایران و مدیر پنل، دکتر علی صادقی نائینی؛ مشاور رئیس سازمان فضایی ایران؛ دکتر محمدرضا اسماعیلی؛ مدیرعامل مؤسسه سنجش از دور بصیر، دکتر احمد سلیمانی؛ رئیس گروه توسعه صنعت فضایی، سجاد حیدریان؛ پژوهشگر توسعه صنعت فضایی ایران و دکتر نادر مکاری؛ سرپرست معاونت‌ طراحی و تخمین مأموریت برگزار شد.

سجاد حیدریان؛ پژوهشگر توسعه صنعت فضایی ایران گفت: در بخش اقتصادی، اقتصاد صنعت فضایی حدوداً 384 میلیارد دلار برآورد شده است. بخش عمده‌ای از این رقم مربوط به اینترنت ماهواره‌ای و ماهواره‌های موقعیت‌یاب است و باقی آن به حوزه‌های دیگر اختصاص دارد.

وی افزود: یکی از بخش‌های مهم، استارت‌آپ‌های فضایی هستند که از سوی نهادهای زیستی مختلف حمایت می‌شوند. درصد زیادی از سرمایه‌گذاری‌ها در این حوزه از نوع سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC) است؛ بخشی هم از طریق وام یا گرنت‌ها و برخی دیگر از طریق ورود سرمایه‌گذاران به سهام این شرکت‌ها تأمین می‌شود.

این پژوهشگر توسعه صنعت فضایی ایران ادامه داد: در حال حاضر، حدود 342 استارت‌آپ فضایی فعال هستند و ارزش بازار سرمایه‌گذاری خطرپذیر این حوزه در آمریکا به حدود 7 میلیارد دلار می‌رسد. سال 2020، آمریکا شاهد 48 مورد سرمایه‌گذاری مهم در این زمینه بود که برخی از آن‌ها، مانند شرکت پلنت، تا 7 سرمایه‌گذار هم جذب کردند. بنابراین، جذب سرمایه‌گذار برای شرکت‌های فعال در حوزه ماهواره‌های سبک، چه در آمریکا و چه در اروپا، از اهمیت بالایی برخوردار است.

وی خاطرنشان کرد: اکنون تقریباً کل اقتصاد فضا به سمت ماهواره‌های سبک حرکت کرده است. در سال‌های اخیر اکثر پرتاب ماهواره‌‌های سبک از نوع مخابراتی بوده‌اند، بخش عمده‌ای متعلق به پروژه‌هایی مانند استارلینک است که به منظور تأمین اینترنت ماهواره‌ای طراحی شده‌اند. از سال 2020 به بعد، ماهواره‌های سبک به شکل گسترده‌ای مورد استفاده قرار گرفته‌اند. تعریف "ماهواره سبک" هم دستخوش تغییر شده و اکنون به ماهواره‌هایی با وزن بین 600 تا 1200 کیلوگرم اطلاق می‌شود.

حیدریان افزود: بیشتر پرتاب‌های این ماهواره‌ها متعلق به پروژه‌هایی مانند استارلینک و وان‌وب هستند. سهم آر.اس در پرتاب‌ها کاهش یافته و سهم ماهواره‌های مخابراتی افزایش چشم‌گیری داشته است. در سال گذشته، چین با سه پرتاب بیشتر از آمریکا، در رتبه اول قرار گرفت و آمریکا در جایگاه دوم ایستاد. کشور ما نیز با حدود 20 پرتاب در میان 10 کشور برتر دنیا قرار گرفت. در سال 2022 نیز بیشترین پرتاب‌ها متعلق به آمریکا بود. سهم ایران در آن سال فقط دو پرتاب بود که یکی از آن‌ها مربوط به ماهواره «خیام» است.

وی گفت: ماهواره خیام، که در سال 2022 پرتاب شد، در دسته ماهواره‌های سبک با وزن کمتر از هزار کیلوگرم قرار می‌گیرد. این ماهواره با مدار خورشیدآهنگ در ارتفاع 500 کیلومتری قرار گرفته و رزولوشن تصویری بهتر از یک متر است و طول عرض تصویر 12.5 در 12.5 کیلومتر است. سطح پوشش هر تصویر156 کیلومتر مربع است و مجهز به دو دوربین پن و مولتی اسپکترال است دقت تصویربرداری آن بهتر از یک متر، حدود 70 تا 80 سانتی‌متر است. تصاویر آن 16 بیتی بوده و اختلاف مکانی آن با واقعیت صد متر است و دارای ویژگی تصویربرداری استریو است.

حیدریان ادامه داد: بازگشت زمانی ماهواره خیام 17 روز یک بار است، اما در صورت نیاز به تصویربرداری سریع‌تر، این زمان می‌تواند تا چهار روز کاهش یابد. محصولات تصویری ارائه‌شده توسط پژوهشگاه برای استفاده در چرخه اقتصادی صنعت فضایی شامل محصولات پن، باندل، استریو و سوپررزولوشن هستند.

وی افزود: با فناوری سوپررزولوشن، کیفیت تصاویر تا دو برابر بهبود یافته و از حدود 70 سانتی‌متر به حدود 35 تا 45 سانتی‌متر رسیده‌اند. این فناوری با استفاده از فیلترهای خاص، تصاویر را شارپ و گویا می‌کند. ما با استفاده از ماهواره خیام توانسته‌ایم پوشش سراسری کشور را تأمین کنیم و این تصاویر را در اختیار شرکت‌هایی قرار دهیم که بتوانند ارزش افزوده‌ای به آن‌ها اضافه کنند. این تصاویر در قالب سبدی از محصولات به مشتریان ارائه می‌شود.

این پژوهشگر توسعه صنعت فضایی ایران گفت: یکی دیگر از ویژگی‌های مهم ماهواره خیام، توانایی تصویربرداری استریو است. با اینکه دو دوربین ندارد، اما می‌تواند با زاویه 25 درجه اختلاف، دو تصویر بگیرد و حالت استریو ایجاد کند. برخی از شرکت‌های بزرگ مانند Maxar علاوه بر خدمات ماهواره‌ای، خدمات پهپادی نیز ارائه می‌کند و پژوهشگاه فضایی در تلاش است با استفاده از بخش خصوصی زنجیره تامین تصاویر ماهواره‌ایی به همراه پهپاد را مانند کشورهای پیشرو در اختیار کاربران قرار دهد

وی افزود: ما با استفاده از داده‌های ماهواره خیام، مدل سه‌بعدی از مناطقی مانند مازندران و شمال کرج تهیه کرده‌ایم. دقت این مدل در کرج حدود 10 تا 15 متر و در مازندران تا 5 متر است. این داده‌ها برای مسیریابی پهپادها در مناطق شهری و ناهموار می‌تواند استفاده شود و همچنین برای قائم کردن تصاویر نقش کلیدی دارند.

حیدریان افزود: ماهواره خیام با همکاری شرکت‌های همکار پژوهشگاه، در زمینه تهیه مدل‌های ارتفاعی دیجیتال (DEM) از شهرهای مختلف نیز وارد عمل شده است. برای مثال، در محدوده شهر یزد، کاربران می‌توانند تمام ساختمان‌ها را انتخاب و سلکت کنند و عملیات نقشه‌برداری و شناسایی تغییرات کاربری را انجام دهند. در همین راستا، موفق شدیم نقشه‌ کاربری اراضی را برای بخش‌هایی از منطقه ماهدشت کرج در سال‌های 2023 و 2024 تهیه کنیم؛ منطقه‌ای که به‌تدریج از بافت کشاورزی به بافت مسکونی تغییر کاربری می‌دهد.

وی ادامه داد: در پروژه جی نف که رئیس‌جمهور بر آن تأکید داشتند نیز، تا آنجا که ممکن بود همکاری کردیم. در این پروژه، برای دو مورد از شیت‌های استان مازندران و در خراسان جنوبی دو پارسل مپ، تهیه کردیم و در اختیار شرکت پست قرار دادیم.

حیدریان گفت: یکی از پروژه‌های دیگر مربوط به سازمان ثبت اسناد است که در آن، تصاویر ماهواره‌ای بومی را برای آن‌ سازمان تهیه می‌کنیم؛ برخی از این تصاویر با زاویه خاصی هستند که آن‌ها را اصلاح کرده و به کاربران تحویل می‌دهیم.

وی تصریح کرد: با توجه به وجود پروژه‌های عمرانی متعدد در کشور و هزینه‌های سنگین آن‌ها، سازمان برنامه‌وبودجه نیازمند پایش دقیق پروژه‌هاست. ما نیز داده‌هایی را در اختیارشان قرار می‌دهیم و در تهیه نقشه‌های مقیاس 1:5000 می‌توانیم فعلاً کمک کنیم. البته برای این کار نیاز به داده‌های نقطه کنترل زمینی و مدل ارتفاعی داریم که یا باید مستقیماً آن‌ها را تهیه کنیم، یا از سازمان‌ها دریافت کنیم.

این پژوهشگر توسعه صنعت فضایی ایران افزود: با توجه به باندهای متعدد ماهواره خیام، امکان شناسایی مرزهای کشاورزی، ارزیابی باروری زمین‌های کشاورزی، مدیریت و کنترل سدها و نیز بررسی خسارات ناشی از سیل و زلزله وجود دارد. ماهواره خیام داده‌های مربوطه را در اختیار شرکت‌ها و سازمان‌های امدادی قرار داده است.

وی ادامه داد: با برخی شرکت‌های خصوصی در زمینه سه‌بعدی‌سازی سیلاب نیز همکاری کرده‌ایم. برای مثال، در یکی از محدوده‌های استان لرستان، با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، پهپادی و مدل‌سازی سه‌بعدی، منطقه مورد نظر را تحلیل و بازسازی کردیم.

حیدریان اضافه کرد: در بحث شناسایی آتش‌سوزی جنگل‌ها در مناطق مختلف کشور نیز ماهواره مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین در حوزه محیط‌زیست، با توجه به باندهای خاص، ماهواره توانایی تشخیص لکه‌های نفتی، به‌ویژه در خلیج‌فارس را دارد و در سایر مناطق نیز با استفاده از داده‌های موجود کاربرد پیدا کرده است.

وی بیان کرد: در زمینه فرونشست زمین نیز، داده‌هایی در حال پردازش داریم. همچنین در حوزه صنعت و معدن، برای شناسایی سازه‌های خاص از جمله ساختارهای دایره‌ای شکل، از این تصاویر استفاده شده و می‌شود.

حیدریان گفت: در تصاویر ماهواره‌ای که از سایر مناطق جهان در اختیار داریم، سعی داریم هم‌راستا با سیاست‌های کلان و برای بهبود وضعیت اقتصادی در بخش فضایی، داده‌های موردنیاز را با همکاری کشورها و سازمان‌های مختلف تهیه کنیم.

وی تأکید کرد: یکی از مزیت‌های بزرگ کشور ما در حال حاضر، در اختیار داشتن ماهواره خیام است که تلاش می‌کنیم از آن به بهترین شکل ممکن در پروژه‌های مختلف از جمله پروژه‌های مربوط به سازمان ثبت، مدیریت بحران و... بهره ببریم.

پژوهشگر توسعه صنعت فضایی ایران در پایان گفت: در حال حاضر، برخی از فعالیت‌ها را به‌صورت داخلی انجام می‌دهیم و بخشی دیگر از فعالیت ها را شرکت ها در غالب برون‌سپاری انجام می‌دهند پژوهشگاه فضایی با توجه به رویکرد استفاده از بخش خصوصی در تلاش است در بخش های که بخش خصوصی قدرت و دانش لازم را برای انجام پروژه ها دارد به هیچ عنوان ورود نکرده و از ظرفیت این شرکت ها استفاده کند.

انتهای پیام/