خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: هفته گذشته دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در حالی برای دومین بار راهی منطقه جنوب خلیج فارس شد که به گواه نشریه معتبر «نیویورکر» تنها دستآورد آن جذب «دلارهای نفتی» برای اقتصاد و صنایع نظامی آمریکا بود. اعضای شورای همکاری خلیج فارس که با تنظیم اسناد چشم انداز سعی دارند تصویری متفاوت از خود نشان دهند، حضور ترامپ در پایتخت‌های خود را فرصتی برای تقویت پایه‌های پادشاهی و جذب فرصت‌های جدید اقتصادی می‌بینند! این تصور درحالی میان حکام عرب وجود دارد که اساسا سرمایه گذاران خارجی میل زیادی برای آوردن پول‌های خود به صحراهای خشک منطقه حجاز ندارند و بیشتر به دنبال جذب سرمایه از این منطقه هستند. این موضوع در جریان نشست مشترک ترامپ و اعضای شورای همکاری خلیج فارس به روشنی قابل مشاهده بود. شاید به همین دلیل ترامپ با انجام مقایسه مضحک میان وضعیت سیاسی- زیست محیطی ایران با کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس سعی داشت تا تصویری متفاوت از این کشورهای بیابانی و خشک منطقه به نمایش بگذارد. برهمین اساس در ادامه این گزارش تحلیلی به این سوال پاسخ دهیم که قراردادهای میلیارد دلاری کشورهای حوزه خلیج فارس با آمریکا، چه دستاورد ویژه‌ای برای منطقه غرب آسیا به همراه داشته است؟

کاسبی ترامپ در خلیج فارس!

دونالد ترامپ در نخستین سفر خاورمیانه‌ای خود پس از بازگشت به کاخ سفید، در روزهای ۱۳ الی ۱۶ می از پادشاهی عربی سعودی، قطر و امارات بازدید کرد. در این سفر مارکو روبیو وزیر خارجه، پیت هگزث، وزیر دفاع، هاوارد لوتنیک وزیر بازرگانی، سوزی وایلز رئیس دفتر رئیس جمهور، اسکات بسنت، وزیر خزانه داری و ایلان ماسک مالک شرکت تسلا نیز رئیس جمهور آمریکا را همراهی کردند.

تا پیش از انجام این سفر حجم تجارت خارجی آمریکا با اعضای شورای همکاری خلیج فارس به ۱۸۰ میلیارد دلار رسیده بود. در جریان این سفر اما قراردادهایی به ارزش ۶۰۰ میلیارد دلار با عربستان سعودی و توافقاتی به ارزش ۲۴۳ میلیارد دلار با قطر به امضا رسید. ترامپ در آخرین ایستگاه سفر منطقه‌ای خود، موفق به امضای قرار داد ۲۰۰ میلیارد دلاری با امارات عربی متحده در حوزه هوش مصنوعی، هوافضا، انرژی و دیگر بخش‌های صنعتی شد. پیش از این در جریان سفر طحنون بن زاید به واشنگتن، منابع غربی از سرمایه گذاری ۱.۴ تریلیون دلاری اماراتی‌ها در آمریکا خبر داده بودند. در نهایت طبق اعلام کاخ سفید دونالد ترامپ سفر خود به خاورمیانه را با مجموع تعهدات سرمایه‌گذاری به ارزش یک تریلیون دلار به پایان رساند. عمده توافقات به امضا رسیده در حوزه ترانزیت، هوش مصنوعی، هواپیمازی، فضایی، معادن، بهداشت و آموزش پزشکی بوده است.

در حوزه نظامی نیز ترامپ توانست قراردادهای قابل توجهی با کشورهای عرب منطقه به امضا برساند. پس از پایان دیدار دوجانبه محمد بن سلمان و ترامپ، سند «شراکت اقتصادی راهبردی» میان آمریکا و سعودی به امضا رساندند. دیگر سند به امضا رسیده در جریان این دیدار، امضای یادداشت «توسعه به‌روزرسانی نیروهای مسلح سعودی» بود.

در این مراسم یادداشت توسعه و به روزرسانی نیروهای مسلح سعودی از سوی شاهزاده خالد بن سلمان، وزیر دفاع سعودی و پیت هگست همتای آمریکایی او امضا شد. همچنین طرفین قرارداد تسلیحاتی به ارزش ۱۴۲ میلیارد دلار به امضا رساندند. در جریان دیدار هیات‌های آمریکایی- قطری در دوحه نیز قرار داد خرید ۱۶۰ هواپیمای بوئینگ به ارزش ۲۰۰ میلیارد دلار به امضا رسید. همچنین مقامات دفاعی آمریکا و قطر توافقنامه‌های نظامی جدیدی به امضا رساندند. این توافق برای خرید هواپیماهای نظامی پیشرفته، از جمله پهپادهای ام‌کیو-۹ ریپر و یک قرارداد ۱ میلیارد دلاری برای سیستم‌های ضد پهپاد «Fixed Site-LIDS» بوده است. رقم درج شده در این قرارداد دفاعی۳ میلیارد دلار است.

شاید کمتر ناظر بیرونی بتواند واقعیت‌های جاری در روابط میان کشورهای عربی و آمریکا در درک نکند. در حالی که حکام عرب منطقه دائما در گیر «معمای امنیت» از سوی تهدیدات داخلی- خارجی هستند، آمریکا را به عنوان شریکی بزرگ می‌بینند که می‌تواند در بزنگاه خطر سلطنت و بقا آن را تضمین کند. این تصویر برساخته که در جریان سقوط حکام منطقه در انقلاب های عربی و حمله نیروهای مقاومت یمن به مراکز حیاتی سعودی- امارات بارها شکسته شد، به نظر می‌رسد دیگر اعتبار گذشته را نداشته و در بازار کشورهای عربی خریدار ندارد. سیاست «موازنه مثبت» اعضای شورای همکاری خلیج فارس در چنین لحظه‌ای متولد می‌شود. دقیقا به همین دلیل ترامپ در جریان سفر به کشورهای عربی بار دیگر جایگاه امنیتی واشنگتن را برای کشورهای عربی احیا کرده و خود را در نقش ناجی آنها در برابر تهدیدات بیرونی، به‌ویژه ایران و اعضای شبکه مقاومت نشان داد. در این بستر، برخی تحلیلگران معتقدند که آمریکایی‌ها با نشان دادن حدی از اختلاف با اسرائیل قصد دارند تا دامنه این تضمین امنیتی را برای کشورهای عربی گسترش دهند.

هیاهو برای هیچ!

فارغ از یک تریلیون دلاری که ترامپ از صندوق توسعه دولتی کشورهای عربی برداشت کرد، سوال کلیدی آن است که حضور رئیس جمهور آمریکا در جنوب خلیج فارس، چه دستآوردی برای مردم خاورمیانه داشته است؟ در سال‌های اخیر واشنگتن از طریق تقویت اعضای شورای همکاری خلیج فارس و اسرائیل قصد داشته است تا محور اقتصادی-سیاسی- امنیتی جدیدی با هدف مهار بازیگران تجدیدنظر طلبی همچون چین، روسیه و ایران ایجاد کند. به صورت همزمان اما آمریکایی‌ها با الصاق انواع اتهامات به ایران و محور مقاومت سعی کردند تا فرآیند تخریب شمال خلیج فارس را با ابزارهایی همچون تحریم، تروریسم، جنگ و غیره با سرعت تکمیل نمایند. سرنوشت عراق، سوریه و لبنان نشان دهنده نگاه مخرب آمریکایی‌ها در خصوص آینده است. اگر این سیاست به خوبی درک نشود، آنگاه تعریف‌های غیرواقعی ترامپ از کشورهای عرب خلیج فارس یا برداشته شدن تحریم‌های سوریه تحت حکومت الشرع به عنوان دستآورد برای مردم منطقه نمایش داده خواهد شد! قریب به ۱۶ سال آمریکا با کمک ترکیه، اسرائیل و کشورهای عرب محافظه کار، سوریه را تبدیل به میدان جنگ داخلی و تحریم کرد تا سرانجام وضعیت سیاسی در منطقه شامات را تغییر دهد. حال با حاکم شدن مخالفان مسلح و تروریست‌ها بر دمشق، ترامپ به درخواست «محمد بن سلمان» تصمیم گرفته است تا به محاصره سوریه جدید پایان دهد! حال در ازای لطف (!) «پادشاه ترامپ» به «جولانی»، سوریه باید آماده پیوستن به پیمان ابراهیم و دادن امتیاز دائمی میادین انرژی خود به قدرت‌های غربی، به ویژه آمریکا باشد.

نتیجه

شکست اخیر بزرگ‌ترین ارتش جهان از مجاهدان یمنی نشان دهنده آن است که حکام منطقه بر روی «اسب بازنده» قمار کردند. در حالی که دستگاه پروپاگاندای غرب سعی دارد تا بمب‌افکن‌های راهبردی «بی-۲»، جنگنده‌های نسل پنجم «اف-۳۵» و ناوهای هواپیمابر را به عنوان ماشین‌های جنگی شکست ناپذیر نشان دهد، اما واقعیت آن است که ارتش آمریکا در میدان عمل تنها قدرت بازیگر نیست و این امکان وجود دارد که سیاست جنگی آنها در برخی جبهه‌ها با شکست مواجه شود. آنچه مسلم به نظر می‌رسد آن است که اگر آمریکا نمی‌تواند از دارایی‌های راهبردی خود در منطقه به شکل کامل دفاع کند، بنابراین به صورت برجسته‌تری آنها امکان دفاع از امنیت و منافع کشورهای عرب منطقه را ندارند. حال باید منتظر ماند و دید که «کالای امنیت» مانند عطرهای فرانسوی قابل خرید است یا آنکه بار دیگر نتیجه قراردادهای فوق تنها موجب شروع چرخه ای دیگر از بی ثباتی در منطقه خواهد شد.