به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، بنیاد ملی علم ایران در راستای حمایت از پژوهش‌های راهبردی و توسعه زیرساخت‌های علمی کشور، امکان دسترسی پژوهشگران و صنایع ایرانی به آزمایشگاه‌های سینکروترون را تسهیل می‌کند. این اقدام با توجه به نیازهای ملی و الگوهای موفق بین‌المللی در استفاده از این فناوری پیشرفته صورت می‌گیرد.

سینکروترون، نوعی شتاب‌دهنده ذرات حلقوی است که با استفاده از میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی، تابش الکترومغناطیسی تولید می‌کند. این تابش، که به نور سینکروترون معروف است، امکان مطالعه ساختمان مولکولی و تغییرات سلولی در واکنش‌های شیمیایی را فراهم می‌کند و در زمینه‌های مختلفی از جمله فیزیک، پزشکی، صنعت، زیست‌شناسی و باستان‌شناسی کاربرد دارد.

دسترسی به آزمایشگاه‌های سینکروترون به دلیل رقابت فشرده و هزینه‌های بالا، برای پژوهشگران ایرانی چالش‌برانگیز است. پذیرش طرح‌ها در این آزمایشگاه‌ها بسیار سخت بوده و در برخی موارد، از هر ۱۰ درخواست، تنها یک مورد پذیرفته می‌شود.

بر همین اساس، در جلسه شورای علمی بنیاد ملی علم ایران که در تاریخ ۳۰ فروردین ۱۴۰۴ برگزار شد، شرایط حمایت مالی از طرح‌های پذیرفته شده در آزمایشگاه‌های سینکروترون دنیا به تصویب رسید. این حمایت مالی به پژوهشگران ایرانی کمک می‌کند تا از انجام پژوهش‌های خود در این زمینه محروم نشوند.

حمایت مالی از طرح‌های پذیرفته شده در آزمایشگاه‌های سینکروترون دنیا

طرح‌های پیشنهادی معمولا در دو بازه زمانی در سال برای سینکروترون‌ها ارسال می‌شوند و پس از داوری توسط کارگروه بین‌المللی، طرح‌های برگزیده انتخاب می‌شوند. تیم پژوهشی معمولاً شامل سه تا چهار پژوهشگر با تخصص‌های مختلف است و مدت زمان آزمایش بین ۷۲ تا ۹۶ ساعت به طول می‌انجامد.

بنیاد ملی علم ایران سالانه از ۱۰ تا ۱۲ طرح پژوهشی پذیرفته شده در سینکروترون‌های دنیا حمایت خواهد کرد. طرح‌های مورد حمایت باید با اولویت‌های بنیاد مانند انرژی‌های نو، علوم پزشکی، نانوفناوری، محیط‌زیست و امنیت غذایی همسو باشند یا با نیازهای صنعتی کشور ارتباط مستقیم داشته باشند.

میزان بودجه مورد نیاز برای حمایت از طرح‌های پژوهشی حوزه سینکروترون

بدیهی است که هزینه سفر به کشورهای مختلف متفاوت بوده و هزینه تهیه نمونه نیز بسته به نوع آزمایش متغیر است. بودجه مورد نیاز برای حمایت از هر طرح (شامل ۳ پژوهشگر) مطابق جدول زیر است.

کارگروه داوری و نظارت بر این طرح‌ها به صورت مستقل و از افرادی انتخاب می‌شوند که تجربه و تخصص کافی در این حوزه را داشته‌باشند چرا که این طرح‌ها یک بار تحت داوری بین‌المللی قرار گرفته و از بین ده‌ها طرح ارسالی و در رقابت سخت، در آزمایشگاه‌های اروپایی پذیرفته شده‌اند. همچنین، بودجه مورد نیاز برای طرح در حدود شصت میلیارد ریال در سال است.