به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مهتاب رضیئی، دبیر ستاد جمعیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در نشست صمیمانه با دانشجویان که شب گذشته در غرفه این ستاد در نمایشگاه بین‌المللی کتاب برگزار شد، با ابراز نگرانی نسبت به وضعیت جمعیت ایران، هشدار داد: کشور در حال "بسته شدن پنجره جمعیتی" است و با بحرانی جدی مواجه خواهد شد.

رضیئی با اشاره به اینکه مسئله جمعیت یک موضوع تکراری نیست، تأکید کرد: روزها و سال‌های پیش روی ایران بسیار مهم هستند. به طوری که اگر روند فعلی ادامه پیدا کند، ایران در سال 1430 کشوری با جمعیت 45 میلیون نفر خواهد بود؛ موضوعی که به راحتی نمی‌توان از آن گذشت.

دبیر ستاد جوانی جمعیت با ابراز تأسف از اینکه 25 درصد از خانواده‌های ایرانی تک‌فرزند هستند، به وضعیت نگران‌کننده تهران اشاره کرد و گفت: متأسفانه 30 درصد از خانواده‌های در شهر تهران که جمعیتی حدود 4 میلیون نفر را تشکیل می‌دهند، خانواده‌هایی با یک فرزند هستند. این افراد در پنجره جمعیتی قرار دارند و می‌توانند با به دنیا آوردن فرزند دوم کمک کنند که کشور ایران از این بحران یا سیاهچاله جمعیتی نجات پیدا کند.

او تصریح کرد: این نرخ عدد 30 درصدی در تهران که شامل 4 میلیون نفر می‌شود، بسیار قابل توجه است و از ابعاد مختلف باید مورد توجه قرار گیرد.

رضیئی عوامل متعددی را در بروز تک‌فرزندی دخیل دانست و گفت: مهمترین مسائل که می‌تواند باعث بروز تک‌فرزندی در بین خانواده‌ها شود، تغییر سبک زندگی و تغییر اولویت‌هاست. حرکت به سرعت به سمت زندگی مدرنیته و ظهور فردی‌گرایی در سطح زندگی است.

او با اشاره به تغییر اولویت‌های زنان ایرانی، افزود: در گذشته زنان ایرانی اولویت اول‌شان ازدواج و مادر شدن بود، اما اولویت‌ها در حال حاضر تغییر کرده‌اند. اولویت اول این است که وارد دانشگاه شوند، اولویت دوم شغل داشتن و تمکن مالی است و اینکه کنشگر اجتماعی باشند و در نهایت بعد از اینکه کرسی‌ها را به دست آوردند، به فکر ازدواج و مادر شدن می‌افتند.

او با اشاره به بالا رفتن سن ازدواج، گفت: تغییر نگرش‌هایی باعث شده که امروز شاهد رویداد تک‌فرزندی در خانواده‌ها باشیم، این اتفاق در صورت تداوم می‌تواند آسیب‌های جدی برای جامعه ما به همراه داشته باشد.

دبیر ستاد جوانی جمعیت با انتقاد از سیاست‌های کاهش جمعیت در دهه‌های گذشته، تأکید کرد: سیاست کاهش جمعیت در دهه 60 به مدت طولانی ادامه پیدا کرد. از دهه 60 با شعار "فرزند کمتر زندگی بهتر" وارد این رویداد شدیم. در واحدهای تنظیم خانواده‌های اجتماعی در کشور، موضوع تک‌فرزندی تبدیل به یک موضوع نهادینه و ملکه ذهن خانواده‌ها شد و شیوه زندگی برای جوانان تغییر کرد.

او ادامه داد: به این ترتیب بود که ازدواج و فرزندآوری کم رونق شد و سبک زندگی خانواداگی دچار تغییر شده و خانواده کارکرد اجتماعی خود را از دست داد. در نهایت شاهد هستیم که موضوع چند فرزندی به حاشیه رانده می‌شود.

سایه سیاست‌های کاهش جمعیت بر سر جمعیت ایران

در ادامه این نشست، ناصر بابایی، روانشناس و استاد دانشگاه قرآن و حدیث، در تحلیل علل کاهش جمعیت و تک‌فرزندی در ایران، ضمن اشاره به اثرات مخرب سیاست‌های کاهش جمعیت دهه 60، از "اپیدمی تنبلی" و گرایش به خودشیفتگی به عنوان عوامل مؤثر دیگر در این زمینه نام برد.

بابایی به موفقیت سیاست‌های کاهش جمعیت در دهه‌های گذشته اشاره کرد و گفت: متأسفانه در این سیاست‌ها توانستیم به هدف خود در کاهش جمعیت برسیم.

او در ادامه به مشکلات اقتصادی و دغدغه‌های مالی خانواده‌ها به عنوان یکی از دلایل اصلی کاهش فرزندآوری اشاره کرد و گفت: در گفت‌وگو با مردم به این نتیجه می‌رسیم که داشتن فرزند مستلزم آن است که فرد دارای امکاناتی باشد تا به فرزندان خود رسیدگی کند. در شرایطی که کشور دچار بحران اقتصادی است، دشوار است که به راحتی اثرات برنامه کاهش جمعیت را خنثی کرد.

این روانشناس با تأکید بر اهمیت ایجاد زیرساخت‌های حمایتی برای مادران شاغل، تصریح کرد: فراهم بودن امکاناتی مانند مهد کودک در محل کار، یکی از الزامات داشتن فرزند برای مادران شاغل است. برخورداری از چنین امکاناتی در جامعه، زمینه را برای رشد جمعیت فراهم خواهد کرد.

بابایی در بخش دیگری از صحبت‌های خود، به "اپیدمی تنبلی" به عنوان عامل دیگری در کاهش جمعیت اشاره کرد و گفت: در حال حاضر ما با یک اپیدمی تنبلی مواجه هستیم. برای انجام هر کاری، انرژی یا اراده انجام وجود ندارد و یا بسیار کم است.

استاد دانشگاه قرآن و حدیث، موضوع "خودشیفتگی" را نیز در این زمینه حائز اهمیت دانست و افزود: نسخه‌ای از خودشیفتگی به نوعی در افراد وجود دارد. این موضوع به معنی توهین نیست، اما اصطلاحی است که به عنوان یک ویژگی شخصیتی در تمام افراد وجود دارد. این موضوع باعث می‌شود ما دست به برخی اقدامات نزنیم.

او با اشاره به رواج نگهداری حیوانات خانگی، آن را مصداقی از همین خودمحوری دانست و گفت: آوردن حیوان خانگی زحمت دارد، اما حیوان خانگی بر خلاف فرزند، تمام توجه به صاحب خود دارد، در حالی که فرزند اینگونه نیست.

بابایی با اشاره به استفاده از کلماتی مانند "گرامیداشت" و "بزرگداشت" در جامعه، نتیجه گرفت: جامعه به سمت خودمحوری پیش می‌رود. تمام این نکات در کنار یکدیگر، ما را به این نتیجه می‌رسانند که در شرایط فعلی و بر اساس مفهوم خودشیفتگی، دست به اقداماتی می‌زنیم که منطبق بر موضوع جوانی جمعیت نبوده و نقطه مقابل آن است.

انتهای پیام/