به گزارش گروه حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، دین اسلام به‌عنوان آخرین دین آسمانی با بعثت پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌ به جوامع انسانی عرضه و نیاز به مبلغ و رهبری برای ابلاغ و تبیین اصول این دین احساس شد. رسالت پیامبر در این راستا و پس از آن، امامت به‌عنوان تداوم خط رسالت در جهان‌بینی شیعی مطرح است. در دوران رسالت و امامت، تمامی مسئولیت‌ها بر عهده پیامبر و ائمه اطهار (علیهم‌السّلام) بود که با توجه به شرایط زمانی و مکانی، در تحقق اهداف اسلامی و گسترش معارف دینی فعالیت می‌کردند. پس از این دوران، با توجه به آیه «وَ ما کانَ الْمُؤْمِنُونَ لِیَنْفِرُوا کَافَّةً...»، لزوم هجرت به مراکز علمی برای آموزش معارف دینی مطرح شد.

با توجه به سیره عملی پیامبر و امامان که افراد را به‌عنوان تداوم‌بخش خط رسالت معرفی کرده‌اند، مسئولیت آموزش و نشر معارف دینی بر عهده عالمان دینی قرار گرفت. بنابراین، اهداف حوزه و سازمان روحانیت شیعه همان اهدافی است که در دوره‌های حضور معصومان (علیهم‌السّلام) پیگیری می‌شد. اگرچه این اهداف به‌صورت مدون در منابع نوشته نشده، اما می‌توان آن‌ها را به‌طور منطقی در موارد زیر خلاصه کرد:

اهداف معرفتی و آموزشی

یکی از اهداف مهم در شکل‌گیری سازمان روحانیت شیعه، شناخت مبانی و آموزه‌های دینی و آموزش مدرسان و مبلغان در علوم اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) بوده است. حوزه به‌عنوان نهادی آموزشی در سطح عالی، مسؤولیت تربیت نیروهای فکری جامعه را بر عهده دارد. این نهاد، افرادی شایسته تربیت می‌کند تا به‌عنوان مبلغ دینی، احکام و مسائل را به مردم منتقل کنند و در علوم اسلامی تدریس و تحقیق نمایند. مراکز علمی، تنها نهادهایی هستند که افراد آموزش‌های اسلامی لازم را در آنجا فرا می‌گیرند.

حوزه علمیه شیعه در عصر غیبت نیز به همین منظور فعالیت داشته و از جمله مهم‌ترین اقدامات آن، شناخت و آموزش اصول اعتقادی و آموزه‌های دینی در بغداد با ریاست شخصیت‌هایی چون شیخ مفید، سید مرتضی و شیخ طوسی بوده است.

 اهداف تبلیغی و دفاع از ارزش‌های اسلامی

پس از شناخت آموزه‌های دینی، تبلیغ صحیح دین به دیگران یکی از اهداف اصلی تشکیلات دینی است. دانشمندان و شاگردان حوزه پس از آشنایی با آموزه‌های دینی، به‌عنوان مبلغان دینی به سرزمین‌های اسلامی اعزام می‌شوند تا معارف دینی را به مردم منتقل کنند. مراکز علمی نبوی و امامان معصوم (علیهم‌السّلام) هزاران شاگرد تربیت کردند تا به نشر معارف دینی بپردازند. روحانیت و عالمان دینی در عصر غیبت، با برنامه‌های تبلیغی و دفاعی به ترویج مبانی و ارزش‌های دینی ادامه داده‌اند.

اهداف تربیتی و اخلاقی

حوزه و تشکیلات دینی به‌دنبال ترویج اخلاق و معنویت و مبارزه با فساد و فحشا هستند. اسلام از آغاز به‌دنبال انسان صالح، رشد اخلاقی و تکامل علمی بشر بوده است. در تاریخ تشکیلات دینی، پیامبر و امامان معصوم (علیهم‌السّلام) همواره در پی جذب افراد مستعد و آموزش مبانی دینی به آن‌ها بودند. پس از عصر غیبت صغری، صدها فقیه و مجتهد در بغداد تربیت شدند تا اهداف تربیتی خود را در جامعه پیاده کنند.

اهداف علمی و کلامی

رسیدگی به نیازهای دینی و فقهی شیعیان و پاسخگویی به پرسش‌ها و شبهات عقیدتی، از وظایف حوزه‌های علمی شیعه بوده است. یکی از دلایل پیدایش سازمان روحانیت شیعه، نیازهای درونی جامعه شیعه و پاسخگویی به مسائل کلامی پس از عصر غیبت صغری بود. علما و فقهای دینی با جمع‌آوری و تدوین احادیث و آغاز فعالیت‌های آموزشی، مراکز آموزشی را ایجاد کردند تا به مسائل فقهی شیعیان پاسخ دهند. هجرت طلاب و علما از مناطق مختلف به بغداد و نجف و تألیف آثار متعدد، نشان‌دهنده هدف ایجاد تسهیلات در رسیدگی به امور مذهبی شیعیان بوده است.

شیعیان که پیش از این پاسخ‌های شرعی خود را از امامان معصوم (علیهم‌السّلام) دریافت می‌کردند، از این تاریخ به بعد به علمای دینی مراجعه کردند. بدین ترتیب، انجام این مسؤولیت تنها در قالب حوزه و ایجاد مرکزی برای تربیت افراد و تشکیل تشکیلات دینی ممکن بود. آنان همچنین در پاسخ به شبهات و اعتراض‌های عقیدتی تلاش‌های زیادی انجام دادند.

انتهای‌پیام/