خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: تنها چند روز پس از سفر دکتر پزشکیان به باکو و دیدار هیئت ایرانی با مقامات جمهوری آذربایجانی رسانه های منطقه ای خبر دادند که «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی قصد سفر به باکو را دارد و پر واضح است که هدف از این سفر تداوم روند سیاست موازنه حضور و تقویت جایگاه مهم صهیونیستها در نزدیکی مرزی با ایران است.

سفری پنج روزه (نسبتاً طولانی) نتانیاهو با برنامه ای پرتراکم که شامل دیدار و گفتگوهایی در زمینه های نظامی، انرژی، تجارت و امنیت منطقه‌ای میشود و برنامه های فرعی دیگری نیز دارد که از آن جمله میتوان به حضور در مقبره «آلبرت آقارونوف» یهودی تبار در خیابان شهدای باکو که در نبرد شوشا و در سال ۱۹۹۲ طی جنگ اول قره باغ کشته شده بود و اجرای مراسم شبات (شنبه یهودیان) و دیدار با رهبران جامعه یهودیان جمهوری آذربایجان، بازدید از کنیسه ها و محل سکونت یهودیان کوهستانی که جزو مناطق تاریخی محسوب میشود نیز گنجانده شده است.

اما مناسب است بدانیم که خانواده «علی‌اف» در دوران بحران زده آذربایجان در اوایل دهه ۱۹۹۰ به مسند قدرت تکیه زدند و این حضور در راس حاکمیت تاکنون ادامه داشته است. نکته مهم این مقال درخصوص سیاست خارجی باکو خواهد بود که براساس سیاست توازن با نگاهی همه جانبه و همچنین براساس منفعت طلبی پایه گذاری کردند و راهبردهای مختلفی را بعنوان ریز راهبرد در برنامه های لحاظ داشته اند، از جمله سعی در بازپس گیری بخش هایی از مناطق اشغال شده (قره‌باغ) و ایجاد تمامیت ارضی متمرکز با اقتدار تحت حمایت توان نظامی که البته این مهم امکان پذیر نخواهد بود مگر با بهره گیری از انواع مساعدت های کشورهای دیگر.

اعمال انواع فشارها و ایجاد و ساخت بحران ها برای کشورهای منطقه و مخصوصاً همسایه به منظور خوش خدمتی برای برخی همپیمانان (ترکیه و رژیم صهیونیستی) و همچنین برای کاهش قدرت کشورهای مهم و تاثیر گذار که موجبات ایجاد فضای باز و امنی برای باکو و مهمانان ناخوانده حاضر در آن خواهد شد. از جمله این اقدامات می‌توان به بحران سازی ها در روسیه و ایران اشاره کرد.

اتصال و بهره برداری به منابع انرژی مهم منطقه ای با استفاده از پیوستن به تفکرات پان‌ترکیسم و حتی همراهی در پروژه های اروپایی که موجبات فراهم آمدن این امکان را برای باکو ایجاد کرده است.

اعمال فشار بر اکثریت جامعه کشور جمهوری آذربایجان که همانا شیعیان این سرزمین باشند و در همین راستا تصرف آداب و سنن و فرهنگ غنی ایران زمین به منظور ایجاد یک پیشینه هویتی و تاریخی و همچنین بسط و تبلیغ اسلام سیاسی با مدلی که دیگر همپیمانان وی در حال انتشار آن هستند از جمله کشور ترکیه و تاکید فراوان بر خوی ملی گرایی بدون عقلانیت.

همچنین نیز تلاش های حاکمیت را برای تداوم حکمفرمایی خاندان علی اف و سرکوب مخالفان در همه ابعاد و سطوح را نمی توان نادیده گرفت. حکومتی که بالغ بر ۳۵ سال بر این سرزمین حکومت کرده است.

اما نباید فراموش کرد که تئوریسین های جمهوری آذربایجانی در پایان جنگ دوم قره باغ تلاش داشتند تا با ایجاد تغییراتی در سیاست خارجی بر میزان نفوذ و قدرت خود در منطقه و در بین همسایگان خود بیفزایند اما اقداماتی از قبیل: ایفای نقشی همراه برای غرب و شرق بمنظور بهره بردن در منافع و ایجاد ثبات در تداوم حاکمیت خاندان علی اف. این روش را ما پیشتر توسط ترکیه شاهد بودیم که با استفاده از راهبرد همراهی همزمان با شرق و غرب سعی در حل بحران های متعدد اقتصادی و سیاسی داخلی داشتند.

در همین راستاست که ما شاهد ایجاد تغییراتی در سیاست های منطقه ای باکو هستیم و برقراری روابط و دیدارها با مقامات ایرانی و همچنین کاهش اندکی در روابط با تل آویو و آنکارا را نیز در چارچوب همین تغییرات می‌تواان بررسی کرد. باکو با سنجش توان بالای جمهوری اسلامی ایران چه در تقابلات با دشمنان خود و چه در همراهی با همپیمانان خود به این نتیجه رسیده است که همراهی با قدرت برتر منطقه ای منافع بیشتری را میتواند برای آنها ایجاد کند.

از سوی دیگر باکو به خوبی شرایط نابسامان رژیم اشغالگر را سنجیده و می داند شرط بندی بر روی اسب بازنده اقدامی خطاست و نمی تواند بر رژیمی اتکا کند که سرتاسر آن را بحران فرا گرفته است. رژیمی بحران زده که تاب تحمل سفر ریاست جمهور ایران به باکو را نداشته و سریعاً تدارک سفری چند روزه را برای احیای روابط تل آویو و آنکارا دیده است. اینگونه اقدامات عجونلانه و منفعلانه حاکی از ضعف در بخش های مختلف حاکمیت هاست، زیرا کشور مقتدر بدون هراس از دیدارها و تعاملات دیگر کشورها سعی در پیاده‌سازی دکترین کلی نظام خود را دارند و همچنین راهبردهای جنبی خارجی و داخلی خود را نیز با انجام تغییراتی با شرایط موجود همسان سازی خواهند کرد.

عماد نجار، تحلیلگر مسائل بین‌المللل