اهمیت عفاف در زندگی فردی و اجتماعی، بر کسی پوشیده نیست. فرد عفیف، از آرامش و طمأنینه درونی برخوردار است و با حفظ حریم‌های اخلاقی، از آسیب‌های روحی و روانی مصون می‌ماند. در سطح اجتماع نیز، گسترش عفاف، موجب تحکیم بنیان خانواده، کاهش آسیب‌های اجتماعی و ارتقای سلامت اخلاقی جامعه می‌شود.

در آموزه‌های دینی، به ویژه در اسلام، عفاف جایگاه ویژه‌ای دارد و به عنوان یکی از مهم‌ترین فضائل اخلاقی، مورد تأکید قرار گرفته است. قرآن کریم، مؤمنان را به حفظ فروج و چشم‌پوشی از نامحرم دعوت می‌کند و پاداش‌های عظیمی برای عفیفان وعده می‌دهد.

امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام، در کلامی حکیمانه، به مقایسه میان مجاهد شهید و فرد عفیف می‌پردازند و اهمیت عفاف را اینگونه بیان می‌فرمایند:

"ما المُجَاهِدُ الشَّهِیدُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَعْظَمِ أَجْرًا مِمَّنْ قَدَرَ فَعَفَّ؛ لَکَادَ العَفِیفُ أَنْ یَکُونَ مَلَکًا مِنَ المَلائِکَةِ."

" یعنی کسى که در راه خدا جهاد کند و شهید شود، اجرش بزرگ‌تر از کسى نیست که بتواند گناه کند و عفت ورزد، انسان پاکدامن نزدیک است که فرشته اى از فرشتگان خدا شود."

در این حدیث، امام علیه‌السلام، به این نکته ظریف اشاره می‌کنند که اگرچه جهاد در راه خدا و شهادت، از بالاترین درجات قرب الهی است، اما عفت ورزیدن در شرایطی که گناه برای انسان مقدور و فراهم است، فضیلتی بس عظیم‌تر دارد. چرا که مجاهد، با دشمن ظاهری مبارزه می‌کند، در حالی که فرد عفیف، با دشمن درونی خود، یعنی هوای نفس و خواهش‌های شیطانی، به نبرد می‌پردازد.

توضیح این نکته ضروری است که جهاد و شهادت در راه خدا، از ارکان اساسی دین مبین اسلام است و همواره مورد تأکید و سفارش قرار گرفته است. هدف امام علیه‌السلام از این مقایسه، هرگز کم‌اهمیت جلوه دادن جهاد نیست، بلکه ایشان قصد دارند به این حقیقت اشاره کنند که مبارزه با نفس و غلبه بر امیال شیطانی، چه اندازه دشوار و ارزشمند است.

امام علیه‌السلام در پایان این حدیث، با بیانی لطیف و شاعرانه، مقام عفیفان را تا مرتبه فرشتگان الهی ارتقا می‌دهند. این تعبیر، نشان از آن دارد که فرد عفیف، با حفظ پاکی و طهارت خود، به مقام قرب الهی نائل می‌شود و به صفات فرشتگان، که موجوداتی مبرا از هرگونه گناه و پلیدی هستند، نزدیک می‌گردد.

بنابراین، شایسته است که همه ما، با الگو قرار دادن سیره و سخنان ائمه اطهار علیهم‌السلام، در مسیر کسب فضیلت عفاف گام برداریم و با حفظ پاکی و طهارت خود، در ساختن جامعه‌ای سالم و اخلاقی، سهیم باشیم.