با توجه به گستردگی شکلی و محتوایی که در علوم مختلف به ویژه علوم انسانی وجود دارد،‌ تاکنون از این فناوری استفاده بهینه و کاربردی صورت نگرفته، لذا حل مسائل روز و یا مرتبط با آن رشته را با چالش‌هایی مواجه کرده است؛ چرا که ذهن انسان دارای محدودیت‌هایی است؛ از این جهت نیاز به ذهن‌های فناورانه‌ای است تا بتوان شبکه مفاهیم را با ارائه داده‌های مناسب به سیستم، به یکدیگر متصل کرده و نتیجه نهایی را در کوتاه‌ترین زمان ممکن در اختیار محقق قرار داد. 

این مسئله در در دیدار اخیر جمعی از نخبگان و استعدادهای برتر علمی کشور با رهبر معظم انقلاب مورد تأکید معظم‌له قرار گرفت و فرمود: من پیشنهاد می‌کنم یکی از مسائلی که مورد تکیه و توجّه و تعمیق واقع می‌شود، مسئله‌ی هوش مصنوعی باشد که در اداره‌ی آینده‌ی دنیا نقش خواهد داشت؛ حالا یا در معاونت علمی رئیس‌جمهور یا در دانشگاه باید کاری کنیم که ما در دنیا حدّاقل در [بین] 10 کشور اوّل در مورد هوش مصنوعی قرار بگیریم که امروز نیستیم؛ امروز کشورهایی که درجه‌ی اوّل در مسئله‌ی هوش مصنوعی هستند، حالا غیر از آمریکا و چین و مانند اینها که در رده‌های بالا هستند، بعضی از کشورهای آسیایی هم هستند، بعضی کشورهای اروپایی هم هستند [اما] ما نیستیم؛ البتّه کشورهای آسیایی ظاهراً بیشتر هم هستند؛ در آن ده‌ رتبه‌ی اوّل، تعداد کشورهای آسیایی بیشتر است. باید کاری کنیم که حدّاقل به 10 کشور اوّل دنیا در این مسئله برسیم.

در گفت‌وگویی که با حجت‌الاسلام محمدعلی قدس‌پور مدیر مؤسسه  تولید سیستم‌های خبره و هوشمند داشتیم، به تأثیر و کاربرد و کارکرد فناوری هوش مصنوعی در زمینه توسعه فهم آیات و روایات و نیز کاربردی کردن آن در حوزه علوم انسانی پرداختیم. 

وی که فارغ‌التحصیل رشته مهندسی الکترونیک از دانشگاه سمنان است، انگیزه اصلی خود از ورود به حوزه و دانشگاه را پر کردن خلأ فناورانه و نرم‌افزاری این دو عرصه معرفی می‌کند و معتقد است تا زمانی که حوزه و دانشگاه از فناوری هوش مصنوعی استفاده نکنند، بسیاری از چالش‌های نظام به ویژه در عرصه علوم انسانی برطرف نخواهد شد و به این ترتیب حوزه و دانشگاه نمی‌توانند رسالت اصلی خود را انجام دهند.  

حجت‌الاسلام قدس‌پور در ذکر نمونه‌ای از کارکرد هوش مصنوعی در حوزه تفسیر قرآن گفت: یکی از کارهای مهمی که قرآن انجام می‌دهد، ارتباط‌دهی مفاهیم است. ما در ظاهر متوجه پیچیدگی‌های آنها نمی‌شویم. ارتباط رگ‌برگی قرآن به قدری پیچیده است که باید از هوش مصنوعی در راستای کشف ارتباط مفاهیم و اتصال آنها به یکدیگر بهره بگیریم. علامه طباطبایی بخشی از این ارتباطات را سعی کرد در قالب تفسیر قرآن به قرآن کشف کند.  حالا اگر سیستم خبره‌ و ماشینی داشته باشیم که بتواند موضوع و محمولات قرآنی را  تشخیص دهد و بین آنها ارتباط برقرار کند و آنجا که لازم است، استنتاج انجام دهد،‌ نیازها را می‌توانیم از دل این نتایج استخراج کنیم. این مسئله همان غفلتی است که حوزه و دانشگاه انجام داده است.

قسمت اول این مصاحبه را در ادامه می‌بینید.