به گزارش خبرنگار مهر، غلامرضا گودرزی شامگاه شنبه، در نشستی که با رؤسای دانشگاه‌های تهران و در استانداری تهران و در حضور محمدصادق معتمدیان استاندار تهران برگزار شد، از برنامه‌ریزی برای اجرای سرشماری سال ۱۴۰۵ به شیوه «ثبت‌مبنا» خبر داد؛ مدلی که به گفته او، برای نخستین‌بار در کشور اجرا می‌شود و ایران را در زمره کشورهای پیشرو در نظام‌های نوین سرشماری قرار خواهد داد.

رئیس مرکز آمار ایران با اشاره به ابعاد این تحول آماری گفت: سرشماری ۱۴۰۵ قرار است به شکل ثبت‌مبنا انجام شود؛ اقدامی بزرگ و بی‌سابقه در نظام آماری کشور که ایران را در کنار کشورهای پیشرفته‌ای قرار می‌دهد که سال‌هاست از این روش استفاده می‌کنند.

او تأکید کرد: اهمیت این تحول، تنها به جنبه‌های فنی و آماری محدود نمی‌شود.

وی افزود: اجرای سرشماری ثبت‌مبنا، صرفه‌جویی قابل توجهی در هزینه‌های دولت به همراه خواهد داشت. در عین حال، این روش بسیاری از چالش‌ها و مشکلات جدی سرشماری‌های سنتی را برطرف می‌کند.

دانشگاه‌ها؛ ستون اصلی سرشماری نوین

رئیس مرکز آمار ایران نقش دانشگاه‌ها را در موفقیت این طرح «حیاتی» توصیف کرد و گفت: تجربه نشان داده است که هیچ سرشماری بزرگی، به‌ویژه سرشماری ثبت‌مبنا، بدون اتکا به ظرفیت علمی دانشگاه‌ها به نتیجه نمی‌رسد. ما به کمک اساتید و دانشجویان نیاز جدی داریم تا بنیه علمی این سرشماری تقویت شود.

به گفته گودرزی، روش سرشماری ۱۴۰۵ ترکیبی خواهد بود و بخشی از داده‌ها به‌صورت آزمایشی و میدانی گردآوری می‌شود.

او افزود: در این مسیر، دانشجویان و اساتید رشته‌های مرتبط، به‌ویژه جمعیت‌شناسی و علوم آماری، نقش کلیدی دارند. تجربه سرشماری کشاورزی به ما نشان داد که حضور نیروهای دانشگاهی در میدان، کیفیت آمار را به‌طور چشمگیری ارتقا می‌دهد.

استفاده از هوش مصنوعی در نظام آماری

گودرزی با اشاره به تحولات جهانی در حوزه آمار رسمی گفت: امروز بسیاری از سرشماری‌های دنیا مبتنی بر فناوری‌های نوین و به‌ویژه هوش مصنوعی انجام می‌شود. دانشگاه‌ها در این زمینه می‌توانند کمک بزرگی به ما بکنند؛ چه در سطح ملی و چه در سطح استان‌ها.

او افزود: در تهران، به‌واسطه ظرفیت علمی بالای دانشگاه‌ها، فرصت ویژه‌ای برای پرداختن به موضوعات مهمی مانند مهاجرت، تحولات جمعیتی و الگوهای سکونت وجود دارد. این موضوعات نیازمند تحلیل‌های عمیق علمی است که بدون مشارکت دانشگاه‌ها ممکن نیست.

رئیس مرکز آمار ایران با تأکید بر اینکه سرشماری ثبت‌مبنا می‌تواند نقطه عطفی در نظام آماری کشور باشد، گفت: اگر سرشماری ۱۴۰۵ به‌صورت ثبت‌مبنا اجرا شود، سه اتفاق مهم رخ خواهد داد؛ نخست، کاهش چشمگیر هزینه‌ها و تبدیل آن به یک عدد رسمی و قابل اتکا، دوم، تحول بنیادین در نظام آماری کشور و سوم، حرکت به سمت سرشماری‌های کوتاه‌دوره، یک‌ساله یا دوساله.

به گفته او، در این صورت دیگر فاصله‌های ۱۰ ساله برای شناخت تحولات جمعیتی معنا نخواهد داشت و داده‌های جمعیتی کشور به‌صورت مستمر و دقیق در دسترس قرار می‌گیرد.

گودرزی در بخش دیگری از سخنان خود به ضرورت گسترش دامنه آمارهای رسمی اشاره کرد و گفت: مرکز آمار ایران تاکنون بیشتر با شاخص‌های اقتصادی شناخته شده، در حالی که باید بتوانیم آمارهای رسمی حوزه‌های اجتماعی، فرهنگی و علمی را نیز به‌صورت نظام‌مند تولید کنیم.

او افزود: این موضوع نیازمند همکاری نزدیک با وزارت علوم و اخذ مصوبات لازم از شوراهای مرتبط است تا بتوانیم شاخص‌های جامع‌تری از وضعیت جامعه ایرانی ارائه دهیم.

سرشماری ۱۴۰۵؛ آزمونی ملی

رئیس مرکز آمار ایران در پایان با قدردانی از همکاری دانشگاه‌ها و دستگاه‌های اجرایی تأکید کرد: سرشماری ۱۴۰۵ یک پروژه صرفاً آماری نیست، بلکه یک آزمون ملی برای گذار به حکمرانی داده‌محور است. تحقق این هدف، بدون همراهی دانشگاه‌ها، اساتید و دانشجویان ممکن نخواهد بود.

او ابراز امیدواری کرد که با تبیین دقیق این رویکرد در فضای دانشگاهی، زمینه برای اجرای موفق یکی از مهم‌ترین پروژه‌های آماری تاریخ کشور فراهم شود.