محمدهادی مهدی‌نیا در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه در علم مدیریت بحران، مخاطرات به دو دسته کلی طبیعی و انسان‌ساخت تقسیم می‌شوند، اظهار کرد: سیل، زلزله، فرونشست و رانش زمین در زمره مخاطرات طبیعی قرار می‌گیرند و در کنار آن‌ها، تغییرات اقلیمی، خشکسالی و آلاینده‌های شیمیایی نیز از مهم‌ترین تهدیدهای محیطی محسوب می‌شوند.

وی افزود: از سوی دیگر، شهر به‌عنوان بزرگ‌ترین مصنوع ساخت بشر، بیشترین میزان مواجهه و آسیب‌پذیری را در برابر این مخاطرات دارد.

وی با تأکید بر پیوند میان شهرسازی و کاهش مخاطرات طبیعی افزود: شهرسازان همواره به این موضوع اندیشیده‌اند که شهرها چگونه باید طراحی شوند تا در صورت وقوع مخاطرات طبیعی، کمترین آسیب را متحمل شوند. همین دغدغه باعث شده در سال‌های اخیر، نوعی وفاق علمی و دانشگاهی میان شهرسازی و مدیریت مخاطرات شکل بگیرد.

شهر تاب‌آور؛ رویکردی نوین در شهرسازی

مدیر گروه شهرسازی دانشکده هنر و معماری دانشگاه مشهد ادامه داد: امروز در ادبیات تخصصی شهرسازی از مفهومی به نام شهر تاب‌آور یا بازگشت‌پذیر یاد می‌شود. ما نمی‌توانیم جلوی وقوع مخاطرات طبیعی را بگیریم و این پدیده‌ها به‌هرحال رخ می‌دهند. کاری که می‌توانیم انجام دهیم، کاهش آسیب‌پذیری و کوتاه‌کردن زمان بازگشت شهر به شرایط عادی پس از بحران است. شهری تاب‌آور است که بتواند در کوتاه‌ترین زمان ممکن، خود را بازیابی کند.

مهدی‌نیا تصریح کرد: شهرسازی تاب‌آور، بیشترین هماهنگی را با اهداف کاهش ریسک و آسیب‌پذیری دارد و باید به‌عنوان یک رویکرد اصلی در برنامه‌ریزی شهری مورد توجه قرار گیرد. 

وی با بیان اینکه یکی از ابزارهای کلیدی برای سنجش میزان تاب‌آوری شهرها، نقشه‌های ریسک یا خطرپذیری است، بیان کرد: این نقشه‌ها نشان می‌دهند که بخش‌های مختلف شهر تا چه اندازه در برابر مخاطرات طبیعی و انسان‌ساخت تاب‌آور هستند. اگر بخواهیم تاب‌آوری شهری مشهد را بررسی کنیم، اولین گام تهیه همین نقشه‌هاست. 

عضو هیات علمی گروه شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد با بیان اینکه تاکنون نقشه‌های خطرپذیری به‌صورت جامع و یکپارچه برای شهر مشهد تهیه نشده است، خاطر نشان کرد: پژوهش‌های موردی برای برخی مناطق یا مخاطرات خاص انجام شده، اما یک نقشه جامع که کل شهر را پوشش دهد وجود ندارد. 

مهدی‌نیا با اشاره به وضعیت زیرساخت‌های شهری مشهد، به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار و حاشیه‌ای، تصریح کرد: بر اساس اطلاعات موجود، بسیاری از مناطق حاشیه شهر در برابر زلزله به‌شدت ناایمن هستند. وقوع زلزله‌ای با بزرگی بیش از ۵ ریشتر و مدت‌زمان بیش از یک دقیقه به‌ویژه در بافت‌های فرسوده و کم‌برخوردار می‌تواند تخریب گسترده‌ای ایجاد کند؛ در این زمینه، دستگاه‌ها و نهادهای مسئول باید مداخلات ویژه و هدفمند داشته باشند. 

وی با بیان اینکه نبود قانون یا آیین‌نامه مشکل اصلی در حوزه ایمنی ساختمان‌ها، نیست، تصریح کرد: از نظر قانون‌گذاری و آیین‌نامه‌های فنی، مشکل جدی نداریم. چالش اصلی در اجرای این آیین‌نامه‌هاست.

مدیر گروه شهرسازی دانشکده هنر و معماری دانشگاه مشهد با تأکید بر ضرورت پرداختن به تاب‌آوری شهری عنوان کرد: ایران از نظر خطر زلزله و تغییرات اقلیمی نیز جزو کشورهایی است که بیشترین تغییرات را تجربه می‌کند. بنابراین، در ضرورت پرداختن به موضوع تاب‌آوری شهری هیچ تردیدی وجود ندارد. در دنیا تجربیات ارزشمندی در این حوزه وجود دارد. دانشگاه‌ها می‌توانند مجرای انتقال این تجربیات از طریق همکاری‌های بین‌المللی باشند. 

مهدی‌نیا با بیان اینکه مقایسه وضعیت ایران به لحاظ مواجهه با بلای طبیعی با کشورهای توسعه‌یافته چندان امیدوارکننده نیست، خاطر نشان کرد: در کشورهای توسعه‌یافته، میزان تلفات در مناطق زلزله‌خیز بسیار کمتر است. زیرساخت‌های شهری به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که بلافاصله پس از بحران، شهر به وضعیت عادی بازمی‌گردد.

عضو هیات علمی گروه شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد در پایان تصریح کرد: ما هیچ‌گاه نمی‌توانیم بگوییم شهری صددرصد در برابر مخاطرات طبیعی ایمن است. هدف اصلی، کاهش میزان آسیب‌هاست و نقطه شروع این مسیر، تهیه نقشه‌های جامع خطرپذیری و برنامه‌ریزی مبتنی بر آن‌هاست.

انتهای پیام