خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: شیوع کرونا و سوق یافتن مجالس ترحیم در استان چهارمحال و بختیاری از مساجد و حسینیه‌ها به سمت آرامستان‌ها رویه‌ای بود که پس از رفع کامل خطرات این ویروس منحوس در برخی شهرها از جمله در مرکز استان پابرجا ماند و برپایی این مجالس در فضای آرامستان‌ها با آسیب‌ها و مشکلات برای صاحبان عزا و خانواده‌های متوفیان همراه بوده و گلایه‌های جدی مردمی را در پی داشته است. حذف پذیرایی ناهار و شام، محدودسازی بنرها و پارچه نوشته‌ها، محدودسازی پذیرایی در مساجد به صرف چای، خرما و شربت و حذف تاج گل در کنار برخی مطالبات دیگر در این پویش‌های عمومی از سوی مردم مطالبه شده است.

این مشکلات در حالی ظهور و بروز یافته است که آموزه‌های دینی بر مراعات حال بازماندگان و صاحبان عزا توصیه داشته‌اند تا جایی که تأکیداتی وجود دارد مبنی بر اینکه تا سه روز دود از منزل متوفی برای پخت و پز بلند نشود. به‌علاوه، مراسم ترحیم باید هدفمند و دارای بخش‌های محتوایی روشنگرانه و آموزنده باشد که در این زمینه نیز غفلت جدی وجود دارد.

در یکی دو سال اخیر پویش‌های مردمی متعددی در سراسر استان چهارمحال و بختیاری مبنی بر ساماندهی مجالس ترحیم و پرهیز از تشریفات و تجملات و بدعت‌ها راه‌اندازی شده است. این مطالبات مردمی مسئولان را بر آن داشت تا پیگیر این موضوع شوند و اخیراً نیز بسته ساماندهی مجالس ترحیم و مداحان ترحیم‌خوان در دستور کار نهادهای مربوط قرار گرفته و اجرایی شده است؛ برای آگاهی از این مطالبه مردمی و روند پیگیری آن، گفتگوهایی با مسئولان انجام شده است که با هم می‌خوانیم.

همراهی مردم و مسئولان برای انتقال مجالس ترحیم به مساجد

حجت‌الاسلام والمسلمین حمید باقرزاده در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به طرح ساماندهی مجالس ترحیم در مرکز استان و برگزاری جلسات با مسئولان استانی، اظهار کرد: در این راستا ساماندهی و سطح‌بندی مداحان ترحیم‌خوان در دستور کار قرار گرفت که از زمان آغاز اجرای این طرح در استان از اول آذرماه، حق‌الزحمه آنان نیز بر اساس سطح یک و دو پرداخت می‌شود.

معاون فرهنگی، آموزشی و پژوهشی اداره‌کل تبلیغات اسلامی چهارمحال و بختیاری با ذکر اینکه بر اساس این طرح باید همه مراسم‌های ترحیم به مساجد و حسینیه‌ها بازگردد، ادامه داد: همچنین جلساتی با متولیان و دست‌اندرکاران چندین مسجد شهر که قابلیت میزبانی از محافل ترحیم را دارند، بحث و تبادل نظر و رایزنی شد و خوشبختانه همکاری و همراهی کامل ائمه جماعات و هیئت امناها وجود دارد.

باقرزاده ممنوعیت استفاده از ابزارآلات موسیقی را از دیگر الزامات طرح ساماندهی عنوان کرد و ادامه داد: مداحان ترحیم‌خوان در این راستا توجیه شدند و هرگونه تخطی از این مصوبات در صورت جدی نگرفتن تذکرها، برخورد قانونی مراجع ذیصلاح را در پی خواهد داشت.

وی تصریح کرد: استفاده از باندهای قوی و سیستم صوتی آزاردهنده در آرامستان شهرکرد ممنوع شده است و صاحبان عزا می‌توانند از سیستم صوتی نیم‌باند برای پوشش جمعیت خودشان استفاده کنند تا از بروز آلودگی صوتی آزاردهنده برای دیگر مراسم احتمالی ترحیم در این مکان جلوگیری شود.

باقرزاده تأکید کرد: تمامی مصوبات به تأیید همه اعضا رسیده است که ضمانت اجرایی و نظارت بر حُسن عمل به آن از سوی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان چهارمحال و بختیاری رصد و پیگیری می‌شود تا در صورت مشاهده هرگونه تخطی، وارد عمل شود.

موفقیت طرح ساماندهی مجالس ترحیم مستلزم همراهی مردم است

معاون فرهنگی اداره‌کل تبلیغات اسلامی چهارمحال و بختیاری با یادآوری اینکه اجرای یک‌ماهه این طرح خوشبختانه رضایت‌بخش بوده است، افزود: بااینحال برای اجرای کامل و ثابت آن نیازمند همراهی و همت همگانی خصوصاً اهتمام خود مردم هستیم تا شاهد برپایی این مجالس به بهترین شکل در مساجد و حسینیه‌ها باشیم.

باقرزاده با بیان اینکه تحمیل هزینه‌های گزاف غیرضروری به مجالس ترحیم حقیقتاً یک بدعت بزرگ است، توضیح داد: این‌گونه بدعت‌ها باعث آسیب می‌شود و مداحان ترحیم‌خوان نیز باید طبق سطح‌بندی و تعرفه‌های تعیین شده هزینه دریافت کنند.

وی با تصریح اینکه این طرح به صورت آزمایشی در شهرستان شهرکرد اجرا می‌شود، یادآور شد: اگر این طرح در شهر شهرکرد و شهرهای تابعه شهرستان با موفقیت عملیاتی شود، ساز و کار آن در اختیار دیگر شهرستان‌ها نیز آغاز خواهد شد تا شاهد کاهش این تشریفات آزاردهنده و خسته کننده در مجالس ترحیم در سراسر استان باشیم.

باقرزاده بیان کرد: تجربه کرونا و اجبار نسبت به برپایی مجالس جشن عروسی به صورت محدود که کاهش تشریفات و تجملات را در پی داشت منجر به ثبت بیشترین ثبت ازدواج‌ها شد پیداست که بسیاری از مردم با تشریفات و هزینه‌های گزاف مراسم عروسی یا ترحیم موافق نیستند.

وی با تصریح اینکه چشم و هم چشمی حقیقتاً یک جاهلیت مدرن است، افزود: بسیاری از بدعت‌ها هیچ پیشینه و سابقه‌ای در فرهنگ و سنت ایرانی اسلامی ما ندارند که لازم است با همت مردم و مسئولان از رواج این بدعت‌ها جلوگیری شود.

باقرزاده با تأکید بر اینکه آرامستان باید القا کننده فضای حزن و اندوه و عبرت باشد، توضیح داد: بروز و ظهور بدعت‌ها و تشریفات عجیب و غریب در این فضا به دور از عقلانیت بوده و باعث شده که افراد فضایی آزاردهنده و دردسرساز قرار گیرند و به نظرم اینها مصداق جاهلیت مدرن است که باید برای حل آن قدم برداشته شود.

ظهور تشریفات بدعت‌آمیز در مجالس ترحیم

معاون فرهنگی اداره‌کل تبلیغات اسلامی چهارمحال و بختیاری اظهار کرد: تا زمانی که خود مردم پای کار نیایند و جلوی این دست تشریفات بدعت‌آمیز را نگیرند، نهادهای حاکمیتی نمی‌توانند کاری از پیش ببرند لذا لازم است مردم خودشان پای کار بیایند.

باقرزاده ادامه داد: در این راستا از رسانه‌ها انتظار می‌رود که به این مطالبه عمومی را ضریب دهند و به گوش همگان برسانند و پیگیر باشند تا صاحبان عزا بتوانند بدون دغدغه رنج و غم از دست دادن عزیزشان را بر دوش بکشند و مراسمی شایسته برگزار کنند.

معاون فرهنگی، پژوهشی و آموزشی اداره‌کل تبلیغات اسلامی چهارمحال و بختیاری با تأکید بر اینکه ترحیم‌خوانانی که مبالغ هنگفت اخذ می‌کنند طبق مصوبه حق اجرا در مجالس ترحیم در شهرکرد را ندارند، افزود: صاحبان عزا که این قسم ترحیم‌خوانان را به مجلس خود دعوت کنند، از سوی فراجا و مراجع قضائی مؤاخذه و اعمال قانون می‌شوند.

باقرزاده با بیان اینکه تمامی مصوبات طرح ساماندهی مجالس ترحیم ضمانت اجرایی دارند، تصریح کرد: دادستانی، نیروی انتظامی و سایر نهادهای نظارتی، امنیتی، انتظامی و قضائی بر روند اجرای طرح نظارت دارند و در صورت مشاهده تخلف، بر طبق ضوابط قانونی وارد عمل می‌شوند.

ساماندهی و سطح‌بندی مداحان ترحیم‌خوان

حمیدرضا توسلی در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به مطالبه مردمی مبنی بر ساماندهی و سوق دادن مجالس ترحیم به مساجد و حسینیه‌ها و نیز ساماندهی ترحیم‌خوانان، اظهار کرد: در این راستا جلسات متعددی با حضور مسئولان استانی و شهرستانی و نیز جلساتی با مداحان ترحیم‌خوان برگزار شد و این بسته در شورای تأمین و شورای فرهنگ عمومی مطرح و به تصویب رسید.

مسئول شورای عالی ستایشگری استان چهارمحال و بختیاری با ذکر اینکه بسیاری از مردم از شیوه برگزاری مجالس ترحیم در آرامستان شهرکرد گله‌مند بودند، ادامه داد: در این راستا، مقرر شد مجالس ترحیم در مرکز استان از آرامستان‌ها به مساجد و حسینیه‌ها سوق پیدا کند. همچنین جلسات هماهنگی با ائمه جماعات و هیئت امنای مساجد برای آماده‌سازی این اماکن برگزار شد.

توسلی با اشاره به جزئیات گلایه‌های مردمی نسبت به برگزاری مجالس ترحیم در آرامستان، افزود: گلایه مردم این بود که اجرای همزمان چند ترحیم‌خوان در آرامستان و صدای بلند و گوش‌خراش بلندگوها باعث ایجاد آلودگی صوتی و گلایه مردم شده بود و مطالبات جدی برای ساماندهی این وضعیت با سوق دادن مجالس به سمت مساجد وجود داشت.

این مداح اهل بیت (ع) در چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: همچنین پارکینگ آرامستان شهرکرد پاسخگوی حجم بالای خودروها نبود و مردم در این زمینه نیز با مشکلاتی مواجه بودند، ضمن اینکه فضای آرامستان ظرفیت برگزاری ۱۰ تا ۱۵ مجلس ترحیم به صورت همزمان نبود.

توسلی با ابراز امیدواری از همراهی مردم و مسئولان نسبت به انتقال محافل ترحیم از آرامستان به مساجد و حسینیه‌ها در شهرکرد، بیان کرد: این امیدواری وجود دارد که این برنامه‌ها به مساجد بازگردد و مداحان ترحیم‌خوان نیز نسبت به محتوا و کیفیت اجراهای خود اهتمام لازم را داشته باشند.

تدوین چارچوب اجرای مداحان ترحیم‌خوان

مسئول کانون مداحان استان چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: یک چارچوب و اساسنامه برای مداحی در محافل ترحیم مشخص شده که شامل مداحی‌های بختیاری نیز می‌شود. در این چارچوب، تمایز و تفاوت مداح از خواننده مشخص و بر لزوم حضور مداح در مجالس ترحیم تأکید شده است.

توسلی ادامه داد: متأسفانه برخی ترحیم‌خوانان در برخی مناطق استان از تلاوت قرآن یا ذکر روضه و مصیبت اهل بیت (ع) در مجالس ترحیم غفلت می‌کنند یعنی این افراد به جای مداحی به خوانندگی یا اجرا و مدیریت برنامه می‌پردازند. در حالی‌که احادیث و روایات اسلامی نسبت به ذکر نام و یاد اهل بیت (ع) و تلاوت کلام وحی در این محافل اکیداً سفارش داشته‌اند که این مهم باعث شادی روح مرحوم و تسلی دل بازماندگان می‌شود.

وی یادآور شد: معمولاً این خوانندگان و مجریان مجالس ترحیم قیمت نجومی از مردم دریافت می‌کنند که این نیز محل گلایه مردمی بود لذا مقرر شد سقف پرداخت به مداح ترحیم‌خوان بر طبق مبلغ تعیین شده جدید باشد و همه این مهم را رعایت کنند.

مصوبات لازم‌الاجرای طرح ساماندهی مجالس ترحیم

اکبر شاهوردی، سرپرست سازمان مدیریت آرامستان‌های شهرداری شهرکرد در خصوص آغاز اجرای طرح ساماندهی مراسم ترحیم در آرامستان بهشت رحمت از اول آذرماه، اظهار کرد: در ماه‌های اخیر به دلیل تعدد مراسم و استفاده غیرمتعارف از سیستم‌های صوتی و مداحی‌های با سبک‌های متنوع، آرامستان از فضای آرام و معنوی فاصله گرفته بود که این موضوع نارضایتی شهروندان و زائران قبور را به دنبال داشت.

شاهوردی افزود: در پی درخواست‌های مردمی و برگزاری جلسات کارشناسی با مشارکت دستگاه‌های اجرایی مرتبط، بسته جدید ساماندهی مراسم تدوین شد که از به‌صورت دقیق اجرا می‌شود.

وی در خصوص مفاد طرح ساماندهی، بیان کرد: مداحان در زمان مراسم ترحیم در جوار تربت درگذشتگان فقط مجاز به استفاده از سیستم صوتی یک نیم باند با صدای متعارف هستند؛ همچنین صاحبان متوفی و مداحان مجاز به استفاده از هر گونه آلات موسیقی در محیط آرامستان نیستند.

شاهوردی تصریح کرد: استفاده از سیستم صوت در زمان تغسیل و تکفین در جوار ساختمان غسالخانه و ورود هرگونه خودرو با تجهیزات و سیستم صوتی الحاقی و گسترده برای مداحی و نیز استفاده از هرگونه آلات موسیقی مانند ساز، دهل، نی و … ممنوع است و از ورود این تجهیزات به آرامستان جلوگیری خواهد شد.

وی استفاده از اسلحه و اقدام به تیراندازی در محیط آرامستان را ممنوع اعلام کرد و گفت: این ضوابط با رویکرد حفظ آرامش عمومی و ایجاد فضایی مناسب برای قرائت دعا، ذکر و زیارت تدوین شده است و رعایت آن برای همه خانواده‌های داغدار، مجریان مراسم و مداحان الزامی است.

شاهوردی بیان کرد: مداحان ترحیم‌خوان اصلی مراسم و ترحیم‌خوانان میهمان که در فهرست اسامی معرفی شده و برگه معرفی‌نامه از اداره کل تبلیغات اسلامی نباشند، مجاز به حضور برای مداحی در مراسمات خواهند بود.

سرپرست مدیریت آرامستان‌های شهرکرد یادآور شد: در صورت عدم رعایت مقررات، موضوع از طریق مراجع انتظامی و قضائی پیگیری خواهد شد چرا که حقوق شهروندان و حرمت این مکان خط قرمز سازمان است.

شاهوردی ابراز امیدواری کرد: با اجرای این طرح و احداث سالن مراسم و حسینیه خیری در آرامستان بهشت رحمت، این مکان به فضایی آرام، منظم و در شأن زائران اهل قبور و متوفیان تبدیل می‌شود.

اقدام جدی مسئولان در بازگشت آرامش به آرامستان بهشت رحمت شهرکرد این امید را همچنان زنده نگه داشته است که شاهد ساماندهی مجالس ترحیم در سایر شهرها و شهرستان‌ها باشیم چرا که در برخی مناطق استان متأسفانه رواج رسومی همچون تیراندازی در مراسم تشییع و خاکسپاری یا استفاده از ابزارآلات موسیقی و… محل آسیب‌های جدی و رنج و آزار مردم شده است.