خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها-هاجر فرخ نژاد فعال رسانه‌ای: یلدا در فرهنگ ایرانی صرفاً یک مناسبت تقویمی یا پدیده‌ای نجومی نیست؛ بلکه آئینی ریشه‌دار است که در بستر تاریخ، به نمادی از همبستگی اجتماعی، صله‌رحم و بازسازی پیوندهای انسانی تبدیل شده است. اگرچه از منظر علمی، یلدا تنها شبی است که طول آن اندکی بیش از سایر شب‌هاست، اما در حافظه جمعی ایرانیان، این شب معنایی بسیار فراتر از یک دقیقه اضافه دارد.

یلدا یادآور این حقیقت است که «با هم بودن» ارزشی فراتر از شتاب روزمره زندگی دارد. جامعه‌ای که در مسیر توسعه گام برمی‌دارد، ناگزیر از توجه هم‌زمان به پیشرفت مادی و استحکام پیوندهای اجتماعی است. آیین‌هایی مانند یلدا، فرصت مکث در میانه زندگی پرسرعت امروز را فراهم می‌کنند؛ مکثی برای گفت‌وگو، شنیدن، دیدن و بازتعریف روابطی که گاه در هیاهوی معیشت و مشغله‌های روزمره به حاشیه رانده می‌شوند.

بلندترین شب سال، به احترام «فرصت همنشینی» آداب یافته است. سنت دورهمی‌های خانوادگی، خواندن شعر، یادآوری خاطرات و تکریم بزرگان، در واقع بازتولید سرمایه اجتماعی در سطح خانواده و جامعه است. یلدا از معدود مناسبت‌هایی است که بدون نیاز به تشریفات رسمی، کارکردی فرهنگی و اخلاقی ایفا می‌کند و مفاهیمی چون مهربانی، گذشت و آشتی را به‌صورت عملی بازنمایی می‌سازد.

در این میان، نباید از نابرابری تجربه یلدا در میان اقشار مختلف جامعه غافل شد. در حالی که برای بسیاری، یلدا با گرمای خانواده و شور جمعی معنا می‌یابد، برای برخی دیگر این شب می‌تواند نمادی از تنهایی و انتظار باشد. سالمندانی که به دلایل مختلف از خانواده دور مانده‌اند، یلدا را نه به اندازه یک شب، بلکه به درازای یک عمر تجربه می‌کنند. فاصله نسلی، مهاجرت فرزندان و تغییر سبک زندگی، موجب شده است بخشی از سالمندان، این آئین را در سکوت و انزوا پشت سر بگذارند.

از این منظر، یلدا آزمونی برای وجدان اجتماعی نیز به شمار می‌رود. توجه به سالمندان، تقویت ارتباطات خانوادگی و کاستن از شکاف‌های عاطفی، از جمله کارکردهای مغفول این مناسبت است. یلدا می‌تواند فرصتی باشد برای بازنگری در نسبت ما با خانواده، به‌ویژه پدران و مادرانی که نقش محوری در حفظ هویت فرهنگی و انتقال ارزش‌ها داشته‌اند.

در نهایت، یلدا وعده روشنایی است؛ وعده طلوع پس از تاریکی. این پیام نمادین، در شرایط کنونی جامعه بیش از گذشته اهمیت می‌یابد. بازگشت به آیین‌هایی که بر همدلی، گفت‌وگو و حضور تأکید دارند، می‌تواند به تقویت انسجام اجتماعی و کاهش گسست‌های عاطفی کمک کند.

یلدا اگر به درستی فهم و اجرا شود، تنها یک شب نخواهد بود؛ بلکه می‌تواند نقطه شروعی برای مهربانی بیشتر، توجه عمیق‌تر به خانواده و احیای ارزش‌هایی باشد که بنیان جامعه ایرانی بر آن استوار شده است.