خبرگزاری مهر -گروه استان‌ها: زبان بومی یعنی آن‌چه از دل خاک می‌روید و در جان مردم ریشه می‌دواند؛ همان که در لالایی مادران طنین دارد، در فریاد چوپانان می‌پیچد، کنار اجاق نجوا می‌شود و در واژه‌های ساده روزمره نفس می‌کشد؛ زبانی که با هر تولد جان می‌گیرد، با هر نسل رنگ تازه‌ای می‌پذیرد و با هر واژه، تکه‌ای از گذشته را زنده نگه می‌دارد.

در میان این زبان‌های ریشه‌دار، زبان کُردی چون شاخه‌ای تنومند از درختی کهن در دل زاگرس قد کشیده و جان گرفته، زبانی با لهجه‌ها و گویش‌های گوناگون که روایت زندگی مردمانی را در خود دارد که با خاک و کوه و باد آمیخته و واژه‌هایشان از دل طبیعت و تجربه‌های روزمره برمی‌خیزد.

زبان کُردی ئیلامی هم یکی از شاخه‌های کهن زبان کُردی است که در گستره جغرافیایی استان ایلام رواج دارد و بخش مهمی از هویت زبانی و فرهنگی این منطقه را شکل می‌دهد؛ گویشی ریشه‌دار در تاریخ و زیست‌بوم کوهستانی زاگرس که در گذر نسل‌ها از راه گفت‌وگوهای روزمره، آئین‌های شفاهی و ادبیات عامیانه حفظ شده و امروز نیز با وجود چالش‌های ارتباطی و آموزشی، همچنان در میان مردم ایلام زنده است و به‌عنوان یکی از سرمایه‌های زبانی کشور شناخته می‌شود.

با وجود جایگاه فرهنگی و پیشینه تاریخی این گویش، زبان کُردی ئیلامی در سال‌های اخیر با چالش‌هایی چون کاهش نقش در فضای رسمی، گرایش خانواده‌ها به آموزش زبان فارسی یا انگلیسی برای فرزندان، بی‌توجهی به زبان مادری در خانه‌ها و نبود جایگاه مشخص در نظام آموزشی روبه‌رو شده؛ عواملی که روند انتقال این گویش به نسل‌های جدید را کند کرده و پیوند زبانی میان نسل‌ها را در معرض گسست قرار داده است.

در چنین شرایطی، رسیدگی به وضعیت زبان کُردی ئیلامی ضرورتی جدی است؛ چرا که این گویش بخشی از هویت زبانی و فرهنگی ایلام را در خود دارد و بی‌توجهی به آن می‌تواند پیوند نسل‌ها را سست کرده و بخشی از حافظه تاریخی این سرزمین را به فراموشی بسپارد.

ضرورت صیانت از زبان کُردی ایلامی در بستر فرهنگ، آموزش و فناوری

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان ایلام در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به جایگاه زبان کُردی ایلامی اظهار داشت: این گویش یکی از شاخه‌های اصیل زبان‌های ایرانی است که در دل تاریخ و فرهنگ مردم زاگرس ریشه دوانده و از دل آئین‌ها و روایت‌های شفاهی تا واژه‌های روزمره زندگی امتداد یافته و به‌عنوان بخشی از هویت زبانی و فرهنگی ایلام شناخته می‌شود.

فرزاد شریفی، زبان کُردی ایلامی را ضرورتی فرهنگی و تاریخی دانست و افزود: این گویش بخشی از هویت جمعی مردم منطقه می‌باشد که در دل آئین‌ها، روایت‌ها و زیست‌جهان فرهنگی آنان ریشه دارد و بی‌توجهی به آن به‌معنا گسست از حافظه تاریخی و تضعیف پیوندهای هویتی ایلام است.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ایلام ضمن تاکید بر اهمیت تولید محتوای فرهنگی به زبان کُردی و حمایت از نویسندگان و هنرمندان فعال در این حوزه، گفت: تولید کتاب‌های داستان و شعر به این گویش، ساخت موسیقی بومی و اجرای برنامه‌های نمایشی و رسانه‌ای از جمله راهکارهایی است که می‌تواند زبان کُردی را از فضای محدود شفاهی به عرصه‌های رسمی و عمومی وارد کند و جایگاه آن را در ذهن و زبان نسل جدید تقویت نماید.

شریفی ادامه داد: گسترش آموزش رسمی و غیررسمی زبان کُردی از ضرورت‌های جدی در مسیر حفظ این گویش است؛ از این رو راه‌اندازی کلاس‌های آموزشی در مدارس و دانشگاه‌ها و همچنین برگزاری دوره‌های آزاد در مراکز فرهنگی می‌تواند زمینه آشنایی نسل جوان با زبان مادری و تقویت پیوند آنان با ریشه‌های فرهنگی خود را فراهم کند.

وی افزود: ایجاد فضاهای اجتماعی برای گفت‌وگو و تعامل به زبان کُردی نقش مهمی در پویایی و ماندگاری این زبان دارد و به همین علت باید شرایطی فراهم شود که مردم بتوانند آزادانه و با افتخار چه در محیط‌های خانوادگی و محلی و چه در برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی به زبان مادری خود سخن بگویند، چرا که زبان زمانی زنده می‌ماند که در جریان طبیعی زندگی روزمره حضور داشته باشد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ایلام با اشاره به اینکه ظرفیت‌های فناوری می‌تواند نقش مؤثری در حفظ زبان‌های بومی ایفا کند، تصریح کرد: طراحی اپلیکیشن‌های آموزشی، ساخت دیکشنری‌های آنلاین و تولید محتوای چندرسانه‌ای به زبان کُردی ایلامی از جمله ابزارهایی است که می‌تواند حضور این زبان را در فضای مجازی تقویت کند و مسیر انتقال آن به نسل‌های آینده را هموار سازد.

شریفی خواستار همکاری و هم‌افزایی میان نهادهای فرهنگی، آموزشی و رسانه‌ای برای صیانت از زبان کُردی ایلامی شد و بیان کرد: تحقق این هدف مستلزم تدوین برنامه‌های مشترک، تأمین منابع پایدار و مشارکت فعال دانشگاه‌ها، مراکز فرهنگی، هنرمندان و رسانه‌ها است تا با بهره‌گیری از ظرفیت‌های بومی و ملی، زمینه تداوم حیات این گویش فراهم شود و زبان مادری مردم ایلام جایگاه شایسته خود را در عرصه‌های رسمی و اجتماعی بازیابد.

رشد ادبیات بومی و حضور نویسندگان جوان، نشانه ظرفیت فرهنگی ایلام

علی هلشی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ایلام در این خصوص نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: زبان کُردی ئیلامی یکی از شاخه‌های اصیل زبان‌های ایرانی است که در دل تاریخ و فرهنگ مردم زاگرس ریشه دارد و از دل آئین‌ها و روایت‌های شفاهی تا واژه‌های روزمره زندگی امتداد یافته است.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی ایلام گفت: این زبان تنها یک ابزار ارتباطی نیست، بلکه بخشی از هویت زبانی و فرهنگی مردم این دیار بوده و پاسداشت آن به‌معنای صیانت از حافظه تاریخی و تقویت خودآگاهی فرهنگی جامعه ایلامی است.

هلشی با اشاره به رشد چشمگیر ادبیات ایلام در سال‌های اخیر بیان کرد: ادبیات این استان توانسته در تمام ابعاد از مرزهای جغرافیایی فراتر رود و به پرچم‌دار هویت مشترک زبانی و فرهنگی منطقه تبدیل شود.

وی افزود: حضور نویسندگان جوان، انتشار آثار فاخر و نگاه تازه به روایت‌های بومی، نشان‌دهنده ظرفیت بالای ادبی ایلام تا است و این روند نیازمند حمایت مستمر از فعالان فرهنگی و ادبی استان است.

هلشی هدف از برگزاری رویداد جایزه ادبی ادبیات کردی را شناسایی استعدادهای نو، تقویت جریان ادبی استان و ایجاد انگیزه در نسل جوان عنوان کرد و گفت: این جشنواره تنها یک جایزه ادبی نیست، بلکه حرکتی فرهنگی برای پاسداشت زبان، ادبیات و حافظه تاریخی مردم فرهیخته ایلام است.

وی تصریح کرد: آثار ارائه‌شده در این رویداد، هر یک بخشی از هویت فرهنگی، ریشه‌های زبانی و جهان‌بینی مردم این سرزمین را روایت می‌کنند و استمرار چنین برنامه‌هایی می‌تواند نقش مؤثری در تثبیت جایگاه زبان کُردی ئیلامی در عرصه‌های رسمی و هنری ایفا کند.

زبان کُردی ایلامی به‌عنوان یکی از گویش‌های ریشه‌دار و هویت‌ساز منطقه زاگرس، نه‌تنها میراث زبانی بلکه سرمایه فرهنگی است که استمرار آن نیازمند حضور فعال در عرصه‌های رسمی، آموزشی، هنری و رسانه‌ای است؛ زبانی که در دل آئین‌ها، روایت‌ها و زیست‌جهان مردم ایلام شکل گرفته و امروز برای بقا و پویایی خود به حمایت نهادی، تولید محتوای هدفمند، آموزش نسل جوان و تقویت فضاهای اجتماعی نیاز دارد تا بتواند همچنان در متن زندگی روزمره جاری بماند و جایگاه شایسته خود را در حافظه فرهنگی و هویتی این سرزمین حفظ کند.