به گزارش خبرگزاری مهر، شاهین اوستان روز چهارشنبه در مراسم گرامیداشت روز جهانی خاک آذربایجان شرقی و الگوی کشت ملی که با حضور مجید آنجفی، معاون امور زراعت وزیر جهاد کشاورزی برگزار شد، با تأکید بر بحران تخریب خاک در کشور اظهار کرد: خاک سرمایه‌ای است که شکل‌گیری آن صدها سال زمان می‌برد، اما متأسفانه در برخی مناطق کشور بخش زیادی از این سرمایه از بین رفته یا به‌شدت در معرض تخریب قرار دارد.

وی با بیان اینکه خاک‌های کشور به اشکال مختلفی در حال تخریب هستند، افزود: فرسایش، شوری و آلودگی سه عامل اصلی تخریب خاک در ایران به شمار می‌روند و سالانه حدود ۳۰ هزار هکتار از اراضی کشور به دلیل فرسایش از بین می‌رود؛ به‌طوری که میزان فرسایش خاک در برخی مناطق به ۲۰ تا ۳۰ تن در هکتار در سال می‌رسد.

اوستان با اشاره به تشدید شوری خاک در دهه اخیر گفت: کمبود منابع آب موجب افزایش شوری خاک شده و این پدیده، توان تولیدی بسیاری از اراضی کشاورزی را به‌شدت کاهش داده است. از سوی دیگر، آلودگی خاک ناشی از فعالیت‌های انسانی نیز روندی افزایشی داشته است.

این استاد دانشگاه، بخش عمده فرسایش خاک کشور را مربوط به دیمزارهای شیب‌دار دانست و افزود: طرح «جهش تولید در دیمزارها» در حال اجراست، اما نگرانی اصلی این است که تمرکز صرفاً بر افزایش سطح زیر کشت و تولید باشد. هرچند کشاورزی حفاظتی در این طرح دیده شده، اما در عمل با مشکلات آموزشی، تأمین نهاده و مسائل لجستیکی مواجه هستیم.

اوستان تأکید کرد: لازم است پس از گذشت ۱۰ سال از اجرای این طرح، علاوه بر افزایش تولید، کاهش فرسایش خاک و افزایش مواد آلی خاک نیز به‌طور دقیق ارزیابی شود.

وی با بیان اینکه برخی از خاک‌های کشور به‌شدت فرسوده شده‌اند، گفت: در چنین شرایطی حتی کشاورزی حفاظتی نیز پاسخگو نیست و این خاک‌ها باید برای مدتی «بازنشسته» شوند. در برخی کشورها مانند ایالات متحده آمریکا، خاک‌های در معرض فرسایش برای ۱۰ تا ۱۵ سال با صرف بودجه هنگفت توسط دولت اجاره شده و از چرخه تولید خارج و تنها با کشت گیاهان پوششی حفظ می‌شوند.

عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز با اشاره به شعار امسال روز جهانی خاک با عنوان «خاک‌های سالم برای شهرهای سالم» گفت: خاک‌های شهری به دو دسته خاک‌های درون شهر و خاک‌های حومه شهر تقسیم می‌شوند. خاک‌های حومه شهر مولد هستند، اما خاک‌های درون شهر عمدتاً مصنوعی‌اند و کارکرد تولیدی ندارند.

اوستان افزود: سیاست توسعه عمودی شهرها به‌جای گسترش افقی، موجب کاهش هزینه خدمات شهری و جلوگیری از تخریب اراضی پیرامونی می‌شود و به همین دلیل مورد توجه دولت هاست، اما در بلندمدت می‌تواند برخی آثار روانی مانند افسردگی را برای جامعه به همراه داشته باشد، چراکه انسان ذاتاً به ارتباط با طبیعت نیاز دارد.

وی با اشاره به اثرات مثبت تماس با خاک بر سلامت انسان گفت: افرادی که به‌طور مستقیم با خاک در تماس هستند، سطح هورمون سروتونین بالاتری دارند و کودکانی که در دوران کودکی تماس کمتری با خاک داشته‌اند، معمولاً از سیستم ایمنی ضعیف‌تری برخوردارند.

اوستان در پایان، دفع غیراصولی پسماندها را از عوامل جدی آلودگی خاک و آب دانست و تأکید کرد: رهاسازی پلاستیک‌ها، نخاله‌های ساختمانی، لجن فاضلاب و پساب‌های صنعتی، تهدیدی جدی برای سلامت خاک، آب و در نهایت سلامت جامعه محسوب می‌شود.