به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران ، بررسی دقیق و موشکافانه صورت‌های مالی و گزارش‌های عملکردی شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی (شستا) منتهی به ۳۱ خرداد ۱۴۰۴، پرده از واقعیتی هولناک برمی‌دارد که دیگر نمی‌توان آن را صرفاً با نوسانات معمول اقتصادی یا تحریم‌ها توجیه کرد؛ ما با نشانه‌هایی آشکار از یک «ایست قلبی» در شریان‌های حیاتی بزرگترین هلدینگ اقتصادی کشور روبرو هستیم.

این ابرسازمان که امانت‌دارِ سرمایه‌های بین‌نسلی میلیون‌ها بازنشسته محسوب می‌شود، اکنون در وضعیتی گرفتار شده که نه‌تنها در حفظِ سطح تولیدِ گذشته ناتوان مانده، بلکه در بخش‌هایی از حوزه‌های استراتژیکِ تحت مدیریت خود، رکوردهای منفیِ کم‌سابقه‌ای را ثبت کرده است. این وضعیت، تصویری از یک ساختارِ رهاشده و بی ناخدا را ترسیم می‌کند که در آن فقدان استراتژی، ضعف مفرط نظارت و پنهان‌کاری آماری، دست به دست هم داده‌اند تا امنیت اقتصادی ذینفعان و حتی سلامت عمومی جامعه را در آینده به مخاطره اندازند.

آنچه در ادامه می‌آید، روایتی مستند و تفکیک‌شده از جزئیاتِ این «کارنامه مردودی» در چهار پرده تلخِ صنعتی و مدیریتی است.

مالکیت چندلایه، سقوط ۵۰ درصدی؛ شاهکار مدیریتی شستا در پتروشیمی آبادان

سقوط آزاد و نگران‌کننده ۵۴ درصدی مجموع تولید در پتروشیمی آبادان و کاهش تولید محصول استراتژیک PVC به کمتر از نصف نسبت به مدت مشابه سال قبل، نماد عینی از «بحران ناکارآمدی» در لایه‌های مدیریتی شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی (شستا) است. در حالی که شستا از طریق مالکیتِ حاکمیتی بر تاپیکو و نفوذ غیرمستقیم از طریق صبا تأمین، سکان‌دار اصلی این مجتمع پتروشیمی محسوب می‌شود، این افت فاحش عملکرد نشان می‌دهد که ساختارِ عریض و طویلِ این هلدینگِ چندلایه، نه تنها در نظارت و راهبریِ دارایی‌های بین‌نسلی بازنشستگان ناتوان مانده، بلکه با انفعال در برابر کاهش بهره‌وری، عملاً به تماشاچیِ استهلاک سرمایه‌های ملی بدل شده است؛ وضعیتی که ادعای مدیریت حرفه‌ای در بزرگ‌ترین هلدینگ اقتصادی کشور را با چالش جدی مواجه می‌کند.

وقتی سودِ داروی «دامی» به سلامت «انسانی» ترجیح داده می‌شود

دامنه سوءمدیریت در شستا، اکنون از مرزهای صنعتی عبور کرده و امنیت سلامت جامعه را نشانه رفته است. اسناد عملکردی بهار ۱۴۰۴ در هلدینگ دارویی (تیپیکو) پرده از واقعیتی تلخ برمی‌دارد: شرکت «لابراتوارهای رازک» با کاهش ۴۰ تا ۷۰ درصدی تولید داروهای انسانی (قرص، شربت و پماد)، ظرفیت خود را به سمت تولید «ویال‌های دامی» منحرف کرده است تا احتمالاً از بند قیمت‌گذاری داروهای انسانی بگریزد. همزمان، در «شیمی دارویی داروپخش»، تولید حیاتی‌ترین مواد اولیه دارویی کشور با سقوط آزاد مواجه شده است؛ به طوری که تولید مواد موثره داروهای «قلبی و عروقی» ۷۳ درصد و داروهای «اعصاب و روان» نزدیک به ۱۰۰ درصد کاهش یافته و به مرز توقف رسیده است. مدیران شستا در حالی پشت رکوردهای کاذبِ “فروش ریالی” (ناشی از تورم قیمت دارو) سنگر گرفته‌اند که نمودارهای “مقداری تولید” فریاد می‌زنند: خطوط تولید در حال توقف است و سونامی کمبود داروهای حیاتی، نتیجه مستقیم این ناکارآمدی در ماه‌های آتی خواهد بود

کارنامه سیاه معدنی؛ از توقف کامل تولید دولومیت تا درجا زدنِ ماشین‌های استخراج طبس

بررسی کارنامه شستا در سال مالی که گذشت، نشان می‌دهد که بحران مدیریتی در شستا، از سطح کارخانه‌ها به عمق معادن کشور رسیده است. در شرکت استراتژیک «زغال‌سنگ پروده طبس»، عملیات استخراج با سقوطی ۳۷ درصدی مواجه شده و بیش از ۴۲۸ هزار تن از ظرفیت استخراج زغال‌سنگ خام نسبت به مدت مشابه سال قبل از دست رفته است؛ رخدادی که زنجیره تأمین صنایع فولادی کشور را تهدید می‌کند. همزمان در شرکت «فرآورده‌های نسوز ایران»، خط تولید «دولومیت» به طور کامل متوقف شده و تولید «صفر» را ثبت کرده است. همچنین تولید «آجر» نسوز با افتی ۲۶ درصدی مواجه شده است. این آمارها گواهی می‌دهند که ماشین‌آلات تولید و استخراج در هلدینگ‌های معدنی شستا، یکی پس از دیگری در حال خاموش شدن هستند.

شاهکار آماری در شستا؛ وقتی مدیران از تولید کارخانه‌های خودشان هم بی‌خبرند!

شاهکار مدیریتی در شستا به جایی رسیده که حتی سیستم گزارش‌دهی نیز دچار بی‌خبری شده است. در جدول ارائه شده در صورت‌های مالی این شرکت، مقابل نام دو برند ملی «پارس الکتریک» و «لوازم خانگی پارس»، تنها چیزی که دیده می‌شود «خط تیره» و «ستون‌های خالی» است. اگرچه این جای خالی لزوماً به معنای توقف کامل تولید نیست، اما نشان‌دهنده قطع ارتباط اطلاعاتی میان صف و ستاد است؛ گویی مدیران بالادستی حتی زحمت درج آمار را به خود نداده‌اند یا آماری برای ارائه نداشته‌اند. اما بررسی‌های مستقل نشان می‌دهد پشت این «جای خالی»، یک سقوط آزاد پنهان شده است: تولید در «پارس الکتریک» با سقوطی حدوداً ۸۵ درصدی از تولید ۴۰ هزار دستگاه به کانال ۶ هزار دستگاه تنزل یافته و در «لوازم خانگی پارس» نیز با کاهشی نزدیک به ۲۸ درصد، از ۸۷ هزار دستگاه به کمتر از ۶۳ هزار دستگاه رسیده است. بنابراین شستا با یک تیر دو نشان زده است: هم تولید را زمین زده و هم با خالی گذاشتن صورت‌مسئله در گزارش رسمی، بر شفافیت عملکرد خط کشیده است.

تحلیل مجموعه این داده‌ها نشان می‌دهد که شستا در سال مالی قبل، نه با یک «افت مقطعی» در مجموعه این ۷ شرکت از صنایع مختلف، بلکه با یک «فروپاشی ساختاری» در مدیریت تولید و نظارت مواجه بوده است. وقتی نمودارها در پتروشیمی سقوط می‌کنند، خطوط دارویی برای فرار از قیمت‌گذاری تغییر کاربری می‌دهند، ماشین‌های استخراج معدن خاموش می‌شوند و برندهای ملی لوازم خانگی پشت «خط‌تیره‌های آماری» پنهان می‌شوند، زنگ خطر برای آینده این هلدینگ به صدا درآمده است.

تداوم این روند مدیریتی، معنایی جز استهلاک پرشتاب دارایی‌های بازنشستگان و تبدیلِ بزرگترین بنگاه اقتصادی کشور به مجموعه‌ای زیان‌ده و غیرشفاف نخواهد داشت؛ وضعیتی که لزوم بازنگری فوری و بنیادین در تیم مدیریتی و استراتژی‌های حاکم بر شستا را به یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر بدل کرده است.