به گزارش خبرنگار مهر، رویداد انسجام ملی و ارزش‌های اخلاقی با تاکید بر عفاف و حجاب به همت پژوهشکده زن و خانواده و اداره کل امور فرهنگی شهردار تهران برگزار شد.

در این رویداد سه پنل تخصصی در حوزه عفاف و حجاب در نسبت با انسجام ملی تشکیل شد و کارشناسان در این پنل‌ها به بیان نکات خود پرداختند.

پنل اول با عنوان «سیاست‌گذاران و تکالیف عرصه عفاف و حجاب در نسبت با انسجام ملی» با راهبری فاطمه قاسم‌پور نماینده سابق مجلس شورای اسلامی و عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده، با حضور کارشناسان و نخبگان حوزه فرهنگی و اجتماعی، مسائل ساختاری و ناکارآمدی در مدیریت فرهنگی و اجتماعی کشور مورد بررسی قرار گرفت. برخی سخنرانان بر این نکته تأکید کردند که مشکلات کنونی ریشه در ضعف‌های سیستمی و کمبود حلقه‌های میانی مؤثر دارد و صرف تمرکز بر موضوعاتی مانند حجاب، تنها بخشی از واقعیت فرهنگی جامعه را منعکس می‌کند.

سخنرانان با تأکید بر پیچیدگی مسائل فرهنگی و اجتماعی، افزودند: ناکارآمدی نظام اداری و فقدان مؤسسات مستقل و تخصصی، سبب شده است که پروژه‌های فرهنگی نتوانند به مرحله عملیاتی برسند.

همچنین به اهمیت نقش گروه‌های مردمی و حلقه‌های میانی در حکمرانی اجتماعی اشاره شد و تاکید شد که ضعف سازماندهی و حمایت ناکافی این گروه‌ها، اثرگذاری اقدامات فرهنگی و اجتماعی را محدود کرده است.

در ادامه، کارشناسان به بررسی روند فزاینده رفتارهای خارج از چارچوب‌های ارزشی و اخلاقی پرداختند و تأکید کردند که مسئله اصلی جامعه ایران، «کشف حجاب» یا «بدن‌نمایی» نیست، بلکه تشدید ذهنیت‌ها و تصورات غیرواقعی در فضای مجازی است که با واقعیت اجتماعی فاصله زیادی دارد. شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، تلگرام و توئیتر با تقویت این برساخت‌ها، زمینه ناامیدی و بی‌عملی در میان نخبگان و بخشی از مردم را فراهم کرده است.

یکی از کارشناسان حاضر گفت سرعت تغییر رفتار در جامعه و خیابان از سرعت سیاست‌گذاری و قانون‌گذاری بسیار بیشتر است و این فاصله، مدیریت صحیح مسائل فرهنگی و اجتماعی را دشوار کرده است.

کارشناسان در پایان راهکار مقابله با این روند را ایجاد وفاق و انسجام میان نخبگان و انتقال آن به حاکمیت دانستند تا تصمیم‌گیری‌ها سریع، عملیاتی و متناسب با واقعیت‌های جامعه ایران انجام شود.

حکمرانی فرهنگی بدون فهم دقیق مسئله و مشارکت مردم در مدیریت حجاب موفق نخواهد شد

فاطمه قاسم‌پور، عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده، در اختتامیه این رویداد با اشاره به لزوم بازنگری در رویکردهای حکمرانی فرهنگی، تأکید کرد کشور در مواجهه با تحولات سریع اجتماعی نیازمند «درک مسئله‌مند» و «ورود جدی و آگاهانه» به چالش‌های مرتبط با حجاب، خانواده و ارزش‌های اجتماعی است.

قاسم‌پور با اشاره به اینکه بسیاری از چالش‌های امروز در حوزه حجاب ریشه در تحولات اقتصادی و تحریم‌ها دارد، گفت تضعیف امکان ازدواج و دشواری مدیریت اقتصادی، به طور مستقیم مدیریت غریزه جنسی را تحت‌تأثیر قرار داده و پیامدهای آن در رفتارهای اجتماعی قابل مشاهده است.

وی افزود: برای مواجهه با این تحولات، ابتدا باید مسئله را درست تشخیص داد؛ در حالی‌که ما اغلب بدون فهم دقیق، دست به قانون‌گذاری می‌زنیم و همین موجب می‌شود قانون در جامعه مقبولیت پیدا نکند.

وی ضعف حکمرانی فرهنگی را ناشی از نبود «مجموعه‌های مردمی فعال» و «حلقه‌های میانی واقعی» دانست و گفت مدیریت فرهنگی به گونه‌ای پیش رفته که از ظهور کنشگران اجتماعی جلوگیری کرده و مشارکت مردمی را کاهش داده است. به گفته او، بدون اتکا به ظرفیت مردم، سیاست‌گذاری فرهنگی قدرت اجرا پیدا نمی‌کند.

قاسم‌پور با نقد تصویر هژمونیک رسانه‌ها از وضعیت حجاب و جامعه، اظهار داشت: این تصور غلط ایجاد شده که هرگونه ورود حاکمیت به مسئله حجاب انسجام اجتماعی را از بین می‌برد، در حالی که خانواده ایرانی همراهی جدی برای مدیریت وضعیت دارد.

وی هشدار داد که روند تحولات کنونی در حوزه پوشش «پرشتاب و بی‌حد یقف» است و اگر مدیریت نشود، پیامدهای آن گسترده خواهد بود.

وی با تأکید بر لزوم افزایش «حکمرانی‌پذیری»، استفاده از ظرفیت ارزش‌های مشترک فرهنگی را ضروری دانست و افزود: ما فرهنگ عمومی غنی داریم اما آن را مرئی‌سازی نمی‌کنیم و از ظرفیت‌های مشارکت‌پذیر جامعه بهره نمی‌گیریم.

قاسم‌پور محور مهم دیگر بحث را «ابهام سیاست‌گذار درباره زن» عنوان کرد و گفت سیاست‌گذاری‌های موجود نشان نمی‌دهد سیاست‌گذار چه انتظاری از جامعه زنان دارد. او افزود: نگاه تک‌بعدی به زن باعث شده حقوق و هویت چندبعدی زنان دیده نشود و همین شکاف در سیاست‌ها به حوزه حجاب نیز سرایت کرده است.

عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده با اشاره به اینکه «حجاب در انقلاب اسلامی مسئله کرامت، هویت و نحوه حضور اجتماعی زن است»، گفت متأسفانه این نظام معنایی در گفت‌وگوهای سیاست‌گذاری تبدیل به موضوعی چالشی شده و روایت‌های سازنده و معنابخش آن به درستی بازنمایی نمی‌شود.

وی همچنین ضعف دانشگاه و نهادهای علمی در تبدیل مباحث کارشناسی به «محصول سیاستی قابل اجرا» را از چالش‌های جدی دانست و تصریح کرد که فاصله میان نخبگان و جامعه، موجب شده پیام‌های فرهنگی اثرگذاری لازم را نداشته باشند.

قاسم‌پور در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به تأثیر تربیت کودکی بر رفتار نوجوان امروز، تأکید کرد که «نظام ارزشی کودکان به‌جای خانواده از رسانه، مهدکودک و محصولات سرگرمی دریافت می‌شود و خانواده نقش تربیتی خود را از دست داده است. وی افزود بسیاری از چالش‌های نوجوانی محصول این خلأ ارزش‌گذاری در کودکی است.

وی در جمع‌بندی سخنان خود با بیان اینکه «قانون‌گذاری باید به تقویت گروه‌های مردمی منجر شود»، گفت ساختارهای فرهنگی موجود دچار اشباع فعالیت‌های آموزشی متناقض، فرسایش توان کنشگران و فقدان نگاه راهبردی شده‌اند. قاسم‌پور تأکید کرد: برای عبور از وضعیت موجود باید بار موضوع حجاب را از نگاه صرفاً شرعی به نگاه کرامت‌محور و اجتماعی برگردانیم و شبکه‌ای از اندیشه‌ورزی، مشارکت مردمی و حکمرانی هوشمند را فعال کنیم.

وی در پایان از تداوم پیگیری این مباحث در پژوهشکده زن و خانواده خبر داد و گفت قرار است مجموعه‌ای از این دیدگاه‌ها تدوین شده و به‌عنوان بسته سیاستی قابل ارائه منتشر شود.