خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - محراب علوی: استان خوزستان که سال‌هاست هم‌زمان با خشکسالی، افت تراز رودخانه‌ها و کاهش ذخایر سدهایش با کمبود آب دست‌وپنجه نرم می‌کند، این روزها در آستانه ورود سامانه‌ای بارشی قرار گرفته که می‌تواند گسترده‌ترین آبگرفتگی‌ها را نیز رقم بزند. در حالی که مردم بسیاری از شهرهای استان چشم‌انتظار بارش باران هستند، تجربه تلخ سال‌های گذشته بار دیگر این واقعیت را یادآور می‌شود که باران برای خوزستان همیشه نویدبخش نیست و اغلب با سیلاب، انسداد معابر و خسارات گسترده همراه می‌شود.

خوزستان، استانی که بخش بزرگی از اقتصاد ایران به آن وابسته است، در سال‌های اخیر گرفتار یک تناقض اقلیمی ماندگار شده است؛ مردمی که انتظار باران را می‌کشند و نگران خشکی تالاب‌ها و افت شدید منابع آبی هستند، پس از نخستین رگبارها با آبگرفتگی‌های وسیع، طغیان مسیل‌ها و خسارت به منازل و زیرساخت‌های شهری مواجه می‌شوند. بارندگی‌های سنگین، که در استان‌های دیگر نویدبخش بهبود شرایط آبی است، در خوزستان به‌کرات به بحرانی چندوجهی تبدیل شده و زندگی روزمره مردم را مختل می‌کند.

این چرخه ناتمام، هر سال با آغاز فصل بارش‌ها دوباره تکرار می‌شود: سامانه‌های بارشی که در نگاه اول امیدبخش هستند در عمل به دلیل ضعف زیرساخت‌های دفع آب‌های سطحی، توسعه نامتوازن شهری و فرسودگی شبکه‌های فاضلاب، بستر شکل‌گیری سیلاب‌های ناگهانی و آبگرفتگی هزاران خانه و خیابان را فراهم می‌کنند. تجربه سال‌های گذشته، از سیلاب‌های لحظه‌ای دزفول تا آبگرفتگی‌های فراگیر اهواز، سبب شده مردم خوزستان با هر هشدار هواشناسی نگران پیامدهایی باشند که گاهی تا هفته‌ها زندگی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

در چنین شرایطی و در حالی که خوزستان میان تنش‌های آبی مداوم و ساختارهای شهری آسیب‌پذیر گرفتار شده، پیش‌بینی تازه هواشناسی مبنی بر ورود سامانه بارشی نیرومند از اواخر دوشنبه تا پایان هفته، بار دیگر نگاه‌ها را به لزوم آمادگی دستگاه‌های اجرایی و مدیریت بحران معطوف کرده است. مقام‌های استانی از آماده‌باش کامل سخن می‌گویند اما برای مردمی که بارها شاهد بالا آمدن آب در کوچه‌ها و منازل خود بوده‌اند این پرسش جدی مطرح است که آیا زیرساخت‌ها و تمهیدات فعلی می‌تواند از تکرار بحران جلوگیری کند یا نه.

بارش‌های فراگیر در راه خوزستان

در آستانه ورود سامانه بارشی جدید، «علی عبدالهی» مدیرکل مدیریت بحران استانداری خوزستان، نسبت به وقوع بارش‌های گسترده، رعدوبرق و احتمال سیلاب هشدار داد. وی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: بر اساس پیش‌بینی اداره‌کل هواشناسی، بارش‌ها در خوزستان فراگیر و در برخی مناطق به‌صورت نقطه‌ای، شدید و ناگهانی خواهد بود. این شرایط احتمال بروز آبگرفتگی و جاری شدن روان‌آب‌ها را افزایش می‌دهد و به همین دلیل مجموعه دستگاه‌ها در آماده‌باش کامل هستند.

عبداللهی با اشاره به اینکه تمهیدات لازم برای جلوگیری و پیشگیری از آبگرفتگی‌ها انجام شده است، افزود: از شهروندان می‌خواهیم با توجه به وقوع صاعقه و رعدوبرق، نکات ایمنی را رعایت کنند و در زمان بارش از قرار گرفتن در فضاهای باز و مناطق مرتفع خودداری کنند.

مدیرکل مدیریت بحران استان در توضیح مناطق آسیب‌پذیر گفت: بیشترین مشکل در بارش‌های شدید مربوط به آب‌های سطحی در شهرهای اهواز، کوت‌عبدالله، سوسنگرد، آبادان و خرمشهر است. در این شهرها، تجهیزات جمع‌آوری و هدایت آب‌های سطحی تقویت شده و تیم‌های عملیاتی به حالت آماده‌باش درآمده‌اند.

وی ادامه داد: در شمال‌شرقی استان شرایط متفاوت است؛ در این مناطق احتمال وقوع سیلاب‌های لحظه‌ای بیشتر است و برای آن نیز تدابیر لازم اندیشیده شده است.

وی تأکید کرد که تمامی دستگاه‌های امدادی، خدماتی و شهرداری‌ها تا پایان فعالیت سامانه بارشی در حالت آماده‌باش هستند.

جلسه فوق‌العاده ستاد مدیریت بحران

در پی هشدارهای سطح نارنجی هواشناسی، اداره‌کل مدیریت بحران خوزستان با صدور اطلاعیه‌ای بر لزوم آمادگی کامل دستگاه‌های اجرایی، خدماتی و امدادی تأکید کرد. در این اطلاعیه آمده است: با توجه به تقویت سامانه بارشی از بعدازظهر سه‌شنبه تا اواخر پنجشنبه (۱۸ تا ۲۰ آذر)، دستگاه‌ها موظف‌اند تمامی اقدامات پیشگیرانه را اجرا و نسبت به رفع انسداد خروجی آب‌های سطحی و فاضلاب اقدام کنند.

برگزاری جلسه ستاد مدیریت بحران با حضور فرمانداران سراسر استان، آماده‌سازی و استقرار پمپ‌ها و تجهیزات دفع آب‌های سطحی، در مدار بودن ایستگاه‌های پمپاژ و دیزل ژنراتورها، حضور میدانی مدیران تا پایان بارندگی‌ها، و آماده به‌کار بودن خودروهای عملیاتی، از جمله مواردی است که در این جلسه تصویب شده است.

اطلاعیه مدیریت بحران همچنین بر لزوم آماده‌باش پلیس راهور و پلیس راه، ایمن‌سازی نقاط حادثه‌خیز، مسدود کردن جاده‌های مخاطره‌آمیز در صورت ضرورت، اتخاذ تدابیر ویژه برای حفظ ایمنی ساکنان روستاها و عشایر و حتی جابجایی احتمالی آن‌ها تأکید کرده است.

اوج بارش‌ها چهارشنبه تا ظهر پنجشنبه

محمد سبزه‌زاری، مدیرکل هواشناسی خوزستان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، تازه‌ترین وضعیت نقشه‌های پیش‌یابی هواشناسی را تشریح کرد و گفت: بررسی نقشه‌ها نشان می‌دهد فعالیت سامانه بارشی از اوایل امروز به‌صورت ابرناکی و بارش‌های پراکنده در شمال‌غرب و غرب استان آغاز می‌شود و از اواخر روز دوشنبه گستره آن به اغلب نقاط استان خواهد رسید.

وی افزود: این سامانه تا روز جمعه بر روی استان فعال خواهد بود و سبب رگبار و رعدوبرق، وزش بادهای متوسط تا گاهی تندباد لحظه‌ای، بارش برف در ارتفاعات، احتمال ریزش تگرگ و کاهش دما و وقوع پدیده مه پس از بارندگی می‌شود.

سبزه‌زاری با اشاره به اینکه اوج بارش‌ها در روز چهارشنبه تا اواسط روز پنجشنبه خواهد بود، هشدار داد: با توجه به شدت بارندگی، احتمال آبگرفتگی معابر شهری، طغیان مسیل‌ها، بالا آمدن آب رودخانه‌های فصلی و بروز خسارات مرتبط دور از انتظار نیست.

هشدار به کشاورزان، عشایر و صیادان

سازمان جهاد کشاورزی خوزستان نیز با صدور اطلاعیه‌ای خطاب به کشاورزان، دامداران، عشایر و صیادان، بر لزوم اتخاذ تدابیر پیشگیرانه در برابر بارش‌های شدید تأکید کرد. این اطلاعیه ضمن تشریح پیامدهای احتمالی سامانه بارشی از جمله آبگرفتگی، روان‌آب، لغزندگی جاده‌ها، خسارت به گلخانه‌ها و اختلال در ترددهای جاده‌ای، از بهره‌برداران خواسته است نسبت به محکم‌سازی تجهیزات، تأمین سوخت و توجه ویژه به نوسانات دمایی اقدام کنند.

در شرایطی که خوزستان با چالش‌های مزمن زیست‌محیطی، خشکسالی و افت منابع آبی دست‌وپنجه نرم می‌کند، بارش‌های شدید می‌توانند همزمان فرصتی برای احیای بخشی از منابع آبی و تهدیدی جدی برای زیرساخت‌ها و امنیت مردم باشند. مقام‌های استانی بر آمادگی کامل تأکید دارند اما تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد که مدیریت آب‌های سطحی و ساختارهای شهری همچنان در برابر بارش‌های سنگین آسیب‌پذیر است.

با توجه به تداوم فعالیت سامانه بارشی تا پایان هفته، پیش‌بینی‌ها بر احتمال بروز اختلال در ترددهای شهری، خسارت به بخش کشاورزی و وقوع سیلاب در برخی نقاط تأکید دارد. اینکه تمهیدات فعلی تا چه اندازه می‌تواند از وقوع بحران جلوگیری کند، در روزهای پیش‌رو مشخص خواهد شد؛ روزهایی که بار دیگر نگاه‌ها را به وضعیت مدیریت آب، توسعه شهری و نیاز فوری به نوسازی زیرساخت‌های استان معطوف می‌کند.