به گزارش خبرنگار مهر، محسن مهاجرنیا صبح شنبه در دویست و هشتاد و چهارمین نشست از سلسله کرسی‌های آزاداندیشی که با محوریت گفتمان مقاومت و با موضوع تفسیر آیه ۲۹ سوره فتح که به همت قرارگاه فرهنگی طلوع مهر، انجمن علمی قرآن و تحول علوم ایران، مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری قم و اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی دانشگاه طلوع مهر در قم برگزار شد با اشاره به نگاه مفسران بزرگ قرآن به آیه پایانی سوره فتح گفت: این آیه در آثار شخصیت‌هایی همچون علامه طباطبایی و آیت‌الله جوادی آملی به عنوان «شناسنامه امت اسلامی» و «الگوی جامعه نبوی» معرفی شده و در حکم عصاره محتوای ۲۹ آیه این سوره قرار دارد.

وی تأکید کرد: سوره فتح در ظاهر به صلح حدیبیه پرداخته، اما پیام اساسی آن، تبیین مسیر گذار از صلح ظاهری به پیروزی آشکار است که بنیادهای سیاسی و اجتماعی آن در آیه آخر ترسیم شده است.

مهاجرنیا اظهار داشت: آیه با نام پیامبر اکرم آغاز می‌شود و این آغازگری، پیام خود را درباره نقش محوری رهبری در ساخت جامعه اسلامی آشکار می‌سازد. در این آیه، پیامبر نه صرفاً به عنوان شخصی حقیقی، بلکه در مقام رهبر جامعه معرفی شده و توصیف امت نیز در پی آن قرار می‌گیرد؛ امری که به تعبیر وی نشانه پیوند وثیق میان رهبری و مردم در نظام سیاسی اسلام است.

وی با تبیین عبارت «والذین معه» افزود: سوره فتح رهبری سیاسی را بدون همراهی مردم قابل تحقق نمی‌داند و تجربه تاریخی انبیا و آیات قرآن نشان می‌دهد که تشکیل حکومت و اعمال قدرت سیاسی جز با حضور و همراهی مردم امکان‌پذیر نیست و بر این اساس، مردم بخشی از اقتدار و مشروعیت حکومت دینی را تشکیل می‌دهند و این نگاهی برخلاف دیدگاه‌هایی است که نقش مردم را صرفاً اطاعت و پیروی می‌دانند.

مهاجرنیا نخستین ویژگی جامعه آرمانی را قاطعیت و استواری در برابر دشمنان دانست و بیان کرد: شدت و اقتدار در مناسبات خارجی، از الزامات جامعه نبوی است و این صفت تنها محدود به رهبری نیست، بلکه کل جامعه در برابر استکبار باید متحد و مصمم باشد.

وی با اشاره به هم‌افزایی اجتماعی افزود: درونی‌ترین لایه جامعه اسلامی با محبت و رحمت شکل می‌گیرد؛ پیوندی که برخلاف جوامع مدرن غربی از الزام حقوقی ناشی نمی‌شود، بلکه ریشه در ایمان و اخلاق دارد و انسجام اجتماعی را تقویت می‌کند.

وی تأکید کرد: توصیف امت به صورت «راکع و ساجد» ناظر به ساخت هویتی جامعه است و نشان می‌دهد که عبادت تنها رفتار فردی نیست بلکه روح جمعی جامعه را می‌سازد.

مهاجرنیا اقتصاد جامعه اسلامی را نیز اقتصادی توحیدی عنوان کرد و گفت: طلب فضل الهی در عرصه معیشت به معنای نفی تلاش نیست، بلکه به معنای استقلال از قدرت‌های غیرالهی و اتکا به رزاقیت الهی است و این نگاه اقتصادی بازگوکننده استقلال سیاسی و فرهنگی جامعه اسلامی نیز هست.

رضوان الهی هدف غایی جامعه نبوی

وی رضوان الهی را هدف غایی جامعه نبوی معرفی کرد و افزود: جامعه‌ای که روابط آن بر اساس رانت، تبعیض و منفعت‌طلبی است، هرگز مصداق جامعه اسلامی نیست. طلب رضایت خداوند معیار نهایی سنجش سلامت جامعه است.

نورانیت چهره‌ها به عنوان اثری از سجده، معنای دیگری بود که در این نشست به آن پرداخته شد. مهاجرنیا اظهار داشت: اثر سجود پینه پیشانی نیست، بلکه نورانیتی است که از باطن مؤمنان به چهره آنان منتقل می‌شود و نشانه خلوص و صداقت آنان است.

وی با استناد به عبارت‌های توراتی و انجیلی این آیه، جامعه اسلامی را جامعه‌ای ریشه‌دار، مستقل و دارای رشد درونی معرفی کرد و افزود: تشبیه جامعه مؤمنان به زراعتی که به سرعت رشد می‌کند و بر ساقه‌های خود می‌ایستد، بیانگر پیشرفت ارگانیک و هم‌افزایانه جامعه نبوی است؛ رشدی که هم موجب شگفتی اهل بصیرت می‌شود و هم خشم دشمنان را برمی‌انگیزد.

مهاجرنیا تأکید کرد: آیه پایانی سوره فتح نقشه‌ای جامع برای شکل‌دهی تمدن اسلامی و جامعه مستقل، مقتدر و اخلاق‌مدار ارائه می‌دهد؛ جامعه‌ای که از درون می‌روید، در برابر سلطه‌گران استوار است و در درون با رحمت، معرفت و عدالت پیوند خورده است.