سمیه آذرنیا کارشناس موزه داری در گفت‌وگو با خبرنگار مهر بیان کرد: موزه‌های آموزش و پرورش باید محل نمایش روند تحول آموزش در ایران باشند؛ از اسناد قدیمی مدارس و تجهیزات آموزشی نسل‌های گذشته تا آثار فرهنگی دانش‌آموزان، روایت معلمان اثرگذار و تغییرات کتاب‌های درسی در دهه‌های مختلف.

وی با اشاره به اینکه این موزه‌ها تنها محل نگهداری اشیای قدیمی نیستند، افزود: این مراکز می‌توانند تجربه مدرسه در دوره‌های مختلف را برای بازدیدکنندگان بازسازی کنند و علاوه بر جذابیت بصری، کارکردهای آموزشی، هویتی و پژوهشی جدی داشته باشند.

آذرنیا با بیان اینکه برخی استان‌ها نمونه‌هایی از این موزه‌ها را ایجاد کرده‌اند، توضیح داد: در تهران، موزه آموزش و پرورش در مدرسه تاریخی دارالفنون سال‌هاست که بخشی از تاریخ آموزش نوین را نمایش می‌دهد؛ در خراسان رضوی، موزه تعلیم و تربیت مشهد مجموعه‌ای از ابزار و اسناد مدارس قدیمی را گردآوری کرده است؛ همچنین در استان فارس، موزه آموزش و پرورش شیراز با محوریت اسناد مدارس تاریخی فعال است.

وی گفت: این نمونه‌ها نشان می‌دهد که ایجاد شبکه‌ای ملی از موزه‌های آموزش و پرورش قابل اجرا و مورد استقبال جامعه است.

وی نخستین گام برای توسعه این موزه‌ها را شناسایی و جمع‌آوری اسناد و اشیای آموزشی پراکنده در مدارس قدیمی و خانه‌های فرهنگیان بازنشسته عنوان کرد و افزود: تدوین طرح محتوایی استاندارد، احیای مدارس ارزشمند تاریخی و آموزش نیروهای متخصص از دیگر نیازهای اساسی این طرح است.

این کارشناس موزه‌داری تأکید کرد: ایجاد موزه‌های تخصصی آموزش و پرورش پلی میان نسل‌ها ایجاد می‌کند و به دانش‌آموزان امروز نشان می‌دهد که آموزش رسمی در ایران حاصل تجربه‌ها، چالش‌ها و تلاش‌های چندین نسل است. به گفته او، این موزه‌ها علاوه بر حفظ میراث آموزشی، می‌توانند به تصمیم‌سازی دقیق‌تر در حوزه آموزش نیز کمک کنند.

آذرنیا با اشاره به تجربه جهانی این حوزه توضیح داد: بسیاری از کشورها سال‌هاست که موزه‌های فعال و استاندارد آموزش و پرورش دارند و همین موزه‌ها یکی از منابع مهم پژوهشی و فرهنگی آنها به‌شمار می‌رود.

وی به چند نمونه مهم اشاره کرد و گفت: موزه ملی آموزش (Musée National de l'Éducation) در شهر روان، یکی از معتبرترین مراکز نگهداری اسناد آموزشی اروپا است که تاریخ مدارس، تغییرات کتاب‌های درسی، ابزار آموزشی و فرهنگ دانش‌آموزان را نمایش می‌دهد.

موزه آموزش توکیو (Toshima City School Education Museum) که تجربه ورود آموزش مدرن به ژاپن و تحول مدارس را با سالن‌های تعاملی بازسازی کرده است.

موزه مدرسه نورنبرگ (School Museum Nuremberg) که ساختمان آن یک مدرسه قدیمی است و روند گذار از آموزش سنتی به مدرن را نمایش می‌دهد.

موزه کودکی و آموزش در لندن (Museum of Childhood & Education) که مجموعه‌ای از لوازم آموزشی، کلاس‌های بازسازی‌شده و تاریخ تحولات تعلیم و تربیت را دربرمی‌گیرد.