ام‌البنین(س) از خاندان بنی‌کلاب، یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین قبایل عرب بود. او دختر حزام بن خالد، مردی بزرگ و شجاع از قبایل عرب بود و از همان ابتدا با تربیتی عالی و اصالتی بی‌نظیر رشد کرد. این دختر بزرگ، در نهایت به همسری علی بن ابی‌طالب(ع) در آمد و چهار فرزند فداکار و باایمان به دنیا آورد که هر کدام در روز عاشورا جان خود را فدای امام حسین(ع) کردند؛ ابوالفضل‌العباس (ع)، عثمان، عبدالله و جعفر.

ام‌البنین(س) همان‌طور که در زندگی شخصی خود الگویی از وفاداری و ایثار بود، در دنیای تربیت فرزندان نیز نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا کرد. او نه‌تنها مادر چهار شهید بزرگ کربلا بود، بلکه مدرسه‌ای از ایمان و فداکاری بنا نهاد که هر یک از فرزندانش در کربلا با شجاعت و ایمان خود، بر دنیای اسلام تأثیر گذاشتند.

نقش ام‌البنین(س) در تاریخ اسلام

زندگی ام‌البنین(س) نمونه‌ای است از ایثار بی‌حدومرز و وفاداری به اهل‌بیت پیامبر(ص) و اصول اسلامی. او به‌عنوان یک زن، نه‌تنها نقش یک همسر، بلکه به‌عنوان مادر بزرگ‌ترین شهدای کربلا، تأثیر عمیقی در تاریخ اسلام داشت.

وقتی به واقعه کربلا و تاریخ آن می‌نگریم، نقش او به‌عنوان یک مادر در شکل‌گیری شخصیت‌های بزرگ، قابل‌تحسین است. ام‌البنین(س) در روزهای آغازین زندگی، در کنار امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) در پرورش فرزندانی شجاع و متعهد گام برداشت. او هرگز اجازه نداد در برابر مشکلات، کوچک‌ترین تزلزلی در ایمان و عقیده فرزندانش پیش آید.

در کربلا، وقتی ابوالفضل‌العباس(ع)، علمدار بزرگ کربلا به شهادت رسید، او در حقیقت برای ارزش‌های بزرگ انسانی و دینی ایستاد. شهادت او نه‌تنها پیروزی بر دشمنان اسلام، بلکه پیروزی بر تمامی موانع فکری و عقیدتی بود که به‌وسیله ام‌البنین(س) در دل فرزندانش کاشته شده بود. او در همین راستا نیز به‌عنوان یک مادر با ویژگی‌هایی همچون صبر، ایثار و شجاعت، جلودار فرزندان خود بود.

سیره فدایی و ایثار ام‌البنین(س)

ام‌البنین(س) در طول زندگی‌اش بیش از هر چیز با ایثار، فداکاری و درک عمیق از مسئولیت‌های خود در برابر خداوند و اهل‌بیت پیامبر شناخته می‌شد. او همواره در سخت‌ترین شرایط، در برابر خداوند تسلیم بود و در برابر هر مصیبت و سختی، جز رضایت به قضاوقدر الهی سخنی نمی‌گفت.

زندگی او از همان آغاز، درآمیخته با فداکاری و بزرگ‌منشی بود. وقتی که امیرالمؤمنین علی(ع) به او پیشنهاد ازدواج داد، او باکمال عشق و رضایت پذیرفت، چرا که می‌دانست در کنار حضرت علی(ع)، مسئولیت سنگین پرورش نسل‌های بزرگی از اهل‌بیت(ع) را بر عهده خواهد داشت. تربیت فرزندانی چون ابوالفضل‌العباس(ع) که در روز عاشورا در کنار امام حسین(ع) جان خود را فدای اعتقاد و ارزش‌های اسلامی کرد، نمونه‌ای از ایمان عمیق و پرورش عالی است که ام‌البنین(س) در زندگی فرزندان خود کاشت.

در برابر داغ‌های سنگین ازدست‌دادن فرزندانش، او همواره همچنان بر ایمان و صبر خود استوار ماند. وقتی خبر شهادت ابوالفضل‌العباس(ع) به او رسید، او هیچ‌گاه زبان به شکایت نگشود و جز رضایت به مشیت الهی، چیزی نگفت.

در روز عاشورا، وقتی که جنگ شدت گرفت و امام حسین(ع) در میدان نبرد تنها ماند، ابوالفضل‌العباس(ع) به‌عنوان علمدار کربلا وارد میدان شد تا از امام خود دفاع کند. او که در پرورش‌دهنده‌اش ام‌البنین(س) در کنار آموزه‌های امیرالمؤمنین علی(ع) رشد کرده بود، با شجاعت و ایثار بی‌نظیر خود در روز عاشورا نقش عظیمی در دفاع از امام حسین(ع) ایفا کرد.

ام‌البنین(س) زمانی که خبر شهادت پسرانش را شنید، با دلی شکسته، اما با عزتی بی‌پایان، به یاد امام حسین(ع) و اهل‌بیت(ع) پایداری کرد. او در کربلا نه‌تنها نقش یک مادر، بلکه نقش یک پیشوای تربیتی را ایفا کرد که فرزندانی از جنس وفاداری، شجاعت و ایثار به جامعه اسلامی تقدیم کرد.

وفات ام‌البنین(س)

پس از واقعه عاشورا و داغ شهادت فرزندانش، ام‌البنین(س) در تنهایی و در سکوتی پر از ایمان به زندگی خود ادامه داد. وفات او در سال ۶۴ هجری قمری در شرایطی رخ داد که این بانوی بزرگوار همچنان در دل مسلمانان جاودانه بود. او که مادر ابوالفضل‌العباس، عثمان، جعفر و عبدالله بود، در دل تاریخ به‌عنوان الگویی از صبر، وفاداری، ایثار و عشق به اهل‌بیت(ع) باقی ماند.

ام‌البنین(س) به‌عنوان مادر چهار شهید، همواره در قلب‌ها و ذهن‌ها زنده است. او نشان داد که زن مسلمان می‌تواند همسر وفادار، مادر فداکار و شخصیت برجسته‌ای در تاریخ اسلام باشد که بر پایه‌های ایمان و تعهد به اهل‌بیت(ع) بنا شده است.

حضرت ام‌البنین(س) به ما آموخت که اوجِ مادری، در رهاکردن فرزند برای خدا و ولایت است، نه در وابستگی صرفِ عاطفی؛ او مادری بود که فرزندانش را برای ماندن در تاریخ تربیت کرد، نه برای باقی‌ماندن در کنار خود

حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدرضا حیدری، استاد الهیات و پژوهشگر تاریخ تشیع در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: حضرت ام‌البنین(س) را نباید فقط در قالب مادر حضرت عباس(ع) شناخت؛ او یک مکتب فکری و تربیتی است. بانویی که تمام هویت، احساسات و حتی عاطفه مادری خود را در مسیر ولایت تعریف کرد و به همین دلیل، نامش در تاریخ شیعه ماندگار شد.

وی افزود: وقتی به منابع تاریخی مراجعه می‌کنیم، درمی‌یابیم که ام‌البنین(س) آگاهانه وارد خانه امیرالمؤمنین(ع) شد؛ نه با نگاه رقابت با جایگاه حضرت زهرا(س)، بلکه با نیت خدمت به فرزندان ایشان و حفظ حرمت اهل‌بیت. این سطح از شناخت و معرفت، نشان می‌دهد که او پیش از آن که یک زن معمولی باشد، انسانی وارسته و خداجو بود.

این استاد حوزه علمیه بیان کرد: نقش ام‌البنین(س) در تربیت حضرت عباس(ع) بسیار اساسی است. حضرت عباس تنها یک جنگاور نبود؛ او مظهر ادب، معرفت، وفاداری و اطاعت محض از امام‌زمان خویش بود. چنین شخصیتی، نتیجه سال‌ها تربیت معنوی در دامان مادری موحد و بینا است.

حیدری ادامه داد: یکی از صحنه‌های بسیار تکان‌دهنده تاریخی، زمانی است که بشیر خبر شهادت فرزندانش را به ام‌البنین(س) می‌رساند. او بارها پرسید: از حسین چه خبر؟ و زمانی که از شهادت امام آگاه شد، گفت: «همه فرزندانم و آنچه زیر این آسمان است، فدای حسین باد.» این جمله، اوج معرفت یک مادر مؤمن را نشان می‌دهد.

وی تصریح کرد: پس از عاشورا، حضرت ام‌البنین(س) در مدینه به یکی از مهم‌ترین چهره‌های انتقال‌دهنده پیام کربلا تبدیل شد. او با مرثیه‌سرایی، هم حقیقت واقعه را برای مردم زنده نگاه داشت و هم چهره واقعی دشمنان اهل‌بیت را افشا کرد. این نشان می‌دهد که وی تنها یک مادر داغدار نبود، بلکه یک زن آگاه و مسئول در برابر تاریخ بود.

این پژوهشگر تاریخ تشییع توضیح داد: امروز جامعه ما، به‌ویژه نسل جوان، به چنین الگوهایی نیاز دارد. ام‌البنین(س) به ما می‌آموزد که می‌توان در اوج محبت مادری، از دلبستگی‌های شخصی عبور کرد و به حقیقتی بزرگ‌تر اندیشید. این پیام بزرگی برای تربیت نسلی مقاوم، آگاه و باایمان است.

حیدری تأکید کرد: اگر سیره حضرت ام‌البنین(س) به‌درستی در نظام آموزشی و فرهنگی ما معرفی شود، می‌تواند بسیاری از بحران‌های هویتی و تربیتی را درمان کند. او الگویی واقعی برای زنان و مردان است؛ الگویی از ایمان در عمل، نه فقط در شعار.

وی خاطرنشان کرد: متأسفانه برخی چهره‌های بزرگ تاریخ اسلام آن‌گونه که شایسته است به نسل امروز معرفی نشده‌اند. ام‌البنین(س) یکی از این مظلومان تاریخ است؛ بانویی که می‌توان درباره او ده‌ها جلد کتاب از منظر تربیت، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی دینی و اخلاق اسلامی نوشت.

این استاد و پژوهشگر تاریخ تشییع در پایان اظهار کرد: امروز اگر نام حضرت عباس(ع) لرزه بر دل دشمنان حق می‌اندازد، باید دانست که در پس این عظمت و شکوه، مادری ایستاده است به نام ام‌البنین(س)؛ زنی که دنیا را کوچک دید و حق را بزرگ، و فرزندانش را نذر راه خدا کرد تا انسانیت برای همیشه معنا یابد.

ام‌البنین(س) فقط یک نام در تاریخ نیست؛ او یک معیار است برای سنجش وفاداری، یک نشانه است برای درک معنای واقعی مادری، برای الهام‌گرفتن در روزگار تردید و تزلزل. بانویی که با رفتنش، چهارستاره به آسمان کربلا هدیه داد و با صبرش، پیام عاشورا را زنده نگاه داشت. یاد او، یاد انسانیت است؛ و راه او، راه نور.

ام‌البنین(س) در تاریخ اسلام تنها یک مادر نبود. او نماد ایثار، فداکاری و شخصیت عظیمی است که در دل تاریخ باقی خواهد ماند. او در کنار تربیت فرزندانی چون ابوالفضل‌العباس، تاریخ اسلام را با شجاعت، وفاداری و ایمان پر کرد. زندگی‌اش همچنان الهام‌بخش است برای همه کسانی که در پی حقیقت، فداکاری و وفاداری به ارزش‌های انسانی و دینی هستند.

انتهای پیام