به گزارش خبرنگار مهر، پنج سال پیش، زمانی که تحریم‌های بین‌المللی واردات واگن‌های جدید را تقریباً به بن‌بست رسانده و پایتخت را در تنگنای کمبود تجهیزات ریلی قرار داده بود، شهرداری تهران با پشتوانه معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، پروژه ساخت «قطار ملی مترو» را کلید زد. این طرح، در ابتدا با نگاهی آمیخته به تردید برخی کارشناسان روبه‌رو شد، اما امروز، تحقق این هدف با قرارگیری یک رام قطار ملی در ریل مترویی تهران در سال گذشته، چشم‌انداز روشنی از آینده حمل‌ونقل عمومی را ترسیم شد، حالا بعد از یکسال دو رام دیگر از قطار ملی در آستانه رونمایی است.

نکته برجسته در این دستاورد، عمق داخلی‌سازی فرآیند تولید است. این پروژه، با محوریت همکاری فعال ۲۵ شرکت دانش‌بنیان و چهار شرکت بزرگ صنعتی، زنجیره کامل تولید را از طراحی تا اجرا در داخل مرزهای کشور شکل داد. نتیجه نهایی این هماهنگی، داخلی‌سازی بیش از ۸۵ درصد از اجزای قطار ملی است؛ رقمی که امنیت تأمین قطعات یدکی و تداوم تولید در آینده را در برابر نوسانات جهانی و فشارهای سیاسی، تضمین می‌کند و وابستگی به بازارهای خارجی را به حداقل می‌رساند.

وضعیت تولید در شرکت واگن‌سازی تهران، سرعت گرفته است. بر اساس قرارداد اولیه منعقدشده، مجموعاً ۱۵ رام قطار ملی باید تولید و تحویل داده شود. اما طبق صحبت‌های علیرضا شیخ‌طاهری مدیرعامل شرکت واگن‌سازی تهران، سه رام از این مجموعه، زودتر از زمان پیش‌بینی شده برای تحویل آماده شده‌اند.

رام دوم و سوم قطار ملی با گذراندن دقیق‌ترین تست‌های نهایی و حالا در آستانه رونمایی است.

این تعداد واگن جدید ملی، فشار را بر مسافران به طور محسوسی کاهش خواهد داد؛ با توجه به این واقعیت که در طول پنج سال اخیر (از ۱۳۹۹ به بعد)، تنها دو رام جدید به ناوگان افزوده شده بود و این کمبود، یکی از بزرگ‌ترین نارضایتی‌های شهری بود.

صرفه‌جویی ارزی ۷۰۰ هزار یورویی با تولید واگن ملی

در تحلیل ابعاد اقتصادی این موفقیت، صرفه‌جویی ارزی به عنوان یک شاه‌کلید مطرح می‌شود. در بازارهای بین‌المللی، قیمت هر واگن مترو معمولاً بالغ بر ۱.۳ میلیون یورو تخمین زده می‌شود. این در حالی است که هزینه تمام‌شده تولید داخلی هر واگن، به حدود ۶۰۰ هزار یورو کاهش یافته است. این تفاوت به معنای صرفه‌جویی خالص ۷۰۰ هزار یورو برای هر واگن تولید شده است.

اگر این رقم را در کل قرارداد ۱۵ رام ملی ضرب کنیم، حجم عظیمی از منابع ارزی کشور که می‌توانست صرف واردات شود، آزاد شده و در چرخه اقتصاد ملی باقی می‌ماند. این دستاورد، نشان می‌دهد که خودکفایی در پروژه‌های زیرساختی سنگین، نه یک هزینه اضافی، بلکه یک تصمیم اقتصادی هوشمندانه و مؤثر در شرایط تحریم است.

نیمی از نیاز تهران به مترو برآورده شد

در حال حاضر، مجموع واگن‌های فعال در خطوط (شامل یک‌طبقه و دوطبقه)، به ۱۰۰۰ دستگاه می‌رسد. اما برای ارائه خدمات مطلوب و کاهش سرفاصله‌های استاندارد در قبال جمعیت میلیونی پایتخت، این تعداد باید دست‌کم دو برابر شود.

تهران به ۲۵۰۰ واگن قطار مترویی نیاز دارد تا بتواند از ازدحام فیزیکی در ایستگاه‌ها و تراکم بیش از حد در داخل قطارها جلوگیری کند.

و در دهه آتی، نیاز کل کشور به واگن‌های مترو به حدود ۸ هزار دستگاه می‌رسد که سهم تهران از این میزان، تقریباً نیمی از آن برآورد می‌شود. بنابراین، تولید قطار ملی، هرچند آغازگر مهمی است، اما تنها بخشی از نیاز بلندمدت شهر را پوشش می‌دهد و عزم دولت برای تأمین ادامه‌دار واگن‌ها ضروری است.

همراهی منابع داخلی و خارجی برای ورود واگن‌ها به شبکه ریلی پایتخت

مدیریت شهری در کنار تکیه بر تولیدات داخلی، برنامه‌ریزی دقیقی برای تنوع‌بخشی منابع تأمین داشته است. قرارداد واردات ۷۹۱ واگن از کشور چین، به عنوان یک پشتیبان مهم در دستور کار قرار دارد. طبق اعلام رسمی، نخستین رام از این واگن‌های چینی در فصل زمستان امسال وارد ناوگان خواهد شد.

پیش بینی می‌شود، در کنار سه رام ملی، دو رام چینی (معادل ۱۴ واگن) نیز پیش از پایان سال جاری وارد چرخه عملیاتی مترو خواهند شد. این ترکیب، یک استراتژی برای استفاده‌ی همزمان از مزایای سرعت واردات و پایداری تولید داخلی است.

مسیر پروژه قطار ملی، یک مسیر تکاملی بوده است. پس از تولید نمونه اولیه در فروردین ماه و فعال شدن آن در خط باقرشهر پرند، تجربیات عملیاتی کسب‌شده، چراغ راهنمای مهندسان شد. در مدل تولید انبوه، تغییراتی بنیادین در طراحی ظاهری، شامل به‌روزرسانی سیستم‌های روشنایی و رنگ‌آمیزی، اعمال شده و هرگونه نقصی که در فاز آزمایشی شناسایی شده بود، برطرف شده است. این رویکرد تکرارشونده نشان می‌دهد که پروژه ملی، در برابر بازخوردها، واکنشی پویا داشته و به سمت استانداردهای جهانی حرکت کرده است.

احیای قرارداد ۲ هزار دستگاه واگن پس از هفت سال

محسن هرمزی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران، در تشریح اولویت‌های توسعه، بر دو محور اصلی تأکید کرد. وی اعلام کرد که در چهار سال گذشته، بخش قابل توجهی از ناوگان موجود، تحت عملیات اورهال سنگین قرار گرفته‌اند تا از فرسودگی کامل آن‌ها جلوگیری شود.

اما بزرگ‌ترین تحرک در این حوزه، احیای قرارداد ۲ هزار دستگاه واگن پس از هفت سال توقف مطلق بوده است. سهم تهران از این قرارداد احیا شده، ۱۰۷۱ واگن است که طبق برنامه باید در طول سه سال آینده به مرور وارد شبکه شود. علاوه بر این، ۱۱۳ واگن ملی دیگر نیز از محل قرارداد داخلی به سهم تهران اضافه شده است. این حجم از تأمین واگن، که معادل کل قراردادهای واگن‌رسانی در ۲۵ سال گذشته است، نشان‌دهنده یک جهش تاریخی در برنامه‌ریزی توسعه زیرساخت‌های شهری است.

واگن ملی ۱۲ هزار شغل ایجاد کرد

پروژه قطار ملی، تنها به بهبود مترو ختم نشده است؛ بلکه به یک موتور محرک در چرخه اشتغال کشور تبدیل شده است. اعلام شده است که این پروژه، به طور مستقیم منجر به ایجاد ۱۲ هزار فرصت شغلی شده است. این اشتغال‌زایی، در صنایع مادر مانند قطعه‌سازی، سیستم‌های الکترونیک، و خدمات مهندسی، منعکس شده است.

افزون بر این، مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان، پلتفرمی برای ارتقای فناوری‌های بومی فراهم کرده است. بسیاری از این شرکت‌ها اکنون به قابلیت صادرات دانش فنی و محصولات خود دست یافته‌اند، که این خود، درآمدزایی غیرنفتی و حضور ایران در بازارهای منطقه‌ای را تسهیل خواهد کرد.

واگن ملی، بیانیه قدرتمند از توانایی‌های مهندسی و خودباوری ملی

ورود نخستین رام تولید انبوه قطار ملی، یک خبر عادی صنعتی نیست؛ این یک بیانیه قدرتمند از توانایی‌های مهندسی و خودباوری ملی در برابر محدودیت‌های خارجی است. دستیابی به مرز ۸۵ درصد داخلی‌سازی و جلوگیری از خروج مبالغ ارزی، اثبات کرد که مسیر خودکفایی در صنعت ریلی شهری، هموار شده است. در حالی که نیاز تهران به بیش از دو هزار واگن جدید، نقشه راه آینده را ترسیم می‌کند، این موفقیت زودهنگام، اطمینان می‌دهد که با تداوم عزم و سرمایه‌گذاری هوشمندانه، کلان‌شهر تهران می‌تواند نفس راحتی بکشد و آینده حمل‌ونقل عمومی خود را بر پایه‌ی تکیه‌گاه‌های ملی بنا کند.