یکی از مهمترین موضوعات در بحث زباله‌ها در هر شهر و استانی از جمله استان همدان، چگونگی مدیریت پسماند و شیوه دفع زباله است‌، همچنین انتخاب محل جانمایی سایت‌ها نیز از اهمیت زیادی برخوردار بوده زیرا دوری و نزدیکی یک سایت به محل زندگی شهروندان می‌تواند بر روی کیفیت زندگی آن‌ها تاثیر مستقیم بگذارد.

شهرداری‌های همدان و ملایر، به عنوان نهادهای متولی، در راستای کاهش آلودگی و ارتقای سلامت محیط زیست، اقدامات مختلفی را در زمینه تفکیک و مدیریت بهینه پسماندها انجام داده‌اند. از جمله این اقدامات می‌توان به استقرار ایستگاه‌های بازیافت ثابت، راه‌اندازی نرم‌افزار بهروب و نصب مخازن جمع‌آوری کاغذ در نهادها و ادارات اشاره کرد. اما مدیریت صحیح پسماند تنها به اقدامات اجرایی محدود نمی‌شود، بلکه نیازمند مشارکت فعال شهروندان در تفکیک پسماند از مبدا است.

در این گزارش، به بررسی فعالیت دو سایت مدیریت پسماند ناحیه شمالی و جنوبی استان همدان و تلاش‌های شهرداری‌ها در این حوزه، چالش‌ها و فرصت‌های پیش رو پرداخته می‌شود.

اهمیت چاره‌اندیشی در موضوع دفن پسماند 

معاون سازمان مدیریت پسماند شهرداری همدان با بیان اینکه سوزاندن زباله، بازیافت زباله و تبدیل کردن زباله بخشی از روش‌های موجود برای مدیریت و امحای زباله است، گفت: درصورت استفاده از هر روش باید برای دفن نهایی زباله چاره‌اندیشی شود زیرا در هر کدام از روش‌های یادشده نیاز به دفن بخشی از خاکستر زباله و یا دفن زباله‌های غیر قابل بازیافت احساس می‌شود.

اقدس خداکرمی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه در شرایط فعلی و با تکنولوژی‌های موجود، بی نیاز از دفن زباله نیستیم، افزود: محل‌هایی که برای این موضوع انتخاب می‌شود باید دارای یک سری پارامترها باشد.

وی با بیان اینکه حدود ۴۰ پارامتر برای این مکان‌گزینی وجود دارد، خاطرنشان کرد: رعایت فاصله مناسب از مناطق مسکونی، راه‌ها و فرودگاه، عدم حاصلخیزی خاک و عدم مجاورت با آبخوان‌ها بخشی از این پارامترها است.

این مقام مسئول با اشاره به اینکه با توجه به فشرده بودن همدان و وجود زمین‌های کشاورزی حاصلخیز متاسفانه امکان اینکه هر شهر در مجاورت خود یک سایت مدیریت زباله داشته باشد وجود ندارد، ادامه داد: از طرفی برای بازیافت نیازمند یک سری تأسیسات و فرایندها هستیم که اگر حجم زباله کم باشد اقدام ما اصلا صرفه اقتصادی ندارد.

خداکرمی با بیان اینکه پس از بررسی‌های متعدد در کارگروه مدیریت پسماند تصمیم بر این شد که استان همدان به دو ناحیه شمالی و جنوبی تقسیم شود؛ ناحیه شمالی با مدیریت شهرداری همدان و ناحیه جنوبی با مدیریت شهرداری ملایر، تصریح کرد: به این ترتیب یک سری شهرها و روستاها برای تسهیل در انتقال زباله به این سایت پیوستند. 

خداکرمی نهاوند، ملایر و تویسرکان را زیر مجموعه ناحیه جنوبی سایت مدیریت پسماند دانست و گفت: به این ترتیب تقسیم مسئولیت بازیافت زباله در دو سایت شمالی و جنوبی از سال ۹۶ کلید خورد و در حال حاضر شهرداری همدان متولی ناحیه شمالی است.

تولید روزانه بیش از ۴۰۰ تُن زباله در همدان

وی با اشاره به تولید روزانه بیش از ۴۰۰ تُن زباله در شهر همدان، اظهار کرد: شهر همدان در یک شبانه‌روز حدود ۴۲۰ تا ۴۵۰ تُن زباله تولید و وارد سایت شمالی می‌کند.

معاون سازمان مدیریت پسماند شهرداری همدان میزان زباله‌ای که از دیگر شهرها و روستاها وارد سایت می‌شود را نیز حدود ۶۰۰ تُن دانست و گفت: یکی از مهمترین چالش‌های شهرداری همدان انتقال زباله از مبداء تا سایت بوده است.

 خدا کرمی با تاکید بر اینکه در بحث انتقال زباله مشکلاتی وجود دارد، ادامه داد: یکی از این مشکلات این است که شهرستان اسدآباد جزو شهرهای ناحیه شمالی است اما به دلیل مشکل در تردد و شرایط سخت عبور از گردنه اسدآباد به ویژه در فصول سرد فرایند انتقال با مشکل مواجه می‌شود.

وی در ادامه گران‌ترین بخش فرایند مدیریت پسماند را جمع‌آوری زباله دانست و تصریح کرد: این چالش علاوه بر شهرها در روستاها نیز مشکل آفرین شده‌ است به‌طوری‌که در زمینه انتقال زباله از روستاها تعداد زیادی از ماشین‌های حمل زباله از لحاظ تجهیزات مناسب نیستند و اغلب باعث پراکندگی زباله و پلاستیک در جاده‌ها می‌شوند.

خداکرمی با بیان اینکه شهرداری همدان تاکنون چندین بار جاده تهران، جاده ملایر و جاده کرمانشاه را پاکسازی کرده، اظهار کرد: عمده مشکل ما در این زمینه، موضوع رعایت مسائل بهداشتی در فرایند انتفال زباله است.

وی در ادامه به بیان چالش‌های این مجموعه با شهروندان پرداخت و دانست: یکی از چالش‌های ما در این خصوص عدم توجه شهروندان به اطلاع‌رسانی‌ها در خصوص ساعت‌های جمع‌آوری زباله است.

این مقام مسئول با اشاره به اینکه برخی شهروندان هر ساعتی که تمایل داشته باشند زباله‌های خود را به بیرون منتقل می‌کنند، خاطرنشان کرد: این موضوع سبب شده علاوه براینکه در طول شب فرایند جمع‌آوری زباله توسط همکاران ما انجام شود در طول روز نیز این جمع‌آوری صورت بگیرد.

بار سنگین زباله‌گردی بر روی دوش شهرداری همدان

خداکرمی با اشاره به موضوع فعالیت زباله‌گردها در همدان، گفت: عملکرد آن‌ها و واژگونی سطل‌های زباله توسط این افراد سبب دو چندان شدن زحمت شهرداری همدان شده است .

وی با تاکید بر اینکه برنامه‌های زیادی برای ساماندگی این افراد اجرا شده، افزود: با توجه به اینکه اغلب این افراد مبتلا به اعتیاد هستند تمایل زیادی به داشتن یک شغل دائمی از خود نشان نمی‌دهند.

معاون سازمان مدیریت پسماند شهرداری همدان ادامه داد: شهرداری همدان با همکاری دفتر امام جمعه اقدام به اشتغال‌زایی برای این افراد کرد اما ساماندهی این افراد به تنهایی ممکن نبوده و نیازمند یک همکاری با قوه قضاییه، استانداری، فرمانداری و سایر دستگاه‌های مربوطه است تا با یک عزم جدی یک تحول بزرگ اتفاق بیفتد.

خداکرمی با تاکید بر اینکه در خصوص تفکیک زباله از سنوات گذشته اقدامات زیادی انجام شده است، گفت: استقرار ۱۰ ایستگاه ثابت بازیافت در سطح محلات شهر همدان، راه‌اندازی نرم‌افزار بهروب و استقرار یکسری مخازن مخصوص جمع‌آوری کاغذ در ادارات، مدارس و سایر نهادهای درون شهر بخشی از این اقدامات بوده است.

وی با بیان اینکه شهرداری‌ها فقط متولی پسماندهای عادی هستند، افزود: مدیریت سایر پسماندها از جمله پسماندهای کشاورزی، صنعتی، عفونی و رادیو اکتیو در زمره وظایف شهرداری نیست و شهرداری  فقط متولی پسماندهای عادی است.

متولی سایت پسماند جنوبی شهرداری ملایر است 

معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان همدان با بیان اینکه سایت جنوب متعلق به نیمه جنوبی استان است، گفت: این سایت شهرستان‌های تویسرکان، نهاوند و ملایر را در کنار تمامی روستاهای این شهرستان‌ها در بر می‌گیرد.

سید عادل عربی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه سایت جنوبی در کنار سایت مدیریت پسماند شهرداری ملایر مستقر شده، افزود: در واقع این سایت یک محدوده حدود ۱۰۰ هکتاری را در بر می‌گیرد.

وی با بیان اینکه متولی مدیریت پسماند ناحیه جنوبی استان، شهرداری ملایر است، اظهار کرد: شهرداری ملایر در حال حاضر یک سایت دارد که متعلق به این شهرداری بوده و در کنار این سایت موجود، محلی طراحی شده تا کل ناحیه جنوب استان را پوشش دهد.

این مقام مسئول با بیان اینکه با طراحی این محل، لندفیل موجود تعطیل و تمام پسماندهای نیمه جنوبی استان به لندفیل جدید منتقل خواهد شد، تصریح کرد: همچنین تمام مراحل مدیریت پسماند از جمله دفن و پردازش در لندفیل جدید اجرا خواهد شد.

عربی با اشاره به اینکه در حال حاضر مجوزهای لازم در این زمینه اخذ و پروژه در مرحله تملک زمین و طراحی سایت قرار دارد، ادامه داد: پیش‌بینی می‌شود در صورت بهره‌برداری از این سایت روزانه حدود ۵۰۰ تُن پسماند عادی شهری و روستایی وارد سایت ناحیه جنوب شده؛ عملیات پردازش و مدیریت پسماند در آن انجام شود.

وی مهمترین چالش در خصوص مدیریت پسماند ناحیه جنوب را آماده‌سازی زمین سایت بیان کرد و گفت: ایجاد سلول‌های دفن بهداشتی در زمین و مدیریت شیرابه نیز باید برای پروژه پیش‌بینی شود.

این مقام مسئول برنامه‌ریزی بحث انتقال پسماند را قدم بعدی در راستای راه‌اندازی سایت دانست و ادامه داد: در بحث انتقال زباله، ایستگاه‌های انتقال باید در شهرستان‌های تویسرکان، نهاوند و ملایر پیش‌بینی شده و تجهیزات مناسب برای انتقال زباله از روستاها به ایستگاه و از ایستگاه‌ها به سایت ایجاد شود.

اهمیت تفکیک زباله از مبدأ توسط شهروندان 

معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان همدان مهمترین چالش در ارتباط با شهروندان را تفکیک زباله از مبداء دانست و اظهار کرد: مهمترین چالش ما با شهروندان در حوزه مدیریت پسماند موضوع تفکیک از مبداء بوده که در صورت رعایت این مسئله، مدیریت پسماند کم هزینه‌تر و اقتصادی‌تر انجام می‌شود.

عربی تفکیک پسماند از مبداء و مدیریت زباله‌های ویژه عادی مثل باتری‌ها را یکی از مهمترین اقدامات شهروندان در زمینه مدیریت پسماند بیان کرد و ادامه داد: همچنین کاهش تولید پسماند نیز در این خصوص دارای اهمیت بسیار بالایی است.

به گزارش ایسنا، مدیریت زباله دارای ماهیت اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است. در واقع مدیریت پسماند بیشتر از این که یک  پروژه باشد یک پروسه است که باید توسط همه افراد جامعه به شکل مرحله به مرحله رعایت شود و در صورت عدم رعایت این موضوع، سلامت جامعه در معرض تهدید جدی قرار خواهد گرفت.

 به همین دلیل ضروری است مسئولین ذیربط نیز تمام تلاش خود را در این راستا انجام دهند تا در هیچ کدام از مراحل این پروسه اختلال ایجاد نشود؛ همچنین از آن جایی که وجود زباله‌گردها در فرایند جمع‌آوری و انتقال زباله، مشکل آفرین شده‌اند ضروری است تمامی دستگاه‌های ذی‌ربط تمام تدابیر لازم را برای ساماندهی این افراد اتخاذ کنند.

انتهای پیام